Mundu

Mundua, Ludia edo Lurbira gizakien ikuspuntutik Lur planetari ematen zaion izena da, gizakien bizilekua. Sarri, giza esperientzia eta historiaren multzoari dagokio.

Filosofiaren testuinguruan, mundu hitza errealitatea osatzen duen orori dagokio, hau da, unibertso osoa.

Banaketa geografikoa

Mundua lur eta ur eremuetan banatua dago, hau da, kontinente eta ozeano-itsasoetan.

Kontinenteak

Eurasia
- Europa
- Asia
Amerika
- Ipar Amerika
- Hego Amerika
Afrika
Ozeania
Antartika

Ozeanoak

Ozeano Barea
Ozeano Atlantikoa
Indiako ozeanoa
Hego Ozeanoa
Ozeano Artikoa

Mundua filosofian

Filosofia klasikoak "diren gauza ororen multzo" gisa definitu du mundua, baina filosofia eskolek munduari buruzko ikuspuntu desberdin asko eman dituzte. Joniarren ustez, mundua ordena eta osotasuna zen. Estoikoek gauza errealen osotasunaz gainera, jainkozko izaera duten elementuak eta "errealitateen multzoa" azpimarratzen zituzten. Posidoniok berezko osotasuna eta gizonak sortutako gauza oro hartu zituen munduaren osagaitzat. Kristautasuna sortu zenean, ordu arte "mundu" izan zena "mundu hau" bihurtu zen eta "beste mundua" agertu zen, Jainkoarena eta giza arimarena. Teologia (Jainkoarena), kosmologia (gizonarena) eta psikologia (arima beste munduko eta beste mundurako zeratzat duena, baina mundu honetan den errealitate gisa aztertzen duena) bereizi ziren. Kant-en iritziz, mundua "gertakari ororen multzoa eta bere sintesiaren osotasuna" zen. Filosofia modernoan, subjektua eta mundua elkartu dira errealismo-idealismo bereizketa gainditzeko. Aipatzekoa da platonistek eta neoklasistek eman zuten munduaren ikuspegia, teoria moderno askoren muina baita; teoria hark "ideien munduaren" eta "giza zentzuek antzematen dituzten gauzen munduaren" arteko bereizketa egiten zuen eta bi horien arteko zubi gisa "munduaren arima edo gune" zuen.

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Ikus, gainera

Munduko Kontinenteak

Afrika-Eurasia

Amerika

Eurasia

Ozeania

Afrika

Antartika

Asia

Ozeania

Europa

Ipar Amerika

Hego Amerika

Superkontinente geologikoak

Gondwana • Laurasia • Pangea • Pannotia • Rodinia • Columbia • Kenorland • Nena • Sclavia • Ur • Vaalbara

Beste kontinente prehistorikoak

Amazonia • Arktika • Asiamerika • Atlantika • Avalonia • Baltika • Cimmeria • Kongoko kratoia • Euramerika • Kalaharia • Kazakhstania • Laurentia • Ipar Txina • Siberia • Hego Txina • Ekialdeko Antartika • Pampia • Cuyania • Chilenia •