Forua
- Artikulu hau Bizkaiko herriari buruzkoa da; tokiko legeen bilduma gaitzat duena beste hau da: «Foru»
| Forua | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bizkaia, Euskal Herria | |||||||||||
 Foruko udaletxea. | |||||||||||
| |||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Estatua | Espainia | ||||||||||
| Erkidegoa | Euskal Autonomia Erkidegoa | ||||||||||
| Lurraldea | Bizkaia | ||||||||||
| Eskualdea | Busturialdea | ||||||||||
| Izen ofiziala |  Forua | ||||||||||
| Alkatea | Mikel Magunazelaia (EAJ) | ||||||||||
| Posta kodea | 48393 | ||||||||||
| INE kodea | 48906 | ||||||||||
| Herritarra | foruatar | ||||||||||
| Kokapena | |||||||||||
| Koordenatuak | 43°20′14″N 2°40′32″W / 43.3373°N 2.6755°W / 43.3373; -2.6755 | ||||||||||
 | |||||||||||
| Azalera | 8,0 km² | ||||||||||
| Distantzia | 35 km Bilbora | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 916 (2023) 6 (2022) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 114,5 bizt/km² | ||||||||||
| Hazkundea (2003-2013)[1] |  -% 2,4 | ||||||||||
| Zahartze tasa[1] | % 20,58 | ||||||||||
| Ugalkortasun tasa[1] | ‰ 38,46 | ||||||||||
| Ekonomia | |||||||||||
| Jarduera tasa[1] | % 74,22 (2011) | ||||||||||
| Genero desoreka[1] | % 3,93 (2011) | ||||||||||
| Langabezia erregistratua[1] | % 9,82 (2013) | ||||||||||
| Euskara | |||||||||||
| Euskaldunak[1] | % 71,9 (2010) | ||||||||||
| Kaleko erabilera [2] | % (2016) | ||||||||||
| Etxeko erabilera [3] | % 61.45 (2016) | ||||||||||
| Datu gehigarriak | |||||||||||
| Webgunea | http://www.forua.net | ||||||||||
Forua Bizkaiko iparraldeko udalerri bat da, Busturialdekoa. Oka ibaiaren mendebaldean kokaturik dago, eta 2016. urtean 934 biztanle zituen.
Izena
Herriaren izena latinezko forum hitzetik dator zuzenean. Hitz horrek «merkatua» edo «plaza publikoa» esan nahi du. Izan ere, I. mendean eraikitako antzinako erromatar herrixka baten gainean dago kokatuta Forua; erromatar herrixka hori inguruko merkataritza gunea zen, eta Kantauri itsasoan kabotajeko nabigaziorako portutzat erabiltzen zuten.[4]
Geografia
Forua Mundakako itsasadarraren ezkerraldean dago, Gernika-Lumo udalerriaren iparraldean.
Auzoak
Elexalde da herrigune nagusia, eta beste sei auzune ditu: Gaitoka, Baldatika, Landaberde, Armotxerri, Urberuaga eta Atxondo.
Udalerri mugakideak
- Murueta iparraldean
- Errigoiti mendebaldean
- Oka ibaia ekialdean
- Gernika hegoaldean.
Demografia
1967tik 1988ra, Forua Gernika-Lumoko udalerriaren parte izan zen.
| Foruko biztanleria |
|---|
 |
Politika
2011ko udal hauteskundeak
2011ko maiatzaren 22ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz, Foruko alkatea Euzko Alderdi Jeltzaleko Jane Eyre Urkieta da.
Foruako udalbatza | |||||
Alderdia | 2011ko maiatzaren 22 | ||||
| Zinegotziak | Boto kopurua | ||||
| Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ) | 5 / 9 | ||||
| Bildu | 4 / 9 | ||||
| Aralar | 0 / 9 | ||||
| Alderdi Popularra (PP) | 0 / 9 | ||||
| Euskadiko Alderdi Sozialista (PSE-EE(PSOE)) | 0 / 9 | ||||
| Datuen iturria: Hauteskundeen emaitzak euskadi.net webgunean | |||||
Kultura
Euskara
Foruan[7] Busturialdeko hizkera[8] da nagusi, mendebaleko euskalkiaren aldaera bat.
Ondasun nabarmenak [9][10]
- San Martin eliza. Elexalde auzoan kokatua, XI. mende amaieran edo XII. mende hasieran eraikitzen hasi zen, Juan Ramon Iturritza historialariaren arabera, Urbano II.a aita santuaren garaian. XVI. mendean eraberritze handia izan zuen, eta eraikuntzari itxura gotiko-pizkundetarra eman. Hallenkirche edo areto eliza da. XVIII. mendean aldare erromatarra aurkitu eta bataiarri bihurtu zuten. Elizaren barnealdean, erromatar garaiko nekropolia aurkitu da, XIX. mendera arte erabili izan dena.
- Historiaurreko aztarnak Ginerradi leizean, Arti mendian. Jose Miguel Barandiaranek aurkitu zituen 1919an.
- Tenería Vascongada lantegia, Sailkatutako Kultura Ondasuna dena.
- Erromatar herrixka: Bermeorako errepidean, Gernika-Lumotik 1,7 kilometrora eskuinera egiten duen bidegurutzea hartu behar da, tren geltokirantz eginez. Errepidearen bi aldeetan hondeaketei buruzko panelak daude jarrita plataforma batzuen gainean. Forua Bizkaiko erromatar aztarnategi garrantzitsuenetako bat da. Foruaren eta portuaren kokagunea izan zen.
- Urdaibai dorretxea: Erdi Aroan eraikia, 1929an sute batek ia guztiz suntsitu zuen. Gaur egun, hondakinak geratzen dira.
Forutar ospetsuak
- Joan Mari Torrealdai (1942-2020), kazetaria eta soziologoa.
- Amaia Uribe (1985-), bertsolaria eta kazetaria.
Argazki galeria
-
-
-
Forua, Martin deunaren eliza -
Okako itsasadarreko ikuspegia -
-
Urdaibai dorretxea -
San Kristobal baseliza
Erreferentziak
- ↑ a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ «Foruko Erromatar-Herrixka» www.urdaibai.org (Noiz kontsultatua: 2020-03-02).
- ↑ «Agirre Orue, Pedro Agustin - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-12-11).
- ↑ «Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-12-11).
- ↑ «Forua - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-08).
- ↑ «Busturialdekoa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-08).
- ↑ "Forua", Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistema.
- ↑ "Ondare historiko eta kulturala", Foruko Udala[Betiko hautsitako esteka].
Ikus, gainera
Kanpo estekak
| Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Herriko Wikiatlasa |
- Busturialdeko Hitza. Herriko hainbat albiste dakartza.
| Autoritate kontrola |
|---|
Datuak: Q679513
Multimedia: Forua / Q679513
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Forua
Busturialdeko udalerriak | ||
|---|---|---|
 | ||
