Eresabel

Baton gedragen door de ontvangers van de Eresabel

Uitgereikt door Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, Bataafse Republiek, Koninkrijk Holland, Koninkrijk der Nederlanden

Type

Militaire onderscheiding, zilver en brons

Bestemd voor

Militaire onderscheiding voor leden van de Militaire Willems-Orde die zich nogmaals bewezen hadden.

Uitgereikt voor

Leden van de Militaire Willems-Orde

Status

Wordt niet meer uitgereikt

Statistieken

Eerst uitgereikt

Sinds de Nederlandse Republiek

Laatst uitgereikt

25 april 1927

Totaal uitgereikt

106

Volgorde

Volgende (hoger)

Kruis voor Moed en Trouw

Volgende (lager)

Verzetskruis

Portaal

Ridderorden

De eresabel is een van de hoogste Nederlandse onderscheidingen voor dapperheid. Alleen de Ridders van de Militaire Willems-Orde komen hiervoor in aanmerking. De koning(in) kent een versierde sabel toe aan een officier en deze draagt dit opvallende wapen bij zijn uniform.

Geschiedenis van de Eresabel

Eresabels zijn van alle tijden. In de Republiek der Verenigde Nederlanden, de Bataafse Republiek en het Koninkrijk Holland werden dergelijke sabels ofwel door de dankbare en toegenegen ondergeschikten aan hun commandant gegeven of door een regering, stad, of vorst aan een officier geschonken. De tijdens de Tiendaagse Veldtocht door de officieren en de flankeurs van de universiteiten en academies aan hun commandant geschonken eresabels hadden (nog) geen officiële status.

De in 1855 ingestelde eresabels waren bestemd voor officieren van het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger die al in de Militaire Willems-Orde waren opgenomen en zich nogmaals door dapperheid hadden onderscheiden. Na het Koninklijk Besluit van 1865 werden eresabels ook aan officieren van de landmacht en de schutterij toegekend.

De eresabel was steeds een fraai versierde uitvoering van het gebruikelijke wapen en het gevest; de schede en de kling waren gedecoreerd en gegraveerd. Hierbij werd vooral gebruikgemaakt van goedkope materialen als "Berlijns zilver", hoorn en verguld koper. De uitvoering van 1859, de marine uitvoeringen en de eresabel van 1895 waren iets luxueuzer uitgevoerd.

De vorm van de Eresabel

In de loop der jaren zijn er de volgende uitvoeringen van de Eresabel geweest:

Het Nederlands-Indische model van 1855; Op het gevest staat "KONINKLIJK EEREBLIJK VOOR BETOONDE DAPPERHEID"
Het model van de Koninklijke Marine 1859; Het opschrift van deze sabel was gelijk aan de sabel van 1855 maar de vorm is die van de sinds 1843 gebruikelijke sabel van de Koninklijke Marine. Op de kling is ook een gekroond klaar anker, zonder kabel, afgebeeld.
Het 2e Nederlands-Indische model van 1861; Op het gevest van dit iets slankere wapen staat "KONING WILLEM III VOOR BETOONDE DAPPERHEID" en op de kling zijn naam, rang en aanleiding voor het verlenen van de sabel gegraveerd.
Het 2e model van de Koninklijke Marine 1864; Hier werd voor een ivoren gevest gekozen. Het anker is nu een ongekroond onttakeld anker.
Het model voor Leger en schutterij 1867
Het 3e Nederlands-Indische model van 1891; Op het gevest staat "NAMENS KONINGIN WILHELMINA VOOR BETOONDE DAPPERHEID"
Het 4e Nederlands-Indische model van 1895; Deze sabel is zeer rijk versierd.
Het 5e Nederlands-Indische model van 1898; Op het gevest staat "KONINGIN WILHELMINA VOOR BETOONDE DAPPERHEID"
Het 3e model van de Koninklijke Marine 1907
De eresabel van generaal Eisenhower (1947); Deze Oosters aandoende sabel is met edelstenen ingelegd en draagt de inscripties: "Queen Wilhelmina to General DD Eisenhower" en "Grateful memory of the glorious liberation". Op de knop van de sabel is het rijkswapen aangebracht.

In een brief van 22 september 1879 heeft een aantal ministers de koning gevraagd om in te stemmen met hun voorstel dat het bezit van een eresabel ook op het dagelijks tenue werd aangeduid. De excellenties suggereerden een speld op het lint van het Ereteken voor Belangrijke Krijgsbedrijven. Het insigne is nooit bij Koninklijk Besluit vastgesteld maar werd, zo lijkt het, wel gedragen. Van het bezit van een door de Nederlandse Koning verleende eresabel getuigde dus een, overigens nooit officieel vastgesteld, insigne dat op het lint van het Ereteken Belangrijke Krijgsbedrijven werd gedragen. Het zijn twee gekruiste sabels met een gouden gevest gedekt door een gouden koningskroon.

De Nederlandse koningen hebben in Nederlands-Indië 106 eresabels verleend, de laatste in 1927 aan kapitein der infanterie H. Behrens. Ook de geallieerde opperbevelhebber generaal Eisenhower kreeg na de Tweede Wereldoorlog een eresabel toegekend. Hij was geen ridder in de Militaire Willems-Orde. De Wet schrijft voor dat het Kapittel van de Militaire Willems-Orde de verleende eresabels registreert.