Pécs

Pécs Pécs
Şehir
Bayrak Arma
Takma ad: Peç
Pécs'in Macaristan'daki konumu
Ülke	Macaristan
İl	Baranya
İdare
• Belediye Başkanı	Dr. Páva Zsolt[1]
Yüzölçümü
• Toplam	162.77 km²
Nüfus  (2012)
• Toplam	156,801[2]
• Yoğunluk	963.32/km²
Zaman dilimi	UTC+01.00 (OAS)
• Yaz (YSU)	UTC+02.00 (OAYS)
Resmî site www.pecs.hu
UNESCO Dünya Mirası
Konum	Macaristan
Kriter	Kültürel: iii, iv
Referans	853
Tescil	2000 (24. oturum)
Bölge	Avrupa ve Kuzey Amerika

Pécs veya Peç (Macarca: Pécs [[ˈpeːʧ]], Osmanlı Türkçesi: پچوى Peçuy),^[3] Macaristan'ın güneyinde, Mecsek dağlarının güneybatı yamacında, Hırvatistan sınırına yakın bir şehirdir. Baranya ilinin merkezi ve Macaristan'ın beşinci büyük şehridir. Yaklaşık iki bin yıllık tarihi boyunca çeşitli yönetim ve kültürlerden zamanımıza kalan zengin eserleri ve çok renkli kültürüyle tanınmış, erken Hristiyan dönemi nekropol 2000 Aralığında UNESCO Dünya Mirası listesine alınmış,^[4] 2010 yılında kültür başkenti olarak seçilen kentlerden birisi olmuştur.

İsim

Bölgeye Romalıların verdiği ad Sopianæ idi. Orta çağ'da ilk kez 871'de Quinque Basilicae (“beş katedral“) adıyla anılmıştır. Daha sonraki belgelerde şehir Quinque Ecclesiae (“beş kilise“, Almanca adı olan Fünfkirchen ile aynı) olarak geçer. Pécs adına ilk kez 1235 tarihli bir belgede Pechyut (modern yazımıyla pécsi út, “Pécs yolu” anlamında) olarak rastlanır. Osmanlı Türkleri de Peçuy^[3] olarak adlandırmışlardır. Peçuy adı, Balkan coğrafyasındaki ortak varyant olarak Türkçe, Boşnakça, Sırpça ve Hırvatçada tarihten beri kullanılmıştır. Peçuy Boşnakça (ikinci varyant da Pečuh) ve Sırpçada aynen (Печуј Pečuj/Pečuh), Hırvatçada Peçuh (Pečuh) olarak kullanımdadır.

Tarih

3. yüzyılın sonlarında Roma'nın Pannonia Valeria eyaletinin yönetim merkezi olan, kaynaklarda Sopianae kenti şeklinde geçen yerleşme, daha sonraki yıllarda erken Hristiyan merkezi haline geldi. Kavimler Göçü'nden sonra Roma kalıntıları üzerine inşa edilen kent, Büyük Moravya prensleri tarafından kontrol edildi. 1238 yılında Macaristan'daki ilk Dominikan tarikatı manastırının kurulmasıyla kent Orta çağ boyunca gelişti. Kral Louis I of Hungary (I. Lajos) 1367 yılında Macaristan'ın ilk üniversitesi olan Peç Üniversitesi'ni kurarak kenti bilim ve öğretim odağı haline getirdi.^[5] Osmanlı ordusunun Macar kralı II. Lajos komutasındaki Macar ordusunu yendiği Mohaç Muharebesi (1526) sonrasında Süleyman'ın ordusu Peçuy'u fethetti. Ardından kısa süren bir iç savaş sonrası ülke Kutsal Roma İmparatoru Ferdinand'ın yönetimine girdi. 1529'da Osmanlılar Peçuy'u tekrar ele geçirdi ve Viyana'ya doğru yollarına devam etti. Çeşitli direniş, iç çekişme ve karmaşaların ertesinde 1543 Haziranında bizzat piskopos şehrin anahtarını Osmanlılara teslim etti. Fetihten sonra Osmanlılar şehri tahkim ettiler ve zamanla bazıları kiliseden dönüştürülen ve kısmen de yeni yapılan camiler, hamamlar, okullar, pazar yerinin merkezine yapılan kapalı çarşı, çok sayıda türbe ve anıt ile tam bir Osmanlı şehrine dönüştürdüler. Şehir yüz yıldan uzun bir süre, önce Budin Eyaleti sonra da Kanije Eyaleti sancağının merkezi olarak, uzun bir barış ve huzur dönemi yaşadı.

