Lieja

Lieja Liège Lîdje
hiria
Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Belgika
Belgikako eskualdea	Valonia
Province of Belgium	Liejako probintzia
Belgikako barrutia	Arrondissement of Liège
Alkatea	Willy Demeyer (en)
Izen ofiziala	Liège Lüttich Luik Liegi Lieja Lîdje 列日 Lieĝo Leodium Льеж Luuk
Jatorrizko izena	Liège Lîdje
Posta kodea	4000, 4020, 4030, 4031 eta 4032
Herriburua	Liejako probintzia
Geografia
Koordenatuak	50°38′23″N 5°34′14″E / 50.6397°N 5.5706°E / 50.6397; 5.5706
Azalera	68.65 km²
Altuera	66 m
Mugakideak	Herstal, Seraing, Saint-Nicolas, Ans, Juprelle, Oupeye, Visé, Blegny, Beyne-Heusay, Chaudfontaine eta Esneux
Demografia
Biztanleria	195.278 (2022ko urtarrilaren 1a) −1.345 (2020)
Dentsitatea	2.844,54 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera	VIII. mendea
Telefono aurrizkia	04
Ordu eremua	UTC+01:00 eta UTC+02:00
Hiri senidetuak	Fuzhou, Tanger, Volgograd, Esch-sur-Alzette, Kolonia, Turin, Lille, Akisgran, Rotterdam, Porto, Nancy, Ramallah, Samarkanda, Szeged, Wuhan, Taiyuan, Saint-Louis, Quebec Hiria, Port-au-Prince, Pilsen, Maastricht, Lubumbashi, Heerlen, Krakovia, Hasselt, Gante, Elbasan, Bilbo eta Abidjan
Hizkuntza ofiziala	frantses
liege.be

Lieja^[1][2] (frantsesez: Liège, ljɛʒ ahoskatua; nederlanderaz: Luik, lœyk ahoskatua; valonieraz: Lidje; alemanez: Lüttich; latinez: Leodium; limburgeraz: Luuk; luxenburgeraz: Léck) Belgikako hego-ekialdeko hiria eta ibai-portua da, Valonian, herrialde osoko bosgarren populatuena dena eta izen bereko herrialdeko hiriburua. Ourthe eta Mosa ibaien bilgunean dago. Oso industriagune garrantzitsua da: altzairugintza, metal eta kimika industria, armagintza, automobilgintza eta beiragintza.

Historia

VII. mendean sortu zuen hiria Lanberto santuak eta 710. urtean apezpiku bat finkatu zen bertan. Ondoko mendean apezpiku hiri guztiz indartsua osatu zen eta Germaniako Erromatar Inperio Santuaren barnean zegoen arren, gatazka handiak izan ziren luzaroan Liejako apezpiku-printzeen eta enperadoreen artean. Flandrian bezala, XIII. eta XIV. mendeetan liskar handiak gertatu ziren Liejan burgesiaren eta gremioetako langileen artean. XIV. mendean Burgundiako etxea nagusitu zen, baina gudu ugari izan zen ondoko bi mendeetan, burgundiarren eta Frantziako koroaren laguntza zuten liejatarren artean.

1485ean Maximiliano Austriakoak zapaldu zuen Liejako Guillaume de La Marckek Karlos Burgundiako dukearen aurka bultzatu zuen matxinada eta, zapalkuntza latza izan zen arren, hiri burujabetzat onartu zuen Lieja. Ondoren Bavariako etxea jabetu zen apezpiku-printze tituluaz eta Liejako biztanleek horren kontra borrokan segitu zuten. XV. mendetik aurrera industria zabaldu zen Lieja aldean eta bertako armagintzaren arrakastak hazkunde nabarmena erakarri zuen.

XVIII. mendean guztiz zabaldu zen Liejan Argien Mendeko pentsamolde berria eta 1792an desagertu ziren betiko Liejako apezpiku-printzeak. 1940an alemaniar naziek hartu zuten Lieja eta bertako 23.000 etxebizitza guztiz hondatu ziren 1944an.

Klima

Garraioa

Aldiriko trena

Liejako aldiriak  Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠ S41 Hasselt Diepenbeek • Bilzen • Tongeren • Glons • Liers • Milmort • Herstal • Lieja–Saint-Lambert • Lieja–Carré • Lieja–Guillemins • Angleur • Chênée • Chaudfontaine • Fraipont • Nessonvaux • Pepinster • Verviers–Erdialdea • Verviers–Jauregia • Dolhain-Gileppe • Welkenraedt • Hergenrath Akisgran⁠ S42 Liers Milmort • Herstal • Lieja–Saint-Lambert • Lieja–Carré • Lieja–Guillemins • Ougrée • Seraing Flémalle-Haute⁠ S43 Lieja Guillemins Bressoux • Visé • Eijsden • Maastricht–Randwijck Maastricht⁠ S44 Waremme Bléret • Remicourt • Momalle • Fexhe-le-Haut-Clocher • Voroux • Bierset–Awans • Ans • Lieja–Guillemins • Bressoux Visé

Tranbia

Ondarea

Liejako hiriak iraganeko monumentu asko gorde ditu: Saint Lambert plazako etxeak, XVI. mendeko Printze-Apezpikuen jauregia, X. mendeko Sainte Croix eliza (XIII-XIV. mendeetan berritua), Saint-Martin basilika (X. mendean eraikia eta XVI. mendearen hasieran berritua), San Joan Ebanjelista eliza karolingiarra, kanpandorre erromanikodun Saint-Jacques eliza, Saint-Paul katedrala eta bertako museoa. Erdi Aroaz geroztik, garrantzi handiko kulturagunea da Lieja: Arte Ederretako museoa eta akademia ditu, unibertsitatea eta musikako errege kontserbatorioa.

Kirolak

Txirrindularitzan, nazioarteko proba nagusien artean, Lieja-Bastogne-Lieja lasterketa klasikoa dago. Futbolean, Standard Lieja hiriko futbol talderik garrantzitsuena da.

Liejatar ospetsuak

• Jean-Michel Charlier (1924-1989), komikigilea.

Erreferentziak

Ikus, gainera

• Liège (Parisko metroa)

Kanpo estekak

• Liejako udal webgunea (Frantsesez) (Nederlanderaz)

• Datuak: Q3992
• Multimedia: Liège / Q3992