Türkistan ÖSSC harita üzerinde1922 yılında Sovyet Orta Asya Haritası, Türkistan ÖSSC (kahverengi) yeri ve sınırları.
Merkez
Taşkent
Tarih
Savaş arası dönem
- Kuruluş
30 Nisan 1918
- Kaldırılış
27 Ekim 1924
Türkistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti veya Türkistan ÖSSC, (Özbekçe: Turkiston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi, Rusça: Туркестанская Автономная Советская Социалистическая Республика) Rusya SFSC içinde 30 Nisan 1918'de kurulan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti. Orta Asya'da ilk olarak kurulmuş Sovyet devleti, ayrıca "Türkistan" ismiyle kurulmuş SSCB'ye bağlı ilk büyük Türk devletidir. Başkenti Taşkent'tir.
Tarihi
20 Nisan 1918 ile 1 Mayıs 1918 tarihleri arası düzenlenen 5. Bütün Sovyet Kongresi'nde "Türkistan Sovyet Cumhuriyeti'ne dair durumu" onaylanmış ve Rus İmparatorluğu'na bağlı Türkistan Kray topraklarında 30 Nisan 1918 tarihinde Türkistan Sosyalist Federatif Cumhuriyeti adıyla Türkistan ÖSSC kurulmuştur. Merkez Seçim Komiserliği'ne Petr Alekseyviç Kobazev ve Andrey Fedroviç Solkin, Sovyet Halk Komiserliği'ne Födor İvanoviç Kolesov seçilmiştir. 4 Ekim 1918 ile 15 Ekim 1918 tarihleri arası düzenlenen 6. Olağnüstü Sovyet Kongresi, Türkistan ÖSSC anayasasını kabul etmiştir. O zamanlar 5 milyon insana eşit olunan nüfusu vardır. Türkistan Komünist Partisi ülke içinde önde gelen parti olmuştur. 1921 tarihinde Türkistan ÖSSC, Sovyetler Birliği'nin bir parçası haline gelmiştir.
Mir Seyyit Sultan Galiyev[1] (Mirsäyet Xäydär ulı Soltanğäliev), Büyük Turan veya Büyük Tataristan'ı kurmak için mücadele vermiştir. Fakat bu düşünce Rusların işine yaramamış, Ruslar Divide et impera yani Böl ve hükmet taktiğini kullanıp bu birliği bölmüşlerdir. Ülke, Rus İç Savaşı sonrasında 24 Ekim 1924 tarihinde yıkılmıştır. Türkistan ÖSSC, Harezm Sovyet Halk Cumhuriyeti ve Buhara Sovyet Halk Cumhuriyeti topraklarında Türkmenistan SSC, Özbekistan SSC ve onlara bağlı Tacikistan ÖSSC, Kara-Kırgız ÖB ve Karakalpakistan ÖB kurulmuştur.
Notlar
^Mir Seyyit Sultan Galiyev, önceleri Pantürkizm veya Türkçülük ve Müslüman reform hareketi (usul-ü dshedid) taraftarı bir Tatar siyasetçisidir.
Kaynakça
Dış bağlantılar
Richard A. Pierce: Russian Central Asia 1867-1917. Berkeley, 1960
