Marta Suediakoa

 

Marta Suediakoa
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Prinsessan Märtha Sofia Lovisa Dagmar Thyra av Sverige
Jaiotza	Arvfurstens palats (en) , 1901eko martxoaren 28a
Herrialdea	Suedia  Norvegia
Lehen hizkuntza	suediera
Heriotza	Oslo, 1954ko apirilaren 5a (53 urte)
Hobiratze lekua	Akershus gotorlekua
Heriotza modua	berezko heriotza: minbizia
Familia
Aita	Prince Carl, Duke of Västergötland
Ama	Princess Ingeborg of Denmark
Ezkontidea(k)	Olaf V.a Norvegiakoa  (1929ko martxoaren 21a -  1954ko apirilaren 5a)
Seme-alabak	ikusi Princess Ragnhild, Mrs. Lorentzen (en) Princess Astrid, Mrs. Ferner (en) Harald V.a Norvegiakoa
Anai-arrebak	ikusi Prince Carl Bernadotte (en) Astrid Suediakoa Princess Margaretha of Sweden (en)
Familia	ikusi Olaf V.a Norvegiakoa (izter-lehengusu)
Leinua	House of Bernadotte (en)
Hezkuntza
Hizkuntzak	suediera norvegiera ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	aristokrata eta diplomazialaria
Jasotako sariak	ikusi Order of St. Olav King Haakon VII 1905–1930 Jubilee Medal
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Luteranismoa

Marta Suediakoa, jaiotzaz Marta Sofía Luisa Dagmar Thyra (Stockholm, Suedia, 1901eko martxoaren 28a – Oslo, 1954ko apirilaren 5a) Norvegiako printze oinordekoaren emaztea izan zen 1929tik 1954ra, Norvegiako Olaf (geroago Olaf V.a Norvegiako erregea). Karlos Suediakoa printzearen eta Ingeborg Danimarkako printzesaren alaba zen. Belgikarren erregina ezkontide zen Astrid Suediakoaren ahizpa ere bazen.^[1][2][3]

Biografia

Jaio zenetik 1905era arte, Marta Suediako eta Norvegiako printzesa izan zen, bi herrialdeak monarka beraren azpian elkartuta baitzeuden, Martaren Oscar II.a Suediako aitonarenean. Aita, Karlos printzea, norvegiako tronua hartzeko hautagaitzat hartu zuten bi herrialdeak 1905ean banandu zirenean.

Martak 1920ko hamarkadaren hasieratik ezagutu zuen Norvegiako Olaf printze oinordekoa, hainbat aldiz batera jardun baitzuten, baina hamarkada bukaerara arte ez ziren harreman serioan hasi. Marta eta Olaf lehengusu zuzenak ziren, Haakon VII.a erregea (Olafen aita) eta Danimarkako Ingeborg printzesa (Martaren ama) neba-arrebak baitziren. Amsterdamgo 1928ko Olinpiar Jokoetan, printzeak atleta gisa parte hartu zuenean, bikoteak isilpean hitz egin zuen. Haakon erregeak ezkongai-harremana eta konpromisoa onartu zituen; izan ere, printzesa suediar batek Norvegiako errege-familiarekin zuen harremanak, ziur aski, bi herrialdeen arteko harremanak hobetzen lagunduko zuen, hotz samarrak baitziren 1905eko banaketatik.

Ezkontza Osloko Salbatore katedralean egin zen 1929ko martxoaren 21ean. Suediako prentsan kritika batzuk izan ziren, ezkontza ez baitzen ospatu neska-lagunaren lurraldean.

Marta printzesak eta Olaf printzeak lan egin zuten monarkiaren eta Norvegiako herriaren arteko loturak indartzeko eta atzerriko gobernuekin adiskidetasunezko jarduerak egiteko. 1939an, printze-printzesek Ameriketako Estatu Batuak bisitatu zituzten, eta Franklin Delano Roosevelt presidentearekin eta Eleanor Roosevelt emaztearekin adiskidetu ziren.

Bigarren Mundu Gerrarekin eta Norvegiaren inbasio alemanarekin (1940), Marta printzesak, seme-alabekin batera, herrialdea utzi eta Suedian, bere jaioterrian, babestu zen; Olaf, berriz, erregearen ondoan egon zen Norvegian. Printzesa Suedian egotea deserosoa izan zen, herrialde horrek Alemaniako gobernu naziarekin zuen hurbiltze diplomatikoko politika zela eta. Egoera horren aurrean, Martak Suedia utzi eta Estatu Batuetara erbesteratu zen, Roosevelt presidenteak gonbidatuta. Hasieran, familia Etxe Zurian bizi izan zen, eta, ondoren, Washington Hiriko egoitza batean..

Estatu Batuetan egon zen, 1945ean gerra amaitu arte. Urte haietan, sendotu egin zen Martaren eta Roosevelt senar-emazteen arteko adiskidetasuna, eta printzesa lanean ari zen Ipar Amerikako gobernuak eta gizarteak Norvegiako gobernuari erbestean laguntzeko, Londresen.

Norvegiara itzuli zenean, ohorez hartu zuten. Segituan, printzesa oinordeko bihurtu zen senarraren ondoan. Handik gutxira, hainbat gaixotasunek jota, haren osasuna nabarmen ahuldu zen.

Marta printzesa minbiziaren biktima izan zen 1954ko apirilaren 5ean Osloko Errege Ospitalean (Rikshospitalet). Akershuseko gazteluan hilobiratu zuten.

Olaf tronua hartu baino hiru urte lehenago hil zen. Olaf alargun geratu zen gainerako bizitzan, eta Astrid printzesa lehen dama izan zen bere erregealdiaren lehen urteetan.

Bere jarduera filantropikoa 1929ko apirilaren 1ean ezarritako Princesa Heredera Marta (Kronprinsesse Marta minnefond) fundazioaren bidez egin zuen.

Aintzatespenak

Marta printzesaren kostaldea, 970,000 km ² -koa Antartikan, bere omenez izendatu zuten.^[4]

Seme-alabak

Hiru seme-alaba izan zituen:

1. Ragnhild (1930-2012).
2. Astrid (1932- ).
3. Harald (1937- ). Norvegiako erregea 1991tik.

Ohorezko goraipamenak

• San Olaf Ordenako gurutze handia dama (Norvegiako Erresuma).^[5]
• Haakon VII.a erregearen (Norvegiako Erresuma) Errege Ordena Familiarraren dama.
• Haakon VII.a erregearen Zilarrezko Erretiroaren Oroimenezko Domina (Norvegiako Erresuma, 1930/11/18).

Arbasoak

Fikzioan

Marta printzesaren rola honela interpretatu du:^[6]

Filmak

Urtea	Filma	Aktorea
2016	Kongens Nei	Tuva Novotny

Erreferentziak

Kanpo estekak

• Datuak: Q231281
• Multimedia: Princess Märtha of Sweden / Q231281