Lista de culturas pré-colombianas

Pirâmide do Sol e Avenida dos Mortos, vista do topo da Pirâmide da Lua, Teotihuacán, México, 100–200 d.C.

Esta lista de culturas pré-colombianas inclui as civilizações e culturas das Américas que floresceram antes da colonização europeia das Américas.

Características culturais

Muitas civilizações pré-colombianas estabeleceram assentamentos permanentes ou urbanos, agricultura e hierarquias sociais complexas. Na América do Norte, as culturas indígenas no Vale do Baixo Mississippi durante o período arcaico médio construíram complexos de múltiplos montes, com vários na Louisiana datados de 5600–5000 BP (3700 BC–3100 BC). Watson Brake é considerado o complexo de múltiplos montes mais antigo das Américas, pois foi datado de 3500 aC. Ele e outros sítios do Arcaico Médio foram construídos por sociedades pré-cerâmicas de caçadores-coletores. Eles precederam a cultura Poverty Point mais conhecida e seu complexo elaborado por quase 2.000 anos.[1] A tradição de construção de montículos do Vale do Mississippi estendeu-se até o período arcaico tardio, mais longo do que a construção posterior de montículos do sudeste dependente de sociedades agrícolas sedentárias.

Algumas dessas civilizações há muito deixaram de funcionar na época das primeiras chegadas europeias permanentes (c. final do século XV – início do século XVI), e são conhecidas apenas através de investigações arqueológicas ou história oral das nações de hoje. Outros foram contemporâneos a esse período e também são conhecidos a partir de relatos históricos da época. Alguns, como os olmecas, maias, mixtecas e náuatles tinham seus próprios registros escritos. No entanto, a maioria dos europeus da época via esses textos como heréticos e queimava a maioria deles. Apenas alguns documentos foram escondidos e, portanto, permanecem até hoje, deixando os historiadores modernos com vislumbres da cultura e do conhecimento antigos.

De relatos e documentos indígenas americanos e europeus, as civilizações americanas na época do encontro europeu possuíam muitos atributos impressionantes, tendo cidades populosas e desenvolvendo teorias de astronomia e matemática.

Onde elas persistem, as sociedades e culturas que deram origem a essas civilizações continuam a se adaptar e evoluir; eles também mantêm várias tradições e práticas que remetem a esses tempos anteriores, mesmo que combinadas com aquelas adotadas mais recentemente.

O sacrifício humano era uma prática religiosa característica principalmente da civilização asteca pré-colombiana, embora outras civilizações mesoamericanas como a maia e a zapoteca também a praticassem. A extensão da prática é debatida por estudiosos modernos.

América do Norte

  • Paleoamericanos, c.18,000 - 8,000 a.C
    • Clóvis
    • Cultura Folsom
    • Cultura Plana
    • Complexo Cody
  • Cultura mississipiana, Centro-oeste, Leste e sudeste dos Estados Unidos
    • Caborn-Welborn, 1000-1400 d.C, Indiana, Kentucky
    • Caddoan, 1000-1650 d.C, Oeste de Oklahoma, Oeste do Arkansas, Noroeste do Texas, Nordeste de Luisiana.
    • Fort Walton, 1100-1550 d.C, Flórida
    • Leon-Jefferson, 1100-1550 d.C, Flórida
    • Plaquemine, 1200-1700 d.C, Luisiana e Mississippi
    • Upper Mississippian
      • Fort Ancient, 1000-1650 d.C, Ohio, Kentucky e oeste da Virgínia
      • Oneota, 900-1650 d.C, Lowa, Michigan, Minesota e Missouri

Caribe

As primeiras culturas sul-americanas

Mesoamerica

Ver artigo principal: Cronologia da Mesoamérica

Em ordem alfabética

  • Astecas, 1321-1525, México central
  • Estágio formativo, 2500 a.C - 200 d.C, La Blanca, Ujuxte, Monte Alto Culture, Monkaya
  • Huastecas, 1000 a.C - 1500 d.C, Hidalgo, Vera Cruz, San Luis Potosí e Tamaulipas
  • Maias, 2600 a.C - 1697, Sul do México; Chiapas, Tabasco, Campeche e Yuacatán; América Central, Guatemala, El Salvador, Belize e Honduras.
  • Mixe, 400-presente
  • Mixtecos, desconhecido-1600, oeste de Oaxaca
  • Olmecas, 1500 a.C - 400 d.C, Vera Cruz e Tabasco
  • Purépecha, 1300-1530, Michoacán
  • Teotihuacán, 200 a.C-500 d.C, próximo da Cidade do México
  • Teochtlan, 300 a.C-500 d.C, Jalisco
  • Toltecas, 900-1100 d.C,
  • Totonacas, desconhecido-1500, oeste do México
  • Cultura dos túmulos de poço, 1530 a.C - 300, Michoacan, Jalisco, Colima e Nayarit
  • Zapotecas, 500 a.C -1500 d.C, Oaxaca

Área Istmo-Colômbia

  • Cuevas, ?-1530 d.C, Panamá
  • Diquis, 700-1530, Costa Rica

América do Sul

Período Anos Cultura
Cerâmico
Horizonte tardio 1476 - 1534 a.C Império Inca: Peru, Equador, Colômbia, Bolívia e Chile

