Alfontso XII.a Borboikoa (Espainia)

Alfontso XII.a Borboikoa (Espainia)
(1875) Irudi gehiago
Espainiako errege 1874ko abenduaren 29a - 1885eko azaroaren 25a ← Amadeo I.a Espainiakoa - Alfontso XIII.a Borboikoa → Espainiako Estatuburua 1874ko abenduaren 29a - 1885eko azaroaren 25a Asturiasko printze 1857 - 1868 ← Infanta Isabel, Countess of Gergenti (en) - Infanta Isabel, Countess of Gergenti (en) →
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Alfonso Francisco de Asís Fernando Pío Juan María de la Concepción Gregorio Pelayo de Borbón y Borbón
Jaiotza	Madrilgo Errege Jauregia, 1857ko azaroaren 28a
Herrialdea	Espainia
Bizilekua	Madrilgo Errege Jauregia
Heriotza	El Pardoko Errege Jauregia, 1885eko azaroaren 25a (27 urte)
Hobiratze lekua	El Escorial monasterioaren errege kripta
Heriotza modua	berezko heriotza: tuberkulosia disenteria
Familia
Aita	Frantzisko Asiskoa Borboikoa
Ama	Elisabet II.a Espainiakoa
Ezkontidea(k)	Maria de las Mercedes Orleansekoa  (1878ko urtarrilaren 23a - Maria Kristina Austriakoa  (1879ko azaroaren 29a -
Bikotekidea(k)	ikusi Adelaide Borghi-Mamo (en) Elena Sanz (en)
Seme-alabak	ikusi María de las Mercedes, Princess of Asturias (en) Alfontso XIII.a Borboikoa Alfonso Sanz y Martínez de Arrizala (en) Fernand Sanz Maria Teresa Borboikoa
Anai-arrebak	ikusi Infante Fernando, Prince of Asturias (en) Infanta María del Pilar of Spain (en) Infanta Isabel, Countess of Gergenti (en) Infanta Eulalia, Duchess of Galliera (en) Maria de la Paz Borboikoa Infanta María de la Concepción of Spain (en) Infante Francisco de Asís of Spain (en)
Leinua	Espainiako Borboi etxea
Hezkuntza
Heziketa	Collège Stanislas de Paris (en) Theresian Military Academy (en) 1872) Theresianum (en) Royal Military College, Sandhurst (en) (1872 -
Hizkuntzak	gaztelania frantsesa ingelesa alemana
Jarduerak
Jarduerak	subiranoa
Jasotako sariak	ikusi Urrezko Ardi-larruaren Ordenako zalduna  (1857ko abenduaren 7a) Order of St. Andrew Ohorezko Legioko gurutze handia Knight of the Garter  (1881eko urriaren 24a) Royal Order of the Seraphim  (1877ko urriaren 23a) Order of the Most Holy Annunciation Knight Grand Cross of the Order of Saints Maurice and Lazarus Knight grand cross of the order of the crown of Italy Royal Order of Kamehameha I  (1881) Order of Saint Alexander Nevsky Karlos III.aren Ordenaren Gurutze Handia  (1857ko abenduaren 7a) Elisabet Katolikoaren Ordenaren Gurutze Handia  (1857ko abenduaren 7a) Santiagoko ordenaren maestre handia  (1874ko abenduaren 29a) Grand Master of the Order of the Golden Fleece  (1874ko abenduaren 29a) illustrious son Knight Grand Cross in the Order of the Netherlands Lion  (1864ko urriaren 3a)
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Erromatar Eliza Katolikoa

Alfontso XII.a^[1] (izen osoa gaztelaniaz: Alfonso Francisco Fernando Pío Juan de Maria de la Concepcion Gregorio Pelayo de Borbon y Borbon; Madrilgo Errege Jauregia, Madril, 1857ko azaroaren 28a - El Pardo, 1885eko azaroaren 25a), Baketzailea ezizenaz, Espainiako errege izan zen 1875etik 1885era bitartean. Elisabet II.a Espainiakoaren eta haren senar Frantzisko Asiskoa Borboikoaren semea zen. Borboien berrezarkuntzaren lehen erregea izan zen, 27 urterekin tuberkulosiak hil zuen arte. Hil ondoko haren seme Alfontso izan zen ondorengo erregea, adin txikikoa zen bitartean Alfontso XII.aren alarguna Maria Kristina erreginordea izan bazen ere.

Biografia

Lehen urteak

Madrilgo Errege Jauregian jaio zen 1857ko azaroaren 28an. Gurasoak Elisabet II.a Borboikoa eta Frantzisko Asisko Borboikoa printzea izan zituen. Egia esateko, garaiko zurrumurruek Frantzisko homosexuala zela zioten eta agian benetako aita Enrique Puig i Moltó kapitaina edo Francisco Serrano jenerala zirella uste zen, biak erreginaren maitale ezagunak baitziren^[2].

