Atle Selberg

Atle Selberg
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Langesund (en) , 1917ko ekainaren 14a
Herrialdea	Norvegia  Ameriketako Estatu Batuak
Heriotza	Princeton, 2007ko abuztuaren 6a (90 urte)
Heriotza modua	berezko heriotza: bihotz-gutxiegitasuna
Familia
Aita	Ole Michael Ludvigsen Selberg
Ezkontidea(k)	Hedvig Selberg  (1947ko abuztuaren 13a -
Seme-alabak	ikusi Ingrid Maria Selberg (en)
Anai-arrebak	ikusi Henrik Selberg Arne Selberg Sigmund Selberg
Familia	ikusi Mustapha Matura (en) (suhi)
Hezkuntza
Heziketa	Osloko Unibertsitatea (1935 - 1943)
Tesia	On the Zeros of Riemann's Zeta-function (en)
Doktorego ikaslea(k)	Kai Man Tsang (en)
Hizkuntzak	norvegiera ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	matematikaria eta unibertsitateko irakaslea
Enplegatzailea(k)	Princetongo Ikasketa Aurreratuen Institutua  (1947 -  1948) Syracuseko unibertsitatea  (1948 -  1949) Princetongo Ikasketa Aurreratuen Institutua  (1949 -  1987) Princetongo Ikasketa Aurreratuen Institutua  (1987 -  2007)
Lan nabarmenak	ikusi An Elementary Proof of the Prime-Number Theorem (en) An Elementary Proof of Dirichlet's Theorem About Primes in an Arithmetic Progression (en) Selberg trace formula (en) Rankin–Selberg method (en) Selberg zeta function (en) Chowla–Selberg formula (en) Selberg integral (en) Selberg class (en) Selberg sieve (en) Q97379955 Selberg's lemma (en) Maass–Selberg relations (en) Selberg's zeta function conjecture (en)
Jasotako sariak	ikusi Fields Domina  (1950) Gunnerus Medal  (2002) Knight Grand Officer of the Order of Saint Olav  (1987) Matematiketako Wolf Saria  (1986)
Influentziak	Srinivasa Aiyangar Ramanujan
Kidetza	Norvegiako Zientzia eta Letren Akademia Suediako Zientzien Errege Akademia Royal Danish Academy of Sciences and Letters (en) Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia

Atle Selberg (Langesund, Bamble, Norvegia, 1917ko ekainaren 14a - Princeton, New Jersey, AEB, 2007ko abuztuaren 6a) matematikaria izan zen.

Bizitza

Ramanujanen testu batzuk eta Heckek Osloko Matematikarien Nazioarteko Kongresuan (1936) egindako hitzaldia irakurri zituenean hasi zen matematikarekin zaletzen. Doktoregorako ikerlana Osloko Unibertsitatean egin zuen, eta 1942an, doktoregoa bukatu baino urtebete lehenago, ikerketa-kide izendatu zuten. Postu horretan egon zen 1947an Estatu Batuetara joan zen arte.

Princetongo Ikerketa Aurreratuetarako Institutuan egon zen, eta irakasle-laguntzaile izan zen Syracuseko Unibertsitatean. 1951n Princetongo irakasle egin zuten. 1950eko Harvardeko Matematikarien Nazioarteko Kongresuan Fields domina jaso zuen; Viggo Brunen galbahe-metodoen orokortzea egiteagatik eta Riemannen zeta funtzioaren azterketarengatik irabazi zuen saria.

Bestalde, Selberg ezaguna da zenbaki lehenen teorema bat, progresio aritmetiko arbitrarioekin zerikusia duena, frogatzeagatik. Teorema hori XVIII. mendean azaldu zen lehenengo aldiz, eta Riemannek, Hadamardek eta de la Vallée Poussinek frogatu zuten, azkeneko biek analisi konplexua erabiliz. 1949an Selberg eta Erdösek analisi konplexua erabiltzen ez duen frogabide bat aurkitu zuten, Matematikaren Analetan argitaratu zena, An elementary proof of the prime number theorem ('Zenbaki lehenen teoremaren frogapen oinarrizkoa') eta An elementary proof of Dirichlet's theorem about primes in an arithmetic progression ('Zenbaki lehenei buruzko Dirichleten teoremaren oinarrizko froga progresio aritmetiko batean') izenekin.

Selbergek matematikako beste arlo batzuk ere aztertu zituen: Rankin-Selberg metodoa, Selbergen arrastoen formula, Selbergen zeta funtzioa, funtzio automorfikoak eta Dirichleten serieak, besteak beste. Bestalde, Axel Thueren Selected mathematical papers aldizkariaren (Oslo,1977) zuzendarietako bat izan zen. 1989an Reflections around the Ramanujan centenary ('Ramanujanen mendeurrenari buruzko gogoeta') liburua argitaratu zuen. Fields dominaz gainera, beste ohore asko jaso zituen Selbergek: Norvegiako Zientzietako Akademiako kide, Zientzietako eta Letretako Daniar Errege Akademiako kide, eta Ameriketako Arte eta Zientzien Akademiako kide aukeratu zuten.

Erreferentziak