Brasil: Cambeba Colômbia: Confederação Muísca

Intermediário tardio 1000 - 1476 a.C Bolívia; Nações aimarás

Colômbia: Muisca, Nariño, Tairona Equador; Los Huancavilcas, Reino de Quito, Manteño e Nariño Perú: Chimú, Chincha, Cajamarca, Chiribaya, Piura, Chancay, Chachapoyas, Chiribaya, Chucuito, Huaman Huilca, Ilo, Lupaca, Qotu Qotu, Pacacocha, Palli Marca, Piura, Sican, Tajaraca, Huaylas, Conchucos, Huamachuco, Rucanas, Chanka, Ayabaca, Bracamoros, Huancabambas, Tallan cultura, Huarco, Ichma, Parinacota, Cuntis, Chinchaycochas, Huarochiri, Kheswas, Tarmas, Paltas, Camanas

Horizonte médio 600-1000 Bolivia: Tiauanaco;

Brasil: Cultura Marajoara;

Colombia: Cultura Cauca, Herrera, Nariño, Quimbaya, Tairona;

Ecuador: Cultura Cañari, Nariño;

Perú: Chimú, Huari, Piura

Horizonte intermediário 200-600 Bolivia: Tiahuanaco;

Colombia: Herrera, Quimbaya, San Agustín, Tairona, Tierradentro, Tolima;

Ecuador: La Bahía, Cara, Quitu;

Perú: Moche, Nazca, Lima, Pechiche, Piura

Horizonte inicial 200-900 Colombia: Calima cultura (200 a.C.– 400 d.C), Herrera;

Ecuador: Chorrera, La Tolita;

Perú: Chavín, Cupisnique, Tarde Chiripa, Paracas, Pechiche, Sechura, Xakse

Período inicial 1800/1500-900 a.C Ecuador: Cotocollao; Machalilla;

Perú: Temprano Chiripa, Kotosh, Chavín Toríl (El Cumbe Mayo el acueducto estuvo construido c. 1000 a.C.);

Argentina: Tehuelches (?-1820)

Pré-cerâmico
Período VI 2500-1800/1500 a.C Ecuador: Valdivia;

Perú: Casma/Sechin cultura, Norte Chico (Caral), Buena Vista, Casavilca, Culebras, Ventarrón, Viscachani, Huaca Prieta;

Chinchorro: Perú, Chile;

Período V 4200-2500 a.C Ecuador: Valdivia;

Perú: Casma/Sechin cultura, Norte Chico (Caral), Honda, Lauricocha III, Viscachani;

Chinchorro: Perú, Chile;

Período IV 6000-4200 a.C Perú: Ambo, Canario, Siches, Lauricocha II, Luz, Toquepala II;

Chinchorro: Perú, Chile;

Período III 8000-6000 a.C Ecuador: Las Vega, 8000–4600 a.C.;

Perú: Arenal, Chivateros II, Lauricocha I, Playa Chira, Puyenca, Toquepala I;

Chinchorro: Perú, Chile;

Período II 9500-8000 a.C Ecuador: El Inga;

Perú: Chivateros I, Lauricocha I

Período I ? a.C-9500 a.C Colombia: El Abra, (12,500–10,000 a.C.);

Perú: Oquendo, Zona Roja (costa central; Chile y de Argentina: Patagonia.

Ver também

Referências

  1. Mrozowski, Stephen A. (2011). «Pragmatism and the Relevancy of Archaeology for Contemporary Society». New York, NY: Springer New York: 239–256. ISBN 978-1-4419-9880-4. Consultado em 10 de agosto de 2022 
  2. Bar-Yosef, Ofer (21 de julho de 2011). «Prehistory of the Jerusalem Area». Penn State University Press: 149–170. Consultado em 10 de agosto de 2022 
  • v
  • d
  • e
Povos e culturas pré-colombianas
Américas
América do Norte
Mesoamérica
América do Sul
Civilizações Asteca, Maia e Inca
AstecasMaiasIncas
CapitalTenochtitlánChichén ItzáCusco
LinguagemNáuatleMayaQuíchua
EscritaEscritaEscrita
(Numeração)
Quipo
ReligiãoReligião
(Sacrifício humano)
ReligiãoReligião
MitologiaMitologia astecaMitologia maiaMitologia inca
FilosofiaFilosofia astecaFilosofia maiaFilosofia inca
CalendárioCalendário astecaCalendário maiaCalendário inca
SociedadeSociedade astecaSociedade maiaSociedade inca
GuerraGuerraGuerraGuerra
ArquiteturaArquiteturaArquiteturaArquitetura
(Sistema viário)
ArteArteArteArte
MúsicaMúsicaMúsicaMúsica andina
AgriculturaChinampasAgriculturaAgricultura
CozinhaCozinhaCozinhaCozinha
HistóriaHistóriaHistóriaHistória Inca
Estado neoinca
PovosAstecasMaiasIncas
GovernantesMoctezuma I
Moctezuma II
Cuitláhuac
Cuauhtémoc
Kʼinich Janaabʼ Pakal
Uaxaclajuun Ubʼaah Kʼawiil
Jasaw Chan Kʼawiil I
Manco Capac
Pachacuti
Atahualpa
Manco Inca Yupanqui
Túpac Amaru
ConquistaConquista Espanhola
(Hernán Cortés)
Conquista Espanhola
Conquista do Iucatã
(Francisco de Montejo)
Conquista da Guatemala
(Pedro de Alvarado)
Conquista Espanhola
(Francisco Pizarro)
Tópicos relacionados:
Portais:   Portal Astecas   Portal Maias   Portal Incas
  • v
  • d
  • e
Por região


Por tema
Povos
Pré-colombianos
Povoamento
Colonização
Europeia
Diplomacia
Conflitos
América
do Norte
América
Central
América
do Sul
Outros
  • Página de categoria Categoria
  • Portal Portal da História
  • Portal Portal da América
  • Commons Commons
  • Portal da América
  • Portal da história