Lembangan saliran

Lembangan saliran atau dikenali sebagai lembangan perparitan adalah sebuah kawasan tadahan air yang luas sumber daripada air hujan dan peleburan salji atau ais mengalir pada satu titik, biasanya saliran keluar daripada lembangan yang bergabung dengan kawasan berair yang lain, seperti sungai, tasik, takungan, muara, paya, laut atau lautan.

Istilah lain yang digunakan untuk menggambarkan lembangan adalah tadahan air, kawasan tadahan air, lembangan tadahan, kawasan saliran, lembangan sungai dan lembangan air.^[1] Di Amerika Utara, kawasan legeh biasanya digunakan untuk bermaksud lembangan (walaupun di negara-negara berbahasa Inggeris yang lain, ia hanya digunakan dalam erti kata asalnya, bermakna legeh saliran.^[2]). Lembangan mengalir ke lembangan lain dalam corak hierarki, iaitu lembangan kecil atau sub-perparitan yang menggabungkan ke dalam lembangan saliran yang lebih besar.^[3]

Dalam lembangan saliran tertutup air menumpu kepada titik tunggal di dalam lembangan, yang dikenali sebagai sinki, yang mungkin menjadi tasik kekal, tasik kering, atau kawasan di mana takungan air yang hilang di bawah tanah.^[4] Lembangan saliran termasuk saluran dan sungai-sungai yang membawa air serta permukaan tanah yang sudah kering kerana air mengalir ke saluran-saluran, dan dipisahkan dari lembangan bersebelahan dengan jurang perparitan.^[5]

Lembangan saliran bertindak sebagai corong dengan mengumpulkan semua air di dalam kawasan yang dilindungi oleh lembangan dan menyalurkan ia satu titik tunggal. Setiap lembangan saliran dipisahkan oleh topografis dari lembangan bersebelahan halangan geografi seperti rabung, bukit atau gunung.

Lembanga adalah sama tetapi tidak serupa dengan unit hidrologi. Lembangan bermakna kawasan saliran dapat disalirkan ke dalam sistem perparitan hierarki pelbagai peringkat. Unit hidrologi direka bentuk untuk membolehkan pelbagai teluk, cawangan, atau sinki. Dalam erti kata yang lain, semua lembangan adalah unit hidrologi tetapi tidak semua unit hidrologi adalah lembangan saliran.^[4]

Jabatan Pengairan dan Saliran telah menubuhkan laman sesawang untuk Malaysia bagi bertukar-tukar maklumat dan mencari sumber yang diperlukan untuk memulihkan sistem perparitan di negara mereka.

Lembangan saliran utama dunia

Peta

Lembangan Lautan

Berikut adalah senarai lembangan lautan utama:

• Kira-kira 48.7% lembangan di dunia mengalir ke Lautan Atlantik. Di Amerika Utara, air takungan mengalir ke Atlantik melalui lembangan di Sungai Saint Lawrence dan Great Lakes, pesisir timur Amerika Syarikat, Maritimes Kanada, dan kebanyakan Newfoundland dan Labrador. Hampir semua takungan di timur Andes, Amerika Selatan juga mengalir ke Atlantik, dan juga kebanyakan di Eropah Barat dan Tengah dan bahagian terbesar barat Sub-Sahara Afrika. Ketiga-tiga Laut Mediterranean utama di dunia juga mengalir ke Atlantik:
  • Lembangan Laut Mediterranean Amerika (Laut Caribbean dan Teluk Mexico) termasuk kebanyakan pendalaman di AS antaranya Appalachian dan Gunung Rocky, sebahagian kecil daripada wilayah-wilayah Kanada, Alberta dan Saskatchewan, timur Amerika Tengah, kepulauan Caribbean dan Teluk, dan sebahagian kecil di utara Amerika Selatan.
  • Lembangan Laut Mediterranean Eropah termasuk kawasan Afrika Utara, Timur Tengah Afrika (melalui Sungai Nil), Eropah Selatan, Tengah, dan Timur; Turki, dan kawasan pantai Israel, Lubnan dan Syria.
• Lautan Artik sentiasa mengalir ke Barat dan Utara Kanada di timur Jurang Benua, utara Alaska dan bahagian-bahagian North Dakota, South Dakota, Minnesota, dan Montana dalam Amerika Syarikat, pantai utara Semenanjung Scandinavia di Eropah, dan banyak Rusia Tengah dan Utara.
• Hanya lebih 13% lembangan di dunia mengalir ke Lautan Pasifik. Lembangan ini termasuk lebih kepada China, tenggara Rusia, Jepun, semenanjung Korea, kebanyakan Indonesia dan Malaysia; Filipina, semua Kepulauan Pasifik, pantai timur laut Australia, dan Kanada dan Amerika Syarikat barat Jurang Benua (termasuk kebanyakan Alaska), serta barat Amerika Tengah dan Amerika Selatan barat Andes.
• Lembangan saliran Lautan India juga terdiri daripada kira-kira 13% lembangan di Bumi. Ia mengalir ke pantai timur Afrika, pantai-pantai Laut Merah dan Teluk Parsi, benua kecil India, Burma, dan kebanyakannya di Australia.
• Lautan Selatan mengalir ke Antartika. Antartika terdiri daripada kira-kira lapan peratus lembangan di Bumi.

Lembangan sungai terbesar

Lima lembangan sungai terbesar (mengikut kawasan):

Ketiga-tiga sungai yang mengalirkan air yang banyak:

Nota kaki

Rujukan

• DeBarry,Paul A. (2004). Watersheds: Processes, Assessment and Management. John Wiley & Sons.

Pautan luar

• The Official Portal for Department of Irrigation and Drainage Malaysia
• Science week catchment factsheet
• Catchment Modelling Toolkit
• Water Evaluation And Planning System (WEAP) - modeling hydrologic processes in a drainage basin
• eWater CRC
• New Mexico State University - Water Task Force Diarkibkan 2006-09-13 di Wayback Machine
• Recommended Watershed Terminology Diarkibkan 2009-02-11 di Wayback Machine
• Science in Your Watershed, USGS
• Studying Watersheds: A Confluence of Important Ideas
• Water Sustainability Project Sustainable water management through demand management and ecological governance, with the POLIS Project at the University of Victoria
• Map of the Earth's primary watersheds, WRI
• What is a watershed and why should I care? Diarkibkan 2012-01-21 di Wayback Machine
• Cycleau - A project looking at approaches to managing catchments in North West Europe
• American Water Resources Association Diarkibkan 2018-03-24 di Wayback Machine
• flash animation of how rain falling on to the landscape will drain into a river depending on the terrain
• StarHydro – software tool that covers concepts of fluvial geomorphology and watershed hydrology
• EPA Surf your watershed
• Florida Watersheds and River Basins - Florida DEP