Aspidistra

Aspidistra wyniosła

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

szparagowce

Rodzina

szparagowate

Rodzaj

aspidistra

Nazwa systematyczna

Aspidistra Ker Gawler
Bot. Reg. t. 628. 1 Jun 1822

Synonimy

Antherolophus Gagnepain
Colania Gagnepain
Evrardiella Gagnepain
Macrogyne Link & Otto
Plectogyne Link.

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Hasło w Wikisłowniku

Aspidistra (Aspidistra Ker Gaw.) – rodzaj bylin z rodziny szparagowatych (Asparagaceae), dawniej klasyfikowany do konwaliowatych (Convallariaceae), myszopłochowatych (Ruscaceae), jeszcze dawniej do liliowatych (Liliaceae). Występują na dnie lasów wschodniej Azji od wschodnich Indii, poprzez Indochiny, Chiny, po Japonię. Do lat 70. XX wieku znanych było tylko kilka gatunków. Później taksonomowie opisywać zaczęli dziesiątki kolejnych. W 2006 według "Flora of China" rodzaj obejmować miał 55 gatunków (w tym 49 z Chin, z czego aż 46 endemitów)^[3]. W 2008 opisano w sumie 93 gatunki, ale szacowano ich docelową liczbę na 200-300^[4]. W 2020 baza Plants of the World wymieniała 175 gatunków zaakceptowanych^[5]. Zasięg rodzaju obejmuje wschodnią Azję od wschodniej części Himalajów po Japonię^[5].

Aspidistra wyniosła jest gatunkiem uprawianym jako roślina ozdobna, ceniona ze względu na małe wymagania, bardzo cienioznośna^[6].

Morfologia

Pokrój: Byliny kłączowe. Kłącze pełzające, wydłużone ale z gęstymi węzłami^[3].
Liście: Odziomkowe, długoogonkowe wyrastające pojedynczo lub skupione po 2–4^[3].
Kwiaty: Zebrane w kwiatostan wyrastający na bardzo krótkim głąbiku, zredukowany do 1 lub 2 kwiatów. Kwiaty są obupłciowe, wsparte przysadką. Okwiat dzwonkowaty lub kubeczkowaty, mięsisty, na szczycie z (4–) 6–8 (–10) wolnymi końcami. Pręcików tyle ile wolnych końców okwiatu. Zalążnia z 3–4 komorami w każdej z kilkoma zalążkami. Słupek krótki, znamię kształtu grzybkowatego, okazałe, całobrzegie lub na brzegu wcinane^[3].
Owoce: Jagody owalne lub okrągłe, zwykle 1-nasienne^[3].

Systematyka

Pozycja rodzaju według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Klad okrytonasienne, klad jednoliścienne (monocots), rząd szparagowce (Asparagales), rodzina szparagowate (Asparagaceae), podrodzina Nolinoideae Burnett. W systemie APG II z 2003 rodzaj zaliczany był do rodziny myszopłochowatych (Ruscaceae), plemienia Convallarieae^[2].

Pozycja rodzaju w systemie Reveala (1994-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa liliowe (Liliidae J.H. Schaffn.), nadrząd Lilianae Takht. rząd szparagowce (Asparagales Bromhead), rodzina konwaliowate (Convallariaceae Horan.), podrodzina Aspidistroideae (Endl.) Lindl., plemię Aspidistreae Endl. ex Meisn., rodzaj Aspidistra Ker. Gawl.^[7]

Wykaz gatunków^[5]

Aspidistra acetabuliformis Y.Wan & C.C.Huang
Aspidistra alata Tillich
Aspidistra albiflora C.R.Lin, W.B.Xu & Yan Liu
Aspidistra albopurpurea Aver. & Tillich
Aspidistra alternativa D.Fang & L.Y.Yu
Aspidistra anomala Aver. & Tillich
Aspidistra arnautovii Tillich
Aspidistra atrata Aver., Tillich & B.H.Quang
Aspidistra atroviolacea Tillich
Aspidistra attenuata Hayata
Aspidistra australis S.Z.He & W.F.Xu
Aspidistra austrosinensis Y.Wan & C.C.Huang
Aspidistra austroyunnanens is G.W.Hu, Lei Cai & Q.F.Wang
Aspidistra averyanovii N.S.Lý & Tillich
Aspidistra bamaensis C.R.Lin, Y.Y.Liang & Yan Liu
Aspidistra basalis Tillich
Aspidistra bella Aver., Tillich & K.S.Nguyen
Aspidistra bicolor Tillich
Aspidistra bogneri Tillich
Aspidistra brachystyla Aver. & Tillich
Aspidistra cadamensis N.S.Lý & Tillich
Aspidistra caespitosa C.Pei
Aspidistra campanulata Tillich
Aspidistra carinata Y.Wan & X.H.Lu
Aspidistra carnosa Tillich
Aspidistra cavicola D.Fang & K.C.Yen
Aspidistra cerina G.Z.Li & S.C.Tang
Aspidistra chishuiensis S.Z.He & W.F.Xu
Aspidistra chongzuoensis C.R.Lin & Y.S.Huang
Aspidistra chunxiuensis C.R.Lin & Yan Liu
Aspidistra clausa Vislobokov
Aspidistra claviformis Y.Wan
Aspidistra cleistantha D.X.Nong & H.Z.Lü
Aspidistra coccigera Aver. & Tillich
Aspidistra columellaris Tillich
Aspidistra connata Tillich
Aspidistra crassifila Yan Liu & C.I Peng
Aspidistra cruciformis Y.Wan & X.H.Lu
Aspidistra cryptantha Tillich
Aspidistra cyathiflora Y.Wan & C.C.Huang
Aspidistra cylindrica Vislobokov & Nuraliev
Aspidistra daibuensis Hayata
Aspidistra daxinensis M.F.Hou & Yan Liu
Aspidistra deflexa Aver., Tillich & V.T.Pham
Aspidistra dodecandra (Gagnep.) Tillich
Aspidistra dolichanthera X.X.Chen
Aspidistra ebianensis K.Y.Lang & Z.Y.Zhu
Aspidistra elatior Blume – aspidistra wyniosła
Aspidistra elegans Aver. & Tillich
Aspidistra erecta Yan Liu & C.I Peng
Aspidistra erythrocephala C.R.Lin & Y.Y.Liang
Aspidistra extrorsa C.R.Lin & D.X.Nong
Aspidistra fasciaria G.Z.Li
Aspidistra fenghuangensis K.Y.Lang
Aspidistra fimbriata F.T.Wang & K.Y.Lang
Aspidistra flaviflora K.Y.Lang & Z.Y.Zhu
Aspidistra foliosa Tillich
Aspidistra fungilliformis Y.Wan
Aspidistra geastrum Tillich
Aspidistra glandulosa (Gagnep.) Tillich
Aspidistra globosa Vislobokov & Nuraliev
Aspidistra gracilis Tillich
Aspidistra graminifolia Aver. & Tillich
Aspidistra grandiflora Tillich
Aspidistra guangxiensis S.C.Tang & Yan Liu
Aspidistra guizhouensis S.Z.He & W.F.Xu
Aspidistra hekouensis H.Li, C.L.Long & Bogner
Aspidistra heterocarpa Aver., Tillich & V.T.Pham
Aspidistra hezhouensis Q.Gao & Yan Liu
Aspidistra huanjiangensis G.Z.Li & Y.G.Wei
Aspidistra jiewhoei Tillich & kornick.
Aspidistra jingxiensis Yan Liu & C.R.Lin
Aspidistra khangii Aver. & Tillich
Aspidistra laotica Aver. & Tillich
Aspidistra lateralis Tillich
Aspidistra leshanensis K.Y.Lang & Z.Y.Zhu
Aspidistra letreae Aver., Tillich & T.A.Le
Aspidistra leucographa C.R.Lin & C.Y.Zou
Aspidistra leyeensis Y.Wan & C.C.Huang
Aspidistra liboensis S.Z.He & J.Y.Wu
Aspidistra linearifolia Y.Wan & C.C.Huang
Aspidistra lingchuanensis C.R.Lin & L.F.Guo
Aspidistra lingyunensis C.R.Lin & L.F.Guo
Aspidistra lobata Tillich
Aspidistra locii Arnautov & Bogner
Aspidistra longanensis Y.Wan
Aspidistra longgangensis C.R.Lin, Y.S.Huang & Yan Liu
Aspidistra longifolia Hook.f.
Aspidistra longiloba G.Z.Li
Aspidistra longipedunculat a D.Fang
Aspidistra longipetala S.Z.Huang
Aspidistra longituba Yan Liu & C.R.Lin
Aspidistra longshengensis C.R.Lin & W.B.Xu
Aspidistra lubae Aver. & Tillich
Aspidistra luochengensis B.Pan & C.R.Lin
Aspidistra luodianensis D.D.Tao
Aspidistra lurida Ker Gawl.
Aspidistra lutea Tillich
Aspidistra maguanensis S.Z.He & D.H.Lv
Aspidistra marasmioides Tillich
Aspidistra marginella D.Fang & L.Zeng
Aspidistra minutiflora Stapf
Aspidistra mirostigma Tillich & kornick.
Aspidistra molendinacea G.Z.Li & S.C.Tang
Aspidistra multiflora Aver. & Tillich
Aspidistra muricata F.C.How
Aspidistra mushaensis Hayata
Aspidistra nanchuanensis Tillich
Aspidistra nankunshanensis Yan Liu & C.R.Lin
Aspidistra neglecta Aver., Tillich & K.S.Nguyen
Aspidistra nigra Aver., Tillich & K.S.Nguyen
Aspidistra nikolaii Aver. & Tillich
Aspidistra nutans Aver. & Tillich
Aspidistra obconica C.R.Lin & Yan Liu
Aspidistra oblanceifolia F.T.Wang & K.Y.Lang
Aspidistra obliquipeltata D.Fang & L.Y.Yu
Aspidistra oblongifolia F.T.Wang & K.Y.Lang
Aspidistra obtusata Vislobokov
Aspidistra omeiensis Z.Y.Zhu & J.L.Zhang
Aspidistra opaca Tillich
Aspidistra ovatifolia Yan Liu & C.R.Lin