Gastrodia

Gastrodia
Gastrodia elata
Taxonomische indeling
Rijk: Plantae (Planten) Stam: Embryophyta (Landplanten) Klasse: Spermatopsida (Zaadplanten) Clade: Bedektzadigen Clade: Eenzaadlobbigen Orde: Asparagales Familie: Orchidaceae (Orchideeën) Onderfamilie: Epidendroideae Geslachtengroep: Gastrodieae Subtribus: Gastrodiinae
Geslacht
Gastrodia R.Br. (1810)
Typesoort
Gastrodia sesamoides R.Br. (1810)
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Gastrodia op Wikispecies
Portaal    Biologie

Gastrodia is een geslacht met ongeveer veertig tot zestig soorten tropische orchideeën uit de onderfamilie Epidendroideae.

Het zijn kleine, bladgroenloze, epiparasitische orchideeën, afkomstig uit Zuidoost-Azië, Australië en Nieuw-Zeeland.

Kenmerken

De plant bezit een vlezige, knolvormig verdikte ondergrondse rizoom waaruit een bloemstengel met sterk gereduceerde, bladgroenloze bladeren ontstaat. De bloeiwijze is een eindstandige tros met enkele tot vele knikkende, soms niet-geresupineerde bloemen.

De kelkbladen en kroonbladen zijn samengegroeid voor het grootste deel van hun lengte tot een vijflobbige bloembuis. De kroonbladen zijn iets korter en smaller dan de kelkbladen. De bloemlip is losstaand, ongedeeld of 3- of 5-lobbig, met longitudonale richels of andere versieringen vanaf de basis tot aan de top. Ze is aan de basis verbonden met het gynostemium. De meeldraad staat in een hoek ten opzichte van de as van het gynostemium en draagt twee korrelige pollinia.

Gastrodia is voor zijn voeding volledig afhankelijk van een mycorrhiza (een symbiose van plantenwortels en schimmels), waarbij twee soorten schimmels een rol spelen: de plaatjeszwam Mycena osmundicola en de echte honingzwam Armillaria mellea.

Habitat en verspreiding

Gastrodia-soorten groeien op humusrijke bodem van schaduwrijke, vochtige bossen in Madagaskar, Rusland, Tibet, China, Japan, Zuidoost-Azië, Australië en Nieuw-Zeeland.

Soorten

Het geslacht omvat naargelang de bron 40 tot 60 soorten. De typesoort is Gastrodia sesamoides R.Br. (1810).

• Gastrodia abscondita J.J.Sm. (1903)
• Gastrodia africana Kraenzl. (1900)
• Gastrodia angusta S.Chow & S.C.Chen (1983)
• Gastrodia appendiculata C.S.Leou & N.J.Chung (1990)
• Gastrodia arunachalensis S.N.Hegde & A.N.Rao (1985)
• Gastrodia autumnalis T.P.Lin (1987)
• Gastrodia boninensis Tuyama (1939)
• Gastrodia callosa J.J.Sm. (1931)
• Gastrodia celebica Schltr. (1911)
• Gastrodia confusa Honda & Tuyama (1939)
• Gastrodia crassisepala L.O.Williams (1942)
• Gastrodia crebriflora D.L.Jones (1991)
• Gastrodia crispa J.J.Sm. (1921)
• Gastrodia cunninghamii Hook.f. (1853)
• Gastrodia dyeriana King & Pantl. (1895)
• Gastrodia elata Blume (1856)
• Gastrodia entomogama D.L.Jones (1991)
• Gastrodia exilis Hook.f. (1890)
• Gastrodia falconeri D.L.Jones & M.A.Clem. (1998)
• Gastrodia fimbriata Suddee (2005)
• Gastrodia flavilabella S.S.Ying (1984)
• Gastrodia fontinalis T.P.Lin (1987)
• Gastrodia gracilis Blume (1856)
• Gastrodia grandilabris Carr (1935)
• Gastrodia javanica (Blume) Lindl. (1840)
• Gastrodia lacista D.L.Jones (1991)
• Gastrodia longitubularis Q.W.Meng (2007)
• Gastrodia madagascariensis Schltr. ex H.Perrier (1924)
• Gastrodia major Aver. (2006)
• Gastrodia menghaiensis Z.H.Tsi & S.C.Chen (1994)
• Gastrodia minor Petrie (1892)
• Gastrodia mishmensis A.N.Rao (1991)
• Gastrodia nipponica (Honda) Tuyama (1939)
• Gastrodia papuana Schltr. (1911)
• Gastrodia procera G.W.Carr (1991)
• Gastrodia pubilabiata Sawa (1980)
• Gastrodia punctata Aver. (2006)
• Gastrodia queenslandica Dockrill (1964)
• Gastrodia sabahensis J.J.Wood & A.L.Lamb (2008)
• Gastrodia sesamoides R.Br. (1810) - Typesoort -
• Gastrodia shimizuana Tuyama (1982)
• Gastrodia similis Bosser (2006)
• Gastrodia surcula D.L.Jones (2008)
• Gastrodia taiensis Tuyama (1941)
• Gastrodia theana Aver. (2005)
• Gastrodia tonkinensis Aver. & Averyanova (2006)
• Gastrodia tuberculata F.Y.Liu & S.C.Chen (1983)
• Gastrodia urceolata D.L.Jones (1991)
• Gastrodia verrucosa Blume (1856)
• Gastrodia vescula D.L.Jones (1991)
• Gastrodia wuyishanensis Da M.Li & C.D.Liu (2007)
• Gastrodia zeylanica Schltr. (1906)

Gebruik

De knollen worden in verschillende landen gebruikt als voedsel, vergelijkbaar met de aardappel in Europa. In China is het als medicijn tegen een hele reeks van ziekteverschijnselen bekend onder de naam Gastrodia.

Zie ook

• Taxonomie en fylogenie van de orchideeënfamilie