3. srpska udarna brigada

3. srpska udarna brigada
Treća srpska brigada na Zlatiboru, januara 1944.
Osnivanje	10. februar 1942. Mesto formiranja: Ponikve, kod Čajniča
Formacija	tri bataljona
Deo	Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije
Odlikovanja
Komandanti
Komandant	Radivoje Jovanović
Načelnik štaba	Miloš Manojlović
Politički komesar	Sava Radojčić feđa

Treća srpska narodno-oslobodilačka udarna brigada formirana je 10. februara 1944. godine u selu Ponikvama, kod Čajniča. Brigada je nastala odlukom Glavnom štaba NOV i PO Srbije, spajanjem boraca Prve šumadijske i Prve južnomoravske brigade. Od Prve južnomoravske brigade formirana su dva, a od Prve šumadijske brigade jedan bataljon. Na dan formiranja brigada je imala 500 boraca. Brojno stanje brigade se stalno povećavalo, tako da je 15. septembra 1944. formiran i Četvrti bataljon, a u oktobru 1944. godine brigada je imala 1.500 boraca

Prvi štab brigade sačinjavali su - Radivoje Jovanović, komandant; Sava Radojčić feđa, politički komesar; Nikola Ljubičić, zamenik komandanta; Mirko Milojković, zamenik političkog komesara i Miloš Manojlović, načelnik Štaba. Od svog formiranja, februara 1944. do kraja rata, maja 1945. godine Treća srpska brigada se nalazila u sastavu Druge proleterske divizije i dejstvovala je na teritoriji Bosne, Crne Gore i Srbije.

Brigada je poznata i pod svojim alternativnim nazivima — Treća srpska udarna brigada i Devetnaesta proleterska brigada.

Za svoje zasluge tokom Narodnooslobodilačkog rata, brigada je, na predlog Vrhovnog komandanta NOV i POJ maršala Josipa Broza Tita, odlikovana Ordenom zasluga za narod sa zlatnim vencem, a 21. jula 1977. godine i Ordenom narodnog heroja. Bila je najpre udarna, a potom je 7. oktobra 1953. dobila je počasni naziv proleterska i preimenovana u Devetnaestu proletersku brigadu.

Neki od boraca Treće srpske brigade, proglašeni za narodne heroje Jugoslavije su:

• Petar Jovanović Komirićanac, zamenik komandanta brigade
• Radivoje Jovanović, komandant brigade
• Vojislav Manojlović, zamenik komandira Treće čete Trećeg bataljona
• Nikola Ljubičić, zamenik komandanta brigade
• Momčilo Popović, komandir čete

• Vojna enciklopedija (knjiga sedma). Beograd 1974. godina
• „Narodni heroji Jugoslavije”. Beograd: Mladost. 1975. 

• p
• r
• u

Proleterske brigade Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije

proleterske
od formiranja

• 1. proleterska brigada
• 2. proleterska (srpska) brigada
• 3. proleterska (sandžačka) brigada
• 4. proleterska (crnogorska) brigada
• 5. proleterska (crnogorska) brigada

proglašene
u toku rata

• 6. istočnobosanska brigada
• 12. slavonska brigada
• 13. brigada „Rade Končar“
• 1. lička brigada
• 2. lička brigada
• 3. lička brigada
• 1. dalmatinska brigada
• 2. dalmatinska brigada
• 3. krajiška brigada

proglašene
posle rata

• 1. slovenska brigada
• 1. makedonsko-kosovska brigada
• 1. krajiška brigada
• 10. hercegovačka brigada
• 1. vojvođanska brigada
• 3. srpska brigada