Ukrayna'nın Donbas bölgesinde Ukrayna hükümetine bağlı güçler ile Rusya yanlısı ayrılıkçılar arasında Nisan 2014'te başlayan ve devam eden Rusya-Ukrayna Savaşı sırasında, birçok uluslararası kuruluş ve devlet, çatışma bölgesinde giderek kötüleşen insani duruma dikkat çekti.
Birleşmiş Milletler'in Mayıs 2014 tarihli bir raporu, Donetsk Halk Cumhuriyeti ve Lugansk Halk Cumhuriyeti'ne bağlı Rus ayrılıkçıların elindeki topraklarda insan haklarında "endişe verici bir bozulma" olduğunu söyledi.[1]Ukrayna'daki BM İnsan Hakları İzleme Misyonu, cinayet, işkence ve adam kaçırma vakalarını belgeleyerek bölgede artan kanun dışı olayları bildirdi.[2] İnsan Hakları İzleme Misyonu ayrıca gazetecilere ve uluslararası gözlemcilere yönelik tehditler, saldırılar ve kaçırılmaların yanı sıra Ukrayna'nın toprak bütünlüğünü destekleyenlere yönelik şiddet ve saldırıları da bildirdi.[2]İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün bir raporu, "Ukrayna'nın doğusundaki Kiev karşıtı güçler, Ukrayna hükümetini desteklediğinden şüphelendikleri veya istenmeyen kişileri kaçırıyor, [onlara] saldırıyor ve [onları] taciz ediyor... Onları desteklemeyen herkesin susması veya gitmesi gerektiği mesajı veriliyor".[3]
Uluslararası Af Örgütü gibi sivil toplum kuruluşları da bazı Ukraynalı gönüllü taburlarının davranışlarıyla ilgili endişelerini dile getirdi. Uluslararası Af Örgütü, taburların sık sık "dönek çeteler" gibi davrandıklarını ve işkence, adam kaçırma ve yargısız infazlara karıştıklarını söyledi.[4][5][6]
Yine Mayıs 2014'te İnsan Hakları İzleme Misyonu'nun bir raporunda,[7] BM İnsan Hakları Genel Sekreter Yardımcısı Ivan Šimonović,[8] Rusya yanlısı tek taraflı bağımsızlıklarını ilan eden cumhuriyetlerde seçim görevlilerinin yasadışı olarak gözaltına alınması, kaçırılması ve tehdit edilmesi hakkında yazdı ve Balkanlar tarzı bir savaşın önlenmesi için acil eylem çağrısında bulundu.[9] Ayrıca, bölgedeki sosyal hizmetlerin yetersizliği ve etkilenen bölgelerden insanların göç etmesi nedeniyle oluşacak insani kriz konusunda uyarıda bulundu.[10] Ekim 2015'te Donetsk ve Lugansk Halk Cumhuriyeti, Sınır Tanımayan Doktorlar ve Dünya Gıda Programı gibi sivil toplum kuruluşlarının faaliyetlerini yasakladı.[11]Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği tarafından 3 Mart 2016'da yayımlanan bir raporda, ayrılıkçıların kontrolündeki bölgelerde yaşayan insanların "hukukun üstünlüğünün tamamen yok olduğu, keyfi gözaltı emirlerinin, işkence ve tecritin olduğu" bir ortamda "gerçek düzeltme mekanizmalarına erişimleri olmadan" yaşadıkları belirtildi. Buna ek olarak, raporda "ortadan kaybolmalar, keyfi ve kimseyle görüştürülmeden gözaltı ve işkence ve kötü muamele dahil olmak üzere Ukrayna kolluk kuvvetleri tarafından cezasız bir şekilde işlenen ihlal iddialarına" da dikkat çekildi.[12][13]
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu'na (UNICEF) göre, "Doğu Ukrayna'daki Donetsk Oblastı'ndaki çocuklara yönelik psikososyal bir değerlendirmenin sonuçları son derece rahatsız edici... ve 7-18 yaşındaki tüm çocukların yaklaşık yarısının doğrudan olumsuz etkilere veya mevcut kriz sırasında tehdit edici olaylara maruz kaldığını gösteriyor."[14] AGİT gözlemcileri, Zaporijya'daki Donetsk şehrinden gelen mültecilerle görüştü. Erkeklerin şehri terk etmelerine "genellikle izin verilmediğini", bunun yerine sözde "Donetsk Halk Cumhuriyeti'nin silahlı kuvvetleri"ne zorla kaydolduklarını veya siper kazmak zorunda kaldıklarını söylediler.[15]
Haziran 2015 itibarıyla çatışma, ülke içinde 1,3 milyon kişinin yerinden olmasına sebep olmuştu.[16]OHCHR'ye göre bu sayı Mart 2016'nın başlarında 1,6 milyon kişiye ulaştı.[17] Aralık 2022 itibarıyla yerinden edilmiş kişilerin toplam sayısı 5,9 milyona yükseldi.[18]
^"Ukraine crisis: UN sounds alarm on human rights in east". BBC News. 16 Mayıs 2014. 18 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2023.
