École française d’Athènes

École française d’Athènes – francuska szkoła archeologiczna mieszcząca się w Atenach przy ulicy Didou 6. Powołana do życia dekretem króla Francuzów Ludwika Filipa I z 11 września 1846 roku.

Szkoła powstała jako efekt XIX-wiecznego filhellenizmu i zainteresowania Francji ekspansją na Wschód. Prowadzi badania obejmujące całość kultury materialnej w Grecji od III tysiąclecia p.n.e. (Malia) do XV wieku (Mistra). Prace wykopaliskowe prowadzi na terenie Grecji kontynentalnej i wysp oraz Azji Mniejszej. Dekretem z dnia 26 września otrzymała status établissement public à caractère scientifique, culturel et professionnel. Od roku 2011 dyrektorem szkoły jest Alexandre Farnoux^[1].

Badania

Delfy

Wykopaliska prowadzone w Delfach w latach 1800–1903 stały się fundamentem wiedzy o delfickiej świątyni Apollina i jej okręgu kultowym. Do bezcennych zabytków kultury odkrytych w Delfach przez archeologów francuskich należą Skarbiec Syfnijczyków, Skarbiec Ateńczyków, teatr, stadion, buleuterion, palestra i świątynia Apollina. Odkryto także ok. 700 inskrypcji o znacznej wartości dla historii starożytnej na murze poligonalnym świątyni. Szczupłą wiedzę o muzyce greckiej znacznie wzbogaciło odkrycie pochodzących ze 138 i 128 r. p.n.e. hymnów na cześć Apollina.

Ptoion

Prace wykopaliskowe w beockim Ptoionie były prowadzone w latach 1884–1907. W tamtejszym sanktuarium Apollina odkryto 34 marmurowe posągi kurosów (Apollinów archaicznych).

Gla

Prowadzone w 1893 roku badania na dawnej wyspie Gla wyschniętego beockiego jeziora Kopais są ważnym źródłem wiedzy o architekturze militarnej kultur przedgreckich. Odkryte tam pochodzące z XIII w. p.n.e. fortyfikacje przypisywane są kulturze Miniów.

Delos

Podobnie jak wykopaliska w Delfach, wykopaliska na Delos należą do najważniejszych badań archeologicznych w historii. Prace prowadzono w latach 1903–1914. Do najistotniejszych znalezisk należą dzieła sztuki, z których najcenniejsze to posąg wotywny Nikandry, Nike Achermosa i wczesnorzymska kopia Diadumenosa Polikleta o dużej wartości artystycznej. Datowane zabytki sztuki, np. reliefy Emiliusa Paulusa, stanowią ważne narzędzie badawcze służące klasyfikacji i poznaniu dzieł niedatowanych.

Wielkie znaczenie wykopalisk na Delos polega na tym, że dały one obraz hellenistycznego miasta Delos i drugiej po Delfach świątyni Apollina. Stan zachowania Delos jest dobry – odkryto ulice, domy, sklepy, freski, mozaiki, budynki publiczne, sprzęt domowy oraz setki inskrypcji.

Malia

Wykopaliska w Malii prowadzone przez Francuzów od 1922 roku doprowadziły do odkrycia ważnych zabytków cywilizacji minojskiej. Do najważniejszych należy odkrycie mniejszego niż w Knossos "pałacu". W Malii odkryto także oryginalny zespół urbanistyczny koncentrujący się wokół pałacu, z ciekawym rozplanowaniem i systemem kanalizacyjnym.

Inne wykopaliska

Badania w Tegei przyniosły odkrycie oryginalnych dzieł Skopasa. Duże znaczenie miały także badania na wyspie Thasos, w Mantinei i w Gortynie, gdzie w 1941 odkryto podobny do zespołu w Epidauros zespół kultowy Asklepiosa. W Mirynie odkryto wiele figurek terakotowych o wartości artystycznej zbliżonej do figurek z Tangary.

W macedońskim Filippi francuscy archeolodzy odnaleźli bizantyjskie bazyliki z V i VI w. – odkrycie to znacznie poszerzyło wiedzę o architekturze wczesnobizantyjskiej. Archeolodzy z École française odkopali, częściowo zakonserwowali i opracowali naukowo tzw. „średniowieczne Pompeje”, jak określa się ruiny zamku i miasta Mistra w górach Tajget.

Dawni wychowankowie

Edmond About (1851)
Victor Bérard (1887)
Alexandre Bertrand (1849)
Georges Daux (1920)
Michel Debidour (1972)
Gaston Deschamps (1885)
Charles Dugas (1908)
Pierre Demargne (1926)
Charles Diehl (1883)
Jean-Yves Empereur (1978)
Numa Denis Fustel de Coulanges (1853)
Léon Heuzey (1854)
Paul Jamot (1887)
Paul Lemerle (1931)
Pierre Lévêque (1947)
Edmond Lévy (1963)
Jean Marcadé (1946)
Roland Martin (1938)
Kazimierz Michałowski (1926)
Alain Pasquier (1971)
Jean Pouilloux (1945)
Salomon Reinach (1879)
Othon Riemann (1874)
Louis Robert (1927)
Paul Vidal de la Blache (1867)
Ernest Will (1935)

Przypisy

↑ École française d’Athènes: Chronology. [dostęp 2019-07-07]. (ang.).

Bibliografia

R. Étienne [i in.], L’Espace grec. Cent cinquante ans de fouilles de l’École française d’Athènes, Fayard, Paris 1996
Mała encyklopedia kultury antycznej, PWN, Warszawa 1990
G. Radet, L'histoire et l’œuvre de l’École française d’Athènes, Paris 1901
C. Valenti, L’École française d’Athènes, Belin, Paris 2006