Marko Aurelio
| Marko Aurelio | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
  Irudi gehiago | |||||||||
161eko martxoaren 7a - 180ko martxoaren 17a ← Antonino Pio - Komodo →
| |||||||||
| Bizitza | |||||||||
| Jaiotzako izen-deiturak | Marcus Catilius Severus Annius Verus | ||||||||
| Jaiotza | Erroma, 121eko apirilaren 26a | ||||||||
| Herrialdea |  Antzinako Erroma | ||||||||
| Bizilekua | Erroma | ||||||||
| Heriotza | Vindobona, 180ko martxoaren 17a (58 urte) | ||||||||
| Hobiratze lekua | Sant'Angelo gaztelua | ||||||||
| Heriotza modua | berezko heriotza: izurri bubonikoa | ||||||||
| Familia | |||||||||
| Aita | Marcus Annius Verus, Antonino Pio | ||||||||
| Ama | Calvisia Domitia Lucilla | ||||||||
| Ezkontidea(k) | Faustina Gaztea | ||||||||
| Bikotekidea(k) | ikusi
| ||||||||
| Seme-alabak | ikusi
| ||||||||
| Anai-arrebak | ikusi
| ||||||||
| Familia | ikusi
| ||||||||
| Leinua | Antoniar leinu Antonines (en)  Aurelies (en) | ||||||||
| Hezkuntza | |||||||||
| Hizkuntzak | latina antzinako greziera | ||||||||
| Irakaslea(k) | Alexander of Cotiaeum (en) Herodes Atticus (en) Marcus Cornelius Fronto Junius Rusticus (en) | ||||||||
| Jarduerak | |||||||||
| Jarduerak | politikaria, filosofoa, idazlea eta monarka | ||||||||
| Lan nabarmenak | ikusi
| ||||||||
| Mugimendua | Estoizismoa | ||||||||
| Sinesmenak eta ideologia | |||||||||
| Erlijioa | Antzinako Erromako erlijioa | ||||||||
   | |||||||||
Artikulu hau enperadoreari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Marko».
Marko Aurelio Antonio (latinez: Imperator Caesar Marcus Aurelius Antoninus Augustus, jaiotzez Marcus Annius Catilius Severus eta ezkontzerakoan Marcus Annius Verus; 121eko apirilaren 26a - 180ko martxoaren 17a) erromatar enperadorea izan zen, 161tik hil zen arte. Bost Enperadore Onetako azkena izan zen.
Estreinako urteak
Hadriano enperadorearen iloba, Antonino Piok oinordeko hautatu zuen 138an, Marko Antoniok 17 urte zituelarik. Antonino Piok Luzio Vero ere oinordeko izendatu zuen. 161ean, Antonino hil zenean, bi oinordekoek agintea onartu zuten botere paretsuak izanez gero. Praktikan, halere, Luzio Vero Marko Antonioren trebetasunaren azpian geratzen zen.
Marko Aurelio Faustina Minorrekin ezkondu zen 145. 13 seme-alaba izan zituzten, haien artean Komodo enperadorea izatekoa, eta Luzila, Luzio Veroren emaztea.
Agintean
Aldi bereko aginte hori beher militarrak bultzatu zuen. Izan ere, germaniarrek Inperioko mugak zeharkatzeari berriko ekin zioten. Ekialdean, Partiako erresumak indarra berreskuratu zuen. Enperadore batek ezin izan zuen bi mugak aldi berean defendatu.
Hori zela eta, Luzio Vero ekialdera joan zen. Troparen leialtasuna eskuratzeko gai izateaz gain, Marko Aurelio kanporatzeko motiborik ez zuen. Leial jarraitu zuen Luzio Vero kanpainan hil zen arte, 169an.
Aldi bereko agintaldi honek Errepublikan zeukan oinarria. Garai hartan kargu guztiak gutxienez bi pertsonak betetzen zituzten, botere osoa esku berean gera ez zedin. Dioklezianok sistema hauek berreskuratu zituen Tetrarkia sortzerakoan.
Izkribuak
Kanpainetan ari zela, 170 eta 180 bitartean, Aureliok Gogoetak idatzi zuen, gida modukoa. Liburuan Aurelioren abertzaletasuna eta adimen logikoa agerian geratzen dira, Estoikoen filosofia beti oinarrian. Liburua goraipatua da gobernarien eginkizuna eta zerbitzuaren isla paregabea delako.
Heriotza
Markomanien kontra ari zela hil zen Marko Aurelio, 180ko martxoaren 17an. Haren errautsak Erromara itzuli ziren, Hadrianoren Mausoleoan geratzeko.
Komodo semeak jarraitu zion agintean. Marko Aureliok 177an enperadorea izendatu zuen, eskarmentua har zezan. Hala ere, historialari askoren arabera, arrakastarik gabeko hautaketa izan zen hori. Komodorekin Pax Romana delakoak bukatu zuen.
