Samokov

Samokov
Bilgiler
İl (oblast):	Sofya
Nüfus:	28.260 (2007)
Rakım:	960 m
Posta kodu:	2000
Telefon kodu:	0722
Koordinatlar:	42° 20' kuzey 23° 33' doğu
Belediye başkanı
Angel Nikolov

Samoko veya Samaku (Bulgarca: Самоков Samokov), Bulgaristan'ın güney batısında, Sofya ili içinde bir şehirdir. Rila ve Vitoşa dağları arasında kuruludur. Elverişli doğa koşulları sayesinde, yakınlardaki Borovets gibi ünlü bir kayak merkezidir.

Tarihçe

Şehir adı Slav dilindeki karşılığı olan “Demirdöven”den gelmektedir. 14. yüzyılda demircilikle uğraşan Saksonlar’ın burada yaşamaya başlamasıyla, bir kale ve etrafında kurulu küçük bir yerleşimden teşekkül olarak kuruldu. Çar Şişman İvan dönemine ait 21 Eylül 1378 tarihli belgeye göre Bulgar İmparatorluğu hakimiyetindeki Samakov kalesi, şiddetli çarpışmalardan neticesinde Osmanlı hakimiyetine katıldı. 15. yüzyılda Samakov, harabe haline gelen kalenin etrafında küçük bir yerleşim olarak kaldı. Osmanlı döneminde Anadolu’dan getirilen Türkler’in yerleştirilmesinin yanı sıra madencilik faaliyetlerine bağlı olarak, Macar ve Boşnak madencilerin de bölgeye gelmesiyle gelişerek kasaba halini aldı. 1481’de padişah olan II. Beyazıd’ın Samakov bölgesinden devşirilmiş Kapı Ağası Hadım Hüseyin Ağa tarafından yerleşimin imarında önemli eserler yaptırılmıştır. 1525/26 yılına ait tahrirde Samakov’da; 2 Müslüman, 4 Hristiyan mahalle bulunurken, burada 55 hanelik Müslüman, 111 hanelik Hristiyan ve 6 hanelik Çingene nüfusu yaşamaktaydı. Gelişmeye bağlı olarak Rumeli’den yerleşime önemli bir Müslüman iskânı yaşandı. 1544 tahririnde yerleşimde 101 Müslüman, 153 Hristiyan hane görülürken, 1569/70 yılı kayıtlarında Müslüman nüfus öne geçerek 216 Müslüman haneye çıkmış, Hristiyanlarda 160 hanede kalmıştı (2000 civarında bir nüfus).

Samakov hem kendi ürettiği hem de civar köy ve kasabalarda üretilen demirin ticaretini yapması sebebiyle gelişimini giderek arttırdı. Ticari hayatın canlılığı nedeniyle de Hristiyan nüfusta yeniden artış görülmeye başlandı. III. Selim (1789-1807) döneminde şehrin etrafı, eşkıya saldırılarından korunması maksadıyla surlarla çevrildi. Yerleşim 19. yüzyılda demir eritme fırınlarının yanı sıra Rumeli’deki en büyük tabaklanmış deri imalâtı üretim yeri ve tekstil malzemeleri üretimiyle ticaret şehri konumundaydı. Ayrıca ağaç oymacılığı ve duvar resimleri (fresk) üretimininde de ön plana çıkmıştı. 1845 yılı temettuat defterinde yerleşimde 680 Müslüman, 874 Hristiyan ve 45 Yahudi haneden olup takriben 7.400 kişi yaşamaktaydı. 1873 yılı Tuna Vilâyeti Salnâmesi’ne göre Samakov’da 2200 ev, 666 dükkân ve 16 han bulunuyordu. Yerleşimde ibadethane olarak da 10 cami, 4 kilise ile 1 sinagog bulunmaktaydı.^[1] 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Rus güçlerince ele geçirilen yerleşim, sonrasında da Berlin Antlaşması (1878) uyarınca da yeni kurulan Bulgaristan Prensliği’ne bağlandı. Bu dönemde Müslüman Türk nüfus büyük oranda göçe zorlandı.

Yerleşimdeki Yahudi nüfus I. Dünya Savaşı sonrasında yaklaşık 1.000 kişi civarındayken, II. Dünya Savaşı esnasında Nazi rejimine bağlı Bulgar hükûmetinin baskıları nedeniyle azalmış ve 1948 yılında da tümüyle İsrail’e göç etmiştir.^[2]

Samakov’daki Osmanlı döneminden kalma çoğu eser Ruslar ve sonrasında da Bulgar yönetimlerince tahrip edilmiş olup, günümüze müze olarak kullanılan Bayraklı Camii (Samokov)si ile 1661-62 yılında yerleşimi ziyaret eden Evliya Çelebi tarafından yeni inşa ettirildiği belirtilen ve Osmanlı Saray Mutfağı amiri Mahmud Efendi tarafından yaptırılan çeşme ulaşabilmiştir.^[3]

Dış bağlantılar

• Samokov.bg - belediyenin resmi sitesi4 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• - Samakov Tarih Müzesi14 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• - Bayraklı Cami ve Osmanlı çeşmesi 12 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça

Bulgaristan'daki bir yerleşim yeri ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.