Vokal bundar belakang sempit
| AFA: Vokal | ||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
Huruf vokal bersebelahan titik "•" mewakili: vokal tak bundar • vokal bundar |
| Nombor AFA | 308 | ||
|---|---|---|---|
| Pengekodan | |||
| X-SAMPA | u | ||
| |||
| Sampel audio | |||
sumber · bantuan | |||
Vokal bundar belakang sempit ialah sejenis bunyi vokal yang terdapat dalam sebilangan bahasa lisan, dilambangkan oleh aksara u dalam Abjad Fonetik Antarabangsa (IPA), dan u dalam X-SAMPA. Vokal ini dibahagikan lagi kepada dua, iaitu terjulur (endolabial) dan terketap (eksolabial).
Vokal terjulur belakang sempit
Dalam kebanyakan bahasa, vokal bundar belakang sempit disebut dengan menjulur bibir. Dalam bahasa Melayu, vokal julur belakang sempit dilambangkan oleh huruf u, contohnya: ubat, sumpah, itu.
Ciri-ciri
- Ketinggian vokalnya adalah sempit, iaitu lidah terletak dekat sekali dengan lelangit tanpa menyebabkan penjerutan yang sebaliknya menghasilkan konsonan.
- Kebelakangan vokalnya adalah belakang, iaitu lidah terletak di belakang sekali dalam mulut tanpa menyebabkan penjerutan yang sebaliknya menghasilkan konsonan.
- Kebundaran vokalnya adalah terjulur, iaitu penjuru-penjuru bibir dirapatkan, lalu terdedah permukaan dalamannya.
Penggunaan
| Bahasa | Perkataan | IPA | Erti | Catatan | |
|---|---|---|---|---|---|
| Melayi | {{lang|ms|bulan | [bulan] | 'bulan' | ||
| Arab | Baku | جنوبcode: ar is deprecated | [dʒæˈnuːb] | 'selatan' | Rujuk fonologi bahasa Arab |
| Belanda[1] | [[[Ortografi bahasa Belanda|voet]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [vuːt] | 'foot' | Rujuk fonologi bahasa Belanda | |
| Catalonia[2] | [[[Catalan orthography|suc]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [suk] | 'jus' | ||
| Cina | Kantonis | [[[Aksara Cina|菇]]/] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-yue-Hani (bantuan)[[[Jyutping|gu1]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ɡuː] | 'cendawan' | |
| Mandarin | [[[Aksara Cina|哭]]] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-cmn-Hani (bantuan)/[[[Hanyu Pinyin|kū]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [kʰu˥] | 'menangis' | Rujuk Bahasa Mandarin Baku | |
| Finland[3] | [[[Abjad Finland|kukka]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ˈkukːɑ] | 'bunga' | Rujuk fonologi bahasa Finland | |
| Georgia[4] | გუდაcode: ka is deprecated | [ɡudɑ] | 'beg kulit' | ||
| Hungary[5] | [[[Abjad Hungary|unalmas]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [unɒlmɒʃ] | 'membosankan' | Rujuk fonologi bahasa Hungary | |
| Inggeris | GA | [[[Ortografi bahasa Inggeris|boot]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [bu̟ːˀt] | 'but' | Biasanya lebih di depan daripada vokal kardinal [u]. Rujuk fonologi bahasa Inggeris |
| RP[6] | |||||
| Jerman | [[[Ortografi bahasa Jerman|Fuß]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [fuːs] | 'kaki' | Rujuk fonologi bahasa Jerman | |
| Mongolia[7] | ?kod: mon digalakkan ke kod: mn code: mn is deprecated | [uːɾɘ̆] | 'sarang' | ||
| Perancis[8] | [[[Ortografi bahasa Perancis|où]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [u] (bantuan·info) | 'mana' | Rujuk fonologi bahasa Perancis | |
| Poland[9] | [[[Ortografi bahasa Poland|buk]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [buk] (bantuan·info) | 'pokok bic' | Juga dilambangkan oleh <ó>. Rujuk fonologi bahasa Perancis | |
| Portugis | Eropah[10] | [[[Ortografi bahasa Portugis|urso]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ˈuɾsu] | 'beruang' | Rujuk fonologi bahasa Portugis |
| Brazil[11] | [ˈuɾsʊ] | ||||
| Rusia[12] | узкийcode: ru is deprecated | [ˈuskʲɪj] | 'sempit' | Rujuk fonologi bahasa Rusia | |
| Sepanyol[13] | [[[Ortografi bahasa Sepanyol|curable]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [kuˈɾaβle] | 'berubat' | Rujuk fonologi bahasa Sepanyol | |
| Thai[14] | [[[Abjad Thai|?]]] Error: {{Lang}}: aksara: thai tidak disokong untuk kod: th (bantuan) | [sùt] | 'paling belakang' | ||
| Udmurt[15] | ?code: udm is deprecated | [urete] | 'membahagikan' | ||
| Vietnam | [[[Vietnamese alphabet|tu]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [tū] | 'memperantara' | Rujuk fonologi bahasa Vietnam | |
| Zapotec | Tilquiapan[16] | gdu | [ɡdu] | 'semua' | |
Vokal terketap belakang sempit
Sebilangan bahasa tertentu, seperti bahasa Jepun 
dengar (bantuan·maklumat) dan bahasa Sweden,[17] didapati vokal bundar belakang sempitnya berbeza sekali pembundarannya, iaitu terketap atau eksolabial. Tiada satu pun bahasa yang diketahui membezakan vokal ketap ini dengan vokal julur yang lebih kerap ditemui.