Jaio bezain pronto, Alfontsok Asturiasko printzea titulua jaso zuen. Lau arreba izan zituen:

• Isabel infanta, Gingentiko kondesa (1851-1931)
• Maria del Pilar infanta (1861-1879)
• Maria de la Paz, Bavariako printzesa (1862-1946)
• Maria Eulalia infanta, Gallierako dukesa (1864-1958).

José Isidro Osorio y Silva-Bazán eta Burgosko artzapezpikua izan zituen irakasle, azken hau, Pio IX.a aita santuaren aholkua jarraituz, erreginak berak aukeratua.

Deserrialdia

1868an, artean haurra zelarik, haren ama La Gloriosa deitutako iraultzaren ondorioz destronatua izan zen eta, horrela, errege familia erbestera joan beharrean izan zen. Aspaldi bananduta zeuden zurrumurrua baieztatuz, errege-erreginak bakoitza bere aldetik bizitzen jarri ziren Parisen.

Europara irtetean, printzeak esperientzia berriak bizi izan zituen, hala frantsesa, austriarra edo ingelesa bezalako sistema politikoak. Gainera, atzerriko ikastetxe eta akademia militarretan hezi zen lehenbiziko Asturiasko printzea izan zen. Aurreneko ikastetxea Parisko Stanislas eskola izan zen. 1869ko irailaren 29an, errege familia Genevara joan zen; bertan, banakako klaseak jaso zituen eta Akademia Publikora ere joan zen. Bere hezkuntzari jarraipena emanez, Vienako Errege Akademia Inperial Teresiarrera eta Ingalaterrako Sandhursteko akademia militarrera ere joan zen. Herrialde horretan ingeles konstituzionalismoa ezagutu zuen. Haren eta erreginaren arteko gutunen bidez jakin daiteke errege familia, garai hartan, jasaten ari zen egoera ekonomiko estuaren berri.

1870eko ekainaren 25ean, Parisen, Elisabet II.ak bere eskubide dinastikoei uko egin zien, Alfontsoren faboretan.

Bitartean, Borboi etxea kanporatuta, Seiurteko demokratikoan, gobernu hainbat forma izan ziren Espainian:

• Behin-behineko Gobernua (1868-1869)
• Amadeo I.a Saboiakoaren monarkia demokratikoa (1870-1873)
• Lehen Errepublika (1873-1874).

Lehen Errepublika urtarrilean amaitu zen, Pavía jeneralaren estatu kolpearen ondorioz eta, berriro ere, behin-behineko gobernuetako aroa hasi zen. Etapa hartan zehar, Alfontsoren kausa Antonio Cánovas del Castillok ordezkatu zuen gorteetan.

Espainiako errege

1874ko abenduaren 1ean, Alfontsok Sandhursteko manifestua kaleratu zuen, espainiar estatuko kideen aurrean bere burua printze katoliko, espainiar, konstituzionalista, liberal eta nazioari zerbitzatu nahia agertuz . Urte bereko abenduaren 29an, Arsenio Martínez-Campos segoviar jenerala altxatu zen Sagunton (Valentzia), Alfontso printzea tronuratzearen alde. Alfontso Ingalaterratik itzuli zen, eta 1875ean koroatu zuten Gorteen aurrean^[3].

1869ko Konstituzioa indarrik gabe utzi eta 1876an berri bat aldarrikatu zuen, atzerakoiagoa hain zuzen ere. Mendizabalen Desamortizazioaren ondorioz aberastu eta indartu zen burgesiak eta haren alde agertu zen armadak lagundu eta bultzaturik, monarkia egonkortzen eta oreka instituzionala lortzen saiatu zen; hala, bakezale ezizena eman zioten. Bi zeregin politiko nagusiri ekin zion penintsula barrenean, Antonio Cánovas del Castillo politikari boteretsuaren laguntzaz:

• Hirugarren Karlistaldian garaile izan zen, Erregimen Zaharraren moldeei loturiko aginpide ekonomiko eta politikoak zokoratu zituen eta, estatuaren batasuna bermatuz, zapalduriko nazioek zituzten eskubide apurrak ukatu (Euskal Herriko foruen erabateko abolizioa, 1876ko uztailaren 21ean), eta aurretik foru lurralde zena probintzia soil bihurtu zuen.
• 1869ko Konstituzioa indar gabe utziz, bestalde, bidea itxi zien, zapalkuntzaren bitartez, mugimendu liberal aurrerazale, errepublikazale, sozialista eta anarkistei, kontserbadore eta liberal moderatuak nagusituko ziren sistema politikoa ezarriz.

Atzerrian, ordea, Espainiaren inperio handi haren azken lurraldeetan askapen gerra hasia zen eta Kubako lehen independentzia saioari eutsi bazioten ere (Zanjóngo Bakea), espainiarrek, Alfontso XII.a buru eta Martínez Campos jenerala beso, ezin iraungiarazi zuten han pizturiko sua.