1664'te Hırvat soylularından Nikola Zrinski şehre saldırarak yağmaladı ve çekilirken yaktı. Bu yangın Peçuy'daki Orta çağ izlerini büyük ölçüde sildi.

1686'da Buda kalesini Osmanlılardan alan ordular Peçuy'a saldırdı. Osmanlılar şehri boşaltarak kaleye çekildi. Badenli Louis komutasındaki ordu 14 Ekimde şehri işgal etti, kaleyi kuşattı ve suyunu kesti. Osmanlılar 22 Ekimde teslim oldu.

Viyana, sarayı önce şehri tamamen yıkmayı düşündüyse de daha sonra hala Osmanlıların elinde duran Zigetvar'ın gücünü dengeleyecek bir üs olarak tahkim etmeyi yeğledi. 1688'de Alman göçmenler geldi. Bu dönemde şehir nüfusunun sadece dörtte biri Macar, kalanı Alman ve Güney Slavlarıydı. Habsburg yönetimine karşı ayaklanan II. Francis Rákóczi'nin orduları, kendilerini desteklemeyen şehri 1704'te ele geçirip yağmaladı. 1710'dan sonra nispeten barışçıl bir döneme girildi.

1787'de Kutsal Roma İmparatoru II. Joseph'in yaptırdığı nüfus sayımına göre Peçuy'da 1474 hane ve 1834 aile olarak toplam 8853 kişi yaşamaktaydı; bunların 133'ü din adamı, 117'si soyluydu.

19. yüzyılın ikinci yarısında endüstri canlandı. 1848'de kentte 1739 endüstri işçisi vardı.

Başlıca eserler

Osmanlı-Türk eserleri

Yaklaşık 150 yıllık Osmanlı egemenliği kente pek çok eser kazandırmıştır. Kentteki 17 camiden en meşhuru Széchenyi Meydanı'ndaki Gazi Kasım Paşa Camii'dir. 1585'te inşa edilmiş, Osmanlı yönetimi sonrasında minareleri yıkılmış ve St. Maria adıyla kiliseye dönüştürülmüştür.

Yakovalı Hasan Paşa Camii, bugün Türk-Osmanlı elsanatları müzesidir.

İdris Baba Türbesi: 16. yüzyıla tarihlenen türbe Rókus tepesinde bulunmaktadır. Ayrıca Memi Paşa hamamının kalıntıları günümüze ulaşmış Osmanlı eserlerindendir.^[6]

İklim

Pécs iklimi
Aylar	Oca	Şub	Mar	Nis	May	Haz	Tem	Ağu	Eyl	Eki	Kas	Ara
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C)	1,6	4,8	10,3	16,0	20,9	24,0	26,3	25,9	22,3	16,6	8,8	3,4
Ortalama sıcaklık (°C)	−1,4	1,3	5,6	10,7	15,5	18,6	20,5	20,1	16,6	11,3	5,1	0,6
Ortalama en düşük sıcaklık (°C)	−4	−1,7	1,6	6,0	10,5	13,6	15,0	14,7	11,7	7,0	2,2	−1,7
Ortalama yağış (mm)	39	32	38	55	63	84	61	63	47	37	56	44
Kaynak: Hong Kong Gözlemevi[7]

Resimler

Dış bağlantılar

• Resmî site
• Peç 2010 Avrupa Kültür Başkentliği
• Pecs10 Ağustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça