Etnik temizlik
Etnik temizlik, bir etnik gruba mensup insanların zorla yerinden edilmesini amaçlayan değişik siyasal politikaları ifade eder. Genellikle, zorla göç ettirme, belirli bir nüfusun yerini değiştirme gibi uygulamaların sonucunda ortaya çıkar. Bu terim, etnosid ve jenosid ile yakından ilişkilidir.[1]
Terim; resmî olarak günümüz uluslararası ilişkiler terminolojisine 1992 yılı Mayıs ayında girmiş,[kaynak belirtilmeli] henüz dağılmamış olan Yugoslavya Federal Cumhuriyeti'nde cereyan eden ve Boşnakların bölgeden temizlenmesine kadar giden olayları ifade etmek üzere George H. W. Bush tarafından kullanılmıştır.[kaynak belirtilmeli] Daha sonra Batılılar Sırplara "čišćenje" ("temizlik") terimi kullanılmıştır.
Etnik temizlik, dar anlamda büyük insan hakları ihlalleri ve diğer faktörler eşliğinde, kitleleri zorla yerlerinden etmek olarak tanımlanırken; geniş anlamda nüfus transferi teriminin eş anlamlısı olarak kullanılmaktadır.
II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası'nda; Yahudiler, Çingeneler, Zenciler, Doğu Slavları ve diğer Aryan olmayan, "alt ırk" olarak görülen halklar katledildiler.
Dünya üzerindeki bazı ülkelerde Holokost ve Ermeni Kırımı gibi etnik temizlikleri inkâr etmek yasaktır.[2][3][4][5][6]
Etimoloji
Terimin öncüsü Yunanca andrapodismos kelimesidir. (Grekçe: ἀνδραποδισμός; aydınlatılmış. Eski metinlerde kullanılan "köleleştirme") Örneğin Büyük İskender'in MÖ 335'te Thebes'i fethetmesine eşlik eden vahşeti anlatmak için bu kelime kullanılmıştır.[7] "Tsitsekun" olarak da bilinen Çerkes soykırımı, çeşitli tarihçiler tarafından genellikle 19. yüzyılın sanayi çağında bir devletin başlattığı ilk büyük ölçekli etnik temizlik kampanyası olarak kabul edilir.[8][9] 1860'lı yıllarda Çerkes soykırımının operasyonlarını denetleyen Rus imparatorluk generali Nikolay Yevdakimov, Müslüman Çerkesleri kendi topraklarından sürülecek bir "veba" olarak görüyordu. Rusya'nın hedefi toprakların ilhakıydı; Çerkesleri zorla sınır dışı eden Rus askeri Yevdakimov, operasyonları “ochishchenie” (temizlik) olarak adlandırmıştı.[10]
1900'lerin başında, Çekler arasında bu terimin bölgesel varyantları bulunabiliyordu (Çekçe: očista), Polonyalılar (Lehçe: czystki etniczne), Fransızlar (Fransızca: épuration) ve Almanlar (Almanca: Säuberung) olarak söylemekteydi.[11] 1913 tarihli Carnegie Endowment raporu, Balkan Savaşlarına katılan tüm kişilerin eylemlerini kınayan, etnik gruplara karşı uygulanan vahşeti tanımlayan çeşitli yeni terimler içeriyordu.[12]
İkinci Dünya Savaşı sırasında, (Hırvatça: čišćenje terena" ("araziyi temizlemek") faşist Hırvat Ustaše örgütü tarafından Hırvat olmayanların kasıtlı olarak öldürüldüğü veya başka bir şekilde evlerinden söküldüğü askerî eylemleri tanımlamak için kullanıldı.[13] Üst düzey bir Ustaše lideri olan Viktor Gutić, bu terimi Sırplara karşı zulüm yapmak için örtmece olarak kullanan ve kayıtlara geçen ilk Hırvat milliyetçilerinden biriydi.[14] Bu terim daha sonra Sırp Çetniklerin iç muhtıralarında, 1941 ile 1945 yılları arasında Boşnaklara ve Hırvatlara karşı işledikleri bir dizi misilleme niteliğindeki katliama atıfta bulunmak üzere kullanıldı.[15] Rusça: очистка границ deyimi (Rusça: ochistka granits; "Sınırların temizlenmesi"), 1930'ların başındaki Sovyet belgelerinde, Polonya halkının Beyaz Rusya ve Ukrayna SSR'lerindeki sınır bölgesinden sınırdışı edilmesinde de kullanılmıştır. Sovyetler Birliği'ndeki bu nüfus transferi süreci, 1939-1941'de sadakatsizlikten şüphelenilen diğer birçok grubu da kapsayacak şekilde daha da büyük bir ölçekte tekrarlandı. Holokost sırasında Nazi Almanyası, Avrupa'nın "Yahudilerden temizlenmesini" (Almanca: judenrein) sağlama politikası izledi.[16] Nazi Almanca: Generalplan Ost Almanlara daha fazla yaşam alanı sağlamak amacıyla Orta ve Doğu Avrupa'daki çoğu Slav halkına soykırım ve etnik temizlik yapılması çağrısında bulundu.[17]
Tam haliyle terim ilk kez Romen dilinde ortaya çıktı. (Rumence: purificare etnică) Temmuz 1941'de Başbakan Yardımcısı Mihai Antonescu'nun kabine üyelerine yaptığı konuşmada Sovyetler Birliği'nin işgalinin başlamasından sonra, şu sonuca varıdığını dile getirdi: "Romenlerin etnik temizlik konusunda ne zaman bu kadar şansa sahip olacağını bilmiyorum." [18] 1980'li yıllarda Sovyetler, Dağlık Karabağ'daki etnik gruplar arası şiddeti tanımlamak için "etnik temizlik" terimini kullandı.[7] Hemen hemen aynı sıralarda, Yugoslav medyası da bu ifadeyi, Arnavut milliyetçilerinin tüm Sırpları Kosova'yı terk etmeye zorlamaya yönelik bir komplosu olduğunu iddia etmek için kullandı. Bosna Savaşı (1992-1995) sırasında Batı medyası tarafından geniş çapta popülerleştirildi.