^abReport on the human rights situation in Ukraine(PDF). Ukrayna'daki Birleşmiş Milletler İnsan Hakları İzleme Misyonu. Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights. 15 Mayıs 2014. 27 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).
^"Ukraine: Anti-Kiev Forces Running Amok". Human Rights Watch. 23 Mayıs 2014. 24 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2023.
^"Eastern Ukraine: Humanitarian disaster looms as food aid blocked" (Basın açıklaması). Amnesty International. 24 Aralık 2014. 8 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2023.
^"Ukraine: Mounting evidence of war crimes and Russian involvement" (Basın açıklaması). Amnesty International. 5 Eylül 2014. 24 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2023.
^"Eastern Ukraine conflict: Summary killings, misrecorded and misreported" (Basın açıklaması). Amnesty International. 20 Ekim 2014. 12 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2023.
^"Human Rights Situation in Ukraine Continues To Deteriorate". newsroomamerica.com. 22 Mayıs 2014. 24 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2023.
^Обращение ДНР ко всему цивилизованному миру [Donetsk Halk Cumhuriyeti'nin tüm medeni dünyaya hitap etmesi]. Russian World in Ukraine (Rusça). 28 Nisan 2014. 23 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2023.
^"UN's Ivan Simonovic Fears Ukraine Heading for Bloody Balkans-Style War". IBT. 18 Mayıs 2014. 9 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2023.
^"U.N. sees abductions, intimidation of election officials in Ukraine". Reuters. 19 Mayıs 2014. 20 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2023.
^"Ukraine's Donetsk rebels ban MSF, UN agencies". Yahoo! News. Reuters. 23 Ekim 2015. 28 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2023.
^Ukraine: growing despair among over three million civilians in conflict zone – UN report 20 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., United Nations (3 Mart 2016)
^Report on the human rights situation in Ukraine 16 November 2015 to 15 February 2016(PDF). Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights. 3 Mart 2016. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Mart 2023.
^"Violence in Eastern Ukraine taking a heavy toll on children: UNICEF Assessment". UNICEF. 1 Temmuz 2014. 19 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2023.
^"Latest news from the OSCE Special Monitoring Mission to Ukraine, based on information received until 18:00 hrs, 16 July" (Basın açıklaması). Organization for Security and Co-operation in Europe. 17 Temmuz 2014. 25 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2023.
^Quinn, Allison (25 Haziran 2015). "UN refugee head confronts Ukraine's atypical challenge". Kyiv Post. 24 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023.
^"Over 3 mln people live in conflict zone in Ukraine's east – UN report". Interfax-Ukraine. 3 Mart 2016. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023.
^"Ukraine — Internal Displacement Report — General Population Survey Round 11 (25 November - 5 December 2022) | Displacement". displacement.iom.int. 4 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2023.
Ek kaynaklar
"Report on the human rights situation in Ukraine: 1 December 2014 to 15 February 2015" (PDF). UN OHCHR: Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights. 1 Mart 2015. 12 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Mart 2023.