1883an, Alfontso XII.ak bisita ofizial bat egin zuen Belgika, Austria, Alemania eta Frantziara. Alemanian, Alsaziako erregimenaren ohorezko koronelaren titulua onartu zuen; lurralde hau alemanek konkistatua zen eta Frantziak erreklamatzen zuen. Ekintza honen ondorioz, Frantziara bisitan joan zenean, paristarren aldetik ongietorri hotza jaso zuen.

Alemania espainiarren esku zeuden Karolina uharteak okupatzen saiatu zen, bi herrialdeen arteko gatazka sortuz. Liskarra diplomaziaren bidez sahiestu zen, Leon XIII.a aita santuaren bitartekotzari esker, hain zuzen ere^[3]. Azkenik, 1885ean espainiar-alemaniar akordioa sinatu zen.

Urte hartan bertan, Valentzian kolera epidemia zabaldu zen, ondoren herrialdearen barnealdera hedatuz joan zena. Gaixotasuna Aranjuezera heldu zen eta, Alfontsok kaltetuak bisitatzeko nahia erakutsi arren, Canovas del Castilloren gobernuak, arriskutsua zela eta, ez zion utzi. Erregeak, orduan, aurrez abisatu gabe, Aranjuezera joan eta bertako Errege Jauregia irekitzeko agindua eman zuen, tropak bertan sartzeko. Behin han zegoela, gaixoak bisitatu eta laguntza eskaini zuen. Gobernuak honen berri izatean, Grazia eta Justizia Ministroa, Kapitain jenerala eta Gobernadore Zibila bidali zituen hara, erregea Madrilera bueltan eraman zezaten. Iristean, herriak ongietorri egin zion erregeari^[4].

Handik denbora gutxira, azaroaren 25ean, tuberkulosiak hil zuen Alfontso XII.a El Pardo jauregian (Madril). Alfontsoren emazte Maria Kristina Espainiako erreginorde izan zen Alfontso XIII.a semeak 16 urte bete zituen arte (1902).

Ezkontzak eta seme-alabak

Alfontso XII.a bi aldiz ezkondu zen:

• Lehenengo emaztea bere lehengusina Maria de las Mercedes Orleansekoa, Montpensierko dukeen alaba, izan zen. 1878ko urtarrilaren 23an ezkondu ziren^[5]; bost hilabete geroago, baina, tifusak hil zuen erregina gaztea.
• Bigarren emaztea Maria Kristina Habsburgo-Lorenakoa, Frantzisko Josef I.a Austriakoaren bigarren lehengusina, izan zen. 1879ko azaroaren 29an ezkondu ziren^[6] Atochako basilikan eta hiru seme-alaba izan zituzten:
• Maria de las Mercedes (1880-1904), Espainiako infanta eta Asturiasko printzesa.
• Maria Teresa (1882-1912), Espainiako infanta.
• Alfontso XIII.a (1886-1941). Jaio zen momentutik, Espainiako errege izan zen, aita hil ondoren jaio baitzen.

Seme-alaba legitimoez gain, Alfontso XII.ak gutxienez bi seme sasiko ere izan zituen, Elena Sanz kontraltoarekin^[7]. Bi haur hauek ez zuten tronurako inolako eskubiderik:

• Alfontso (1880-1970).
• Fernando (1881-1922).

Alfontso XII.a fikzioan

• ¿Dónde vas, Alfonso XII? (filma). Erregea Vicente Parra aktoreak interpretatzen du.
• ¿Dónde vas, triste de ti? (filma). Erregea Vicente Parra aktoreak interpretatzen du.

Iruditegia

• 
  Elisabet II.a eta Frantzisko Asiskoa Borboikoa, Alfontsoren gurasoak.
• 
  Alfontso II.a 1870 aldean.
• 
  Elena Sanz, Alfontso XII.aren amorantea.
• 
  Maria Kristina eta bere hiru seme-alabak.
• 
  Alfontso XII.aren hilobia.

Ikus, gainera

• Alfontso XII.a Espainiakoaren erregealdia

Erreferentziak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Alfontso XII.a Borboikoa (Espainia)

• i
• e
• a

Espainiako errege-erreginak

Egungoa: Felipe VI.a
Fernando II.a eta Elisabet I.a  • Joana eta Filipe I.a  • Joana eta Karlos I.a  • Filipe II.a  • Filipe III.a  • Filipe IV.a  • Karlos II.a  • Filipe V.a  • Luis I.a  • Fernando VI.a  • Karlos III.a  • Karlos IV.a  • Josef I.a  • Fernando VII.a  • Elisabet II.a  • Amadeo I.a  • Alfontso XII.a  • Alfontso XIII.a  • Juan Carlos I.a