James Robertson

James Robertson
Doğum	1813 Middlesex, Birleşik Krallık
Ölüm	18 Nisan 1888 (75 yaşında) Yokohama, Japonya
Meslek	Fotoğrafçı · gravürcü · savaş fotoğrafçısı
Etkin yıllar	1835-1881
Evlilik	Natilda Robertson
Çocuk(lar)	3
Ödüller	(1851)

James Robertson (1813-18 Nisan 1888),^[1] İngiliz fotoğrafçı ve gravürcü. Türkiye'de özellikle İstanbul'da çektiği fotoğraflar ve Osmanlı İmparatorluğu'ndaki çalışmaları ile bilinir. Aynı zamanda ilk savaş fotoğrafçılarından biridir.

Yaşamı

Robertson İngiltere Middlesex'te 1813 yılında doğdu. Profesyonel mesleki yaşamına Londra Kraliyet Darphanesi'deki model ve gravür çalışmaları ile başladı.1840 yılına kadar bu tarzdaki çalışmaları ile geçimini tamamladı. Dört farklı madalya çalışması aralıklarla Kraliyet Akademisi'de sergilendi. 1840 yılının nisan ayında Osmanlı sultanı Abdülmecid Osmanlı Darphanesi'nin yenilenmesi talimatını vererek gerekli olan altyapı, uzman kadro ve benzer gereksinimlerin Londra Kraliyet Darphanesi'nden getirilmesini istedi. Robertson da bu gereksinim doğrultusunda imparatorluğun başkenti İstanbul'a geldi. 1841'de başhakkak olarak yabancılar için ödenen yüksek bir miktar ile göreve başladı. Aylıği 44 Osmanlı altını lirası idi. Sonraki iki yıl içerisinde desen ve kalıplar hazırlayarak Osmanlı altın ve gümüşüne modern bir görünüm verdi. Darphane-i Amire kayıtlarına göre 1877'ye kadar kendisinin hazırladığı 26 farklı madalyanın desen ve kalıbı vardır. Bu çalışmaları padişah Abdülmecid'in de dikkatini çekti ve kendisi İftihar Nişanı layık görüldü (1851).^[2][3]

Robertson 1853 yılına gelindiğinde ilk kez kendi mesleği dışında fotoğrafçılıkla ilgilenmeye başladı. Çektiği fotoğraflar albüm olarak Londra'da oldukça ilgi gördü. Bir yıl sonra Beyoğlu, İstiklal Caddesi Postacılar sokağı 293 nolu binada fotoğraf stüdyosu açtı (günümüzde Arter binasının olduğu bölge). İstanbul'un ilk 360 derecelik panoramik özellikteki fotoğraflarını Beyazıt Seraskerlik Binası'ndan çekti. Azapkapı'da bulunan Saliha Sultan Çeşmesi de fotoğrafladığı yapılardan biriydi.^[4] Kırım Savaşı'nda çektiği cephe fotoğrafları sayesinde ilk savaş fotoğrafçılarından biri olmasını sağladı.^[2][3]

1854-1857 arası dönemde Atina, Malta, Kudüs ve Kahire'ye gidip fotoğraflar çekti. Bu çalışmaları ile Londra, Manchester, Edinburgh ve Paris gibi büyük şehirlerde düzenlenen sergilere katıldı. Sonrasında uluslararası tanınırlık seviyesine ulaştı. 1867 yılında ise İstanbul'daki stüdyosunu kapattı ve fotoğrafçılığı bütünüyle bıraktı. 29 Ekim 1881'e kadar dört padişah değişikliğine şahit oldu ve kırk yıl görev yaptı. Sonrasında eşi Matilda ve üç kızı ile Japonya Yokohama'ya göç etti. 1888 yılında ise 75 yaşında hayatını kaybetti.^[2][3]

Etkisi

Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi (AnaMed) 2013 yılında Robertson'un 200. doğum yılı anısına Bahattin Öztunçay'ın kuratörlüğünde Ömer Koç'un koleksiyonunda bulunan Robertson'a ait eserler, orijinal fotoğraflar ve sulu boya çalışmalarını düzenlenen bir galeride sergiledi.^[5]

Galeri

Seçilmiş oryantalist fotoğrafları

• 
  Erehteyon Akropolisi, fotoğraf, 1853
• 
  Sultanahmet'te dikilitaş, İstanbul, y. 1854
• 
  Gethsemane'nin bahçesi, fotoğraf, 1857
• 
  Dışarı elbiseleri içinde Türk kadını, elle renklendirilmiş fotoğraf, c. 1857
• 
  Fatih Camii, fotoğraf, tarih bilinmiyor
• 
  Mehmed Emin Ağa çeşmesi, fotoğraf, tarih bilinmiyor
• 
  Nusretiye Camii ve Tophane Meydanı, fotoğraf, tarih bilinmiyor
• 
  Tapınak Dağı Üzerinde Kubbetü's-Sahre ve Ağlama Duvarı, fotoğraf, 1857

Seçilmiş savaş fotoğrafları

• 
  Britanya denizcilerinin bataryası, fotoğraf, 1855
• 
  Balıklava Limanı'nın iç kısmı ve şehrin bir kısmı, elle renklendirilmiş fotoğraf, 1855
• 
  Kırım Savaşı, [Bir kulübenin dışında asker grubu], y. 1855
• 
  Mamelon'dan Malakoff, fotoğraf, 1855
• 
  Redan'ın iç kısmı - Rus bataryası, y. 1855
• 
  Kırım Savaşı, [Albay W.L.Yea atıyla birlikte, yaveri teğmen J.St Clair Hobson'dan bir mesaj alırken. İkisi de Sivastopol'da öldürüldü 18 Haziran 1855], y. 1855
• 
  Crimean War, [İskoç birlikleri, ayı postu ve kilt giyiyorlar, y. 1855

Robertson ve Beato tarafından çekilmiş bazı fotoğraflar

• 
  Kırım Savaşı sırasında Balıklava'da ordu kampı, Albümin gümüş baskısı, "Robertson & Beato", 1855
• 
  Saray'ın saltanat iskelesi, y. 1854
• 
  III. Ahmed Çeşmesi'nde desenler, İstanbul, 1850ler
• 
  Sultan az-Zahir Qansuh'un türbesi, y. 1858
• 
  Dolmabahçe Sarayı Saltanat Kapısı, tarih bilinmiyor
• 
  Dolmabahçe Sarayı ve camii, tarih bilinmiyor

Kaynakça