Walaupun tiadanya diakritik rasmi bagi ketapan dalam IPA, namun diakritik bibir terkembang [ ͍ ] digunakan bersama aksara vokal bundar [u] sebagai lambang ad hoc. Selain itu, juga diterima gabungan aksara [ɯ͡β̞] ([ɯ] dan pengetapan bibir serentak) dan [ɯβ] ([ɯ] yang diubahsuai dengan ketapan lidah).
Ciri-ciri
- Ketinggian vokalnya adalah sempit, iaitu lidah terletak dekat sekali dengan lelangit tanpa menyebabkan penjerutan yang sebaliknya menghasilkan konsonan.
- Kebelakangan vokalnya adalah belakang, iaitu lidah terletak di depan sekali dalam mulut tanpa menyebabkan penjerutan yang sebaliknya menghasilkan konsonan.
- Kebundaran vokalnya adalah terketap, iaitu tepi bibir dirapatkan dengan satu sama lain agar tidak terdedah permukaan dalamannya.
Penggunaan
| Language | Word | IPA | Meaning | Notes | |
|---|---|---|---|---|---|
| Jepun | 空気code: ja is deprecated kuuki | [ku͍ːki] | 'udara' | Rujuk fonologi bahasa Jepun | |
| Sweden | [[[Abjad Sweden|oro]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ù͍β̞ru͍β̞] (bantuan·info) | 'ketegangan' | Dibezakan dengan vokal terketap pusat sempit dan depan sempit. Rujuk fonologi bahasa Sweden | |
Rujukan
- ^ Gussenhoven (1992:47)
- ^ Carbonell & Llisterri (1992:54)
- ^ Iivonen & Harnud (2005:60, 66)
- ^ Shosted & Chikovani (2006:261-262)
- ^ Szende (1994:92)
- ^ Roach (2004:242)
- ^ Iivonen & Harnud (2005:62, 66-67)
- ^ Fougeron & Smith (1993:73)
- ^ Jassem (2003:105)
- ^ Cruz-Ferreira (1995:91)
- ^ Barbosa (Albano:229)
- ^ Jones & Ward (1969:67)
- ^ Martínez-Celdrán, Fernández-Planas & Carrera-Sabaté (2003:256)
- ^ Tingsabadh & Abramson (1993:24)
- ^ Iivonen & Harnud (2005:64, 68)
- ^ Merrill (2008:109)
- ^ Ladefoged, Peter (1996). The Sounds of the World's Languages. Oxford: Blackwell. ISBN 0-631-19814-8. Unknown parameter
|coauthors=ignored (|author=suggested) (bantuan)
Bibliografi
- Barbosa, Plínio A.; Albano, Eleonora C. (2004), "Brazilian Portuguese", Journal of the International Phonetic Association, 34 (2): 227–232
- Carbonell, Joan F.; Llisterri, Joaquim (1992), "Catalan", Journal of the International Phonetic Association, 22 (1–2): 53–56
- Cruz-Ferreira, Madalena (1995), "European Portuguese", Journal of the International Phonetic Association, 25 (2): 90–94
- Gussenhoven, Carlos (1992), "Dutch", Journal of the International Phonetic Association, 22 (2): 45–47
- Fougeron, Cecile; Smith, Caroline L (1993), "Illustrations of the IPA:French", Journal of the International Phonetic Association, 23 (2): 73–76
- Iivonen, Antti; Harnud, Huhe (2005), "Acoustical comparison of the monophthong systems in Finnish, Mongolian and Udmurt", Journal of the International Phonetic Association, 35 (1): 59–71
- Jassem, Wiktor (2003), "Polish", Journal of the International Phonetic Association, 33 (1): 103–107
- Jones, Daniel; Dennis, Ward (1969). The Phonetics of Russian. Cambridge University Press.
- Martínez-Celdrán, Eugenio; Fernández-Planas, Ana Ma.; Carrera-Sabaté, Josefina (2003), "Castilian Spanish", Journal of the International Phonetic Association, 33 (2): 255–259
- Merrill, Elizabeth (2008), "Tilquipan Zapotec", Journal of the International Phonetic Association, 38 (1): 107–114
- Roach, Peter (2004), "British English: Received Pronunciation", Journal of the International Phonetic Association, 34 (2): 239–245
- Rogers, Derek; d'Arcangeli, Luciana (2004), "Italian", Journal of the International Phonetic Association, 34 (1): 117–121
- Shosted, Ryan K.; Vakhtang, Chikovani (2006), "Standard Georgian", Journal of the International Phonetic Association, 36 (2): 255–264
- Szende, Tamás (1994), "Illustrations of the IPA:Hungarian", Journal of the International Phonetic Alphabet, 24 (2): 91–94
- Thelwall, Robin (1990), "Illustrations of the IPA: Arabic", Journal of the International Phonetic Association, 20 (2): 37–41