1992 yılında etnik temizliğin Alman eşdeğeri, örtmeceli ve uygunsuz doğası nedeniyle Gesellschaft für deutsche Sprache tarafından Almancada Yılın Un-word'ü seçildi.[19]
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Lieberman, Benjamin (2010). "'Ethnic cleansing' versus genocide?". In Bloxham, Donald; Moses, A. Dirk (eds.). The Oxford Handbook of Genocide Studies. Oxford University Press.
- ^ Lechtholz-Zey, Jacqueline: Laws Banning Holocaust Denial. Genocide Prevention Now.. Retrieved October 4, 2020.
- ^ "Russia makes Holocaust denial illegal". 5 Mayıs 2014. 25 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Lomsadze, Giorgi (10 Eylül 2014). "Greece Bans Denials of Armenian Genocide". EurasiaNet. Open Society Institute. 19 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2015.
- ^ "Armenia praises Greece for law banning denial of genocide". Kathimerini. 10 Eylül 2014. 19 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2015.
- ^ "Cyprus criminalizes denial of 1915 Armenian genocide by Turks". Reuters. 2 Nisan 2015. 29 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2015.
- ^ a b Booth Walling, Carrie (2012). "The History and Politics of Ethnic Cleansing". Booth, Ken (Ed.). The Kosovo Tragedy: The Human Rights Dimensions. Londra: Routledge. s. 48. ISBN 978-1-13633-476-4.
- ^ Richmond, Walter (2013). "3: From War to Genocide". The Circassian Genocide. New Brunswick, New Jersey, USA: Rutgers University Press. s. 66. ISBN 978-0-8135-6068-7.
- ^ Levene, Mark (2005). "6: Declining Powers". Genocide in the Age of the Nation-State Volume II: The Rise of the West and the Coming of Genocide. 175 Fifth Avenue, New York NY 10010. s. 298-302. ISBN 1-84511-057-9.
- ^ Richmond, Walter (2013). "4: 1864". The Circassian Genocide. New Brunswick, New Jersey, USA: Rutgers University Press. ss. 96, 97. ISBN 978-0-8135-6068-7.
- ^ "The Spell of the Homogeneous Nation State: Structural Factors and Agents of Ethnic Cleansing". Diasporas and Ethnic Migrants: Germany, Israel and Russia in Comparative Perspective. Londra: Routledge. 2004. ISBN 978-1-13575-938-4. 26 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2017.
- ^ Akhund, Nadine (31 Aralık 2012). "The Two Carnegie Reports: From the Balkan Expedition of 1913 to the Albanian Trip of 1921". Balkanologie. Revue d'études pluridisciplinaires. XIVb (1–2). doi:10.4000/balkanologie.2365. 4 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi – balkanologie.revues.org vasıtasıyla.
- ^ Toal, Gerard; Dahlman, Carl T. (2011). Bosnia Remade: Ethnic Cleansing and Its Reversal. New York: Oxford University Press. s. 3. ISBN 978-0-19-973036-0. 6 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2016.
- ^ West, Richard (1994). Tito and the Rise and Fall of Yugoslavia. New York: Carroll & Graf. s. 93. ISBN 978-0-7867-0332-6.
- ^ Becirevic, Edina (2014). Genocide on the River Drina. New Haven, Connecticut: Yale University Press. ss. 22-23. ISBN 978-0-3001-9258-2. 26 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2017.
- ^ Fulbrooke, Mary (2004). A Concise History of Germany. Cambridge: Cambridge University Press. s. 197. ISBN 978-0-52154-071-1. 26 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2017.
- ^ Eichholtz, Dietrich (September 2004). "'Generalplan Ost' zur Versklavung osteuropäischer Völker" ['General Plan East' for the enslavement of Eastern European peoples]. Utopie Kreativ (Almanca). 167: 800-808. 30 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2023 – Rosa Luxemburg Foundation vasıtasıyla.
- ^ Petrovic, Vladimir (2017). Ethnopolitical Temptations Reach Southeastern Europe: Wartime Policy Papers of Vasa Čubrilović and Sabin Manuilă. CEU Press.
- ^ Gunkel, Christoph (31 Ekim 2010). "Ein Jahr, ein (Un-)Wort!" [One year, one (un)word!]. Spiegel Online (Almanca). 12 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2013.
 | Siyaset ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Suç ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Otorite kontrolü  |
|
|---|
