Apollo 13, Apollo Projesi kapsamında gerçekleştirilen yedinci insanlı uzay görevi ve üçüncü insanlı Ay yolculuğu görevi. Uzay aracı 11 Nisan 1970'te yerel saatle 13:13'te ABD'nin Florida eyaletindeki Kennedy Uzay Merkezi'nden fırlatıldı. Araçtaki ekipte astronot James "Jim" Arthur Lovell, John L. Swigert ve Fred W. Haise yer alıyordu.[3] Fırlatmadan iki gün sonra, Dünya'dan yaklaşık olarak 320.000 km uzakta Apollo uzayaracında meydana gelen bir patlama sonucu hizmet modülünün oksijen stokları yitirildi ve enerji kesintisi yaşandı. Bunun üzerine mürettebat Ay Örümceği'ni bir "cankurtaran sandalı" olarak kullandı. Patlamada komuta modülü sistemleri sağlam kalmıştı, fakat enerji sarfiyatını önlemek için Dünya atmosferine girmeden kısa bir süre önceye kadar kapalı tutuldular. Mürettebat Ay'a inemedi, üstelik düşük sıcaklığa, susuzluğa ve elektrik kısıtlamasına dayanmak zorunda kaldı, fakat atmosfere girerken arkalarındaki yüzlerce NASA çalışanının hesaplamaları sayesinde uzaya sekmekten kurtulup, uzay tarihinin en ilginç kurtarma operasyonu sayesinde Dünya'ya sağ salim dönmeyi başardı. Bu olay tarihte "başarısız başarı" olarak adlandırılmıştır.[4]
Uzay aracı
CSM-109 "Odyssey" Operasyon ve Çıkış Binası
Apollo 13'ü Ay'a taşımak için kullanılan Satürn V roketi SA-508 olarak numaralandırıldı ve Apollo8'den 12'ye kadar kullanılanlarla neredeyse aynıydı. Uzay aracı dahil, roketin ağırlığı 2.949.136 kilogram (6.501.733 lb)'dı.
S-IC kademesinin motorları spesifikasyonlar dahilinde kalsalar da, Apollo 12'den 440.000 newton (100.000 lbf) daha az toplam itme gücü üretecek şekilde derecelendirildi. Gelecekte Ay görevleri daha ağır yükler için daha fazla itici yakıt gerektireceğinden ek itici gaz deneme için taşındı. Bu ise, aracı NASA tarafından uçulan en ağır araç haline getirdi ve Apollo 13, fırlatma kulesinden fırlarken önceki görevlere göre gözle görülür şekilde daha yavaştı.[5]
Apollo 13 uzay aracı, "Odyssey" olarak adlandırılan Komuta Modülü 109 ve Servis Modülü 109'dan (birlikte CSM-109) ve Aquarius (Türkçe: Kova burcu) adlı Ay Modülü7'den (LM-7) oluşuyordu. Ayrıca uzay aracının bir parçası olarak kabul edilen, kalkış sırasında bir sorun olması durumunda komuta modülünü (CM) güvenliğe itecek olan fırlatma kaçış sistemi ve görevin ilk saatlerinde ay modülünü (LM) barındıran SLA-16 olarak numaralı Uzay Aracı-LM Adaptörü de vardı.
LM kademeleri, CM ve servis modülü (SM) Haziran 1969'da Kennedy Uzay Merkezi'nde (KSC) alındı; Satürn V'nin bölümleri Haziran ve Temmuz'da alındı. Bundan sonra test ve montaj devam etti ve 15 Aralık 1969'da üzerinde uzay aracı bulunan fırlatma aracının kullanıma verilmesiyle süreç sonuçlandı.
Apollo 13'ün başlangıçta 12 Mart 1970'te fırlatılması planlanıyordu; o yılın ocak ayında NASA, hem planlamaya daha fazla zaman tanımak hem de Apollo görevlerini daha uzun bir süreye yaymak için görevin 11 Nisan'a erteleneceğini duyurdu.[6]
Plan, yılda iki Apollo uçuşu yapmaktı ve son zamanlarda Apollo 20'nin iptalini görmüş[7] olan bütçe kısıtlamalarına[8] cevap vermekti.
Etkiler
Apollo 13 filmi 1995 yılında Ron Howard yönetiminde çekildi ve eleştirmenlerin beğenisini topladı. Astronotları Tom Hanks, Bill Paxton ve Kevin Bacon; yer kontrol ekibi şefini ise Ed Harris canlandırdı. Filmden sonra özellikle Jim Lovell'a ilgi çok fazla artış gösterdi.
Kaynakça
^"Apollo 13 CM". N2YO.com. 8 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2019.
^abcOrloff, Richard W. (2000). Apollo by the Numbers: A Statistical Reference(PDF). NASA History Series. Washington, D.C.: NASA History Division, Office of Policy and Plans. ISBN 978-0-16-050631-4. LCCN 00061677. OCLC 829406439. NASA SP-2000-4029. 9 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).
^Mansfield, Cheryl L. (29 Mart 2017). "Apollo 13". NASA (İngilizce). 1 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2021.
^Mohon, Lee (6 Nisan 2020). "Apollo 13: The Successful Failure". NASA. 16 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2021.
^"Day 1: Earth orbit and translunar injection". Apollo Lunar Flight Journal. 17 Şubat 2017. 25 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2019.
^"MSC 70–9" (PDF) (Basın açıklaması). NASA. 8 Ocak 1970. 9 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019.
^"Apollo 13 and 14 may be set back". The New York Times. UPI. 6 Ocak 1970. s. 26. 23 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2022.
^"Apollo's Schedule Shifted by NASA". The New York Times. 9 Ocak 1970. s. 17. 21 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2022.