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Marko Aurelio  |
- i
- e
- a
Erromatar eta bizantziar enperadoreak
27 BC – 235 AD
235–284
- Maximino Trax
- Gordiano I.a eta Gordiano II.a
- Pupieno eta Balbino
- Gordiano III.a
- Filipo Arabiarra eta Filipo II.a
- Dezio eta Herenio Etrusko
- Hostiliano
- Treboniano Galo eta Volusiano
- Emiliano
- Valeriano
- Galieno, Salonino eta Valeriano II.a
- Klaudio Gotiko
- Kintilo
- Aureliano
- Tazito
- Floriano
- Probo
- Karo
- Karino eta Numeriano
Galietako enperadoreak:- Postumo
- (Leliano)
- Mario
- Viktorino
- (Domiziano II.a)
- Tetriko I.a eta Tetriko II.a
284–395
- Diokeziano (inperio osoa)
- Diokeziano (ekialdea) eta Maximiano (mendebaldea)
- Diokeziano (ekialdea) eta Maximiano (mendebaldea) eta Galerio (ekialdea) eta Konstantzio Kloro (West)
- Galerio (ekialdea) eta Konstantzio Kloro (mendebaldea) eta Severo II.a (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea)
- Galerio (ekialdea) eta Severo II.a (mendebaldea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea)
- Galerio (ekialdea) eta Maxentzio (mendebaldea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea)
- Galerio (ekialdea) eta Lizinio (mendebaldea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea)
- Maxentzio (bakarrik)
- Lizinio (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea) eta Konstantino I.a Handia (bere burua aldarrikatua) eta Valerio Valente
- Lizinio (ekialdea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Lizinio II.a, Konstantino II.a eta Krispo
- (Martiniano)
- Konstantino I.a Handia (inperio osoa) eta Krispo
- Konstantino II.a
- Konstante
- Magnentzio eta Dezentzio
- Konstantzio II.a eta Vetranio
- Juliano Apostata
- Joviano
- Valentiniano I.a
- Valente
- Graziano
- Valentiniano II.a
- Magno Maximo eta Flavio Viktor
- Teodosio I.a Handia
- (Flavio Eugenio)
395–480
- Honorio
- (Konstantino III.a eta Konstantzio II.a)
- Konstantzio III.a
- Joan, mendebaldeko usurpatzailea Ravenan
- Valentiniano III.a
- Petronio Maximo eta Paladio
- Avito
- Maioriano, Libio Severo, Antemio eta Olibrio
- Glizerio
- Julio Nepote (de iure)
- Romulo Augustulo (usurpatzailea)
Bizantziar Inperioa
395–1204
- Arkadio
- Teodosio II.a
- Pulkeria
- Martziano
- Leon I.a
- Leon II.a
- Zenon I.a (1. agintaldia)
- Basilisko eta Marko
- Zenon I.a (2. agintaldia)
- Anastasio I.a
- Justino I.a
- Justiniano I.a
- Justino II.a
- Tiberio II.a
- Maurizio eta Teodosio
- Fokas
- Heraklio
- Konstantino III.a
- Heraklonas
- Konstante II.a
- Konstantino IV.a eta Heraklio, Tiberio eta Justiniano II.a
- Justiniano II.a (1. agindaldia)
- Leontzio
- Tiberio III.a
- Justiniano II.a (2. agintaldia) eta Tiberio
- Filipiko
- Anastasio II.a
- Teodosio III.a
- Leon Isauriarra
- Konstantino V.a
- Artabasdo
- Leon IV.a Khazariarra
- Konstantino VI.a
- Irene
- Nizeforo I.a
- Estaurazio
- Mikel I.a Rangabe eta Teofilakto
- Leon V.a Armeniarra eta Konstantino
- Mikel II.a
- Teofilo
- Mikel III.a
- Basilio Mazedoniarra
- Leon VI.a Jakituna
- Alexandro Bizantziokoa
- Konstantino VII.a Porfirogeneta
- Erroman I.a Lakapetarra eta Kristobal, Eztebe eta Konstantino
- Erroman II.a
- Nizeforo II.a Fokas
- Joan I.a Tzimiskes
- Basilio II.a
- Konstantino VIII.a
- Zoe (1. agindaldia) eta Erroman III.a
- Zoe (1. agindaldia) eta Mikel IV.a
- Mikel V.a
- Zoe (2. agindaldia) eta Teodora
- Zoe (2. agindaldia) eta Konstantino Monomako
- Konstantino Monomako (bakarrik)
- Teodora
- Mikel VI.a
- Isaak I.a Komneno
- Konstantino X.a Dukas
- Erroman IV.a Diogenes
- Mikel VII.a Dukas eta Androniko, Konstantios eta Konstantino
- Nizeforo III.a Botaniates
- Alexio I.a Komneno
- Joan II.a Komneno eta Alexio Komneno
- Emanuel I.a Komneno
- Alexio II.a Komneno
- Androniko I.a Komneno
- Isaak II.a Angelo
- Alexio III.a Angelo
- Alexio IV.a Angelo
- Nikolas Kanabos, usurpatzailea
- Alexio V.a Dukas
1204–1261
Bizantziar Inperioa
1261–1453
- Mikel VIII.a Paleologo
- Androniko II.a Paleologo eta Mikel IX.a Paleologo
- Androniko III.a Paleologo
- Joan V.a Paleologo
- Joan VI.a Kantakuzeno eta Joan V.a Paleologo eta Mateo Kantakuzeno
- Joan V.a Paleologo
- Androniko IV.a Paleologo
- Joan VII.a Paleologo
- Androniko V.a Paleologo
- Emanuel II.a Paleologo
- Joan VIII.a Paleologo
- Konstantino XI.a Paleologo
Letra etzanean usurpatzaile edo enperadorekideak.
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q1430
Multimedia: Marcus Aurelius / Q1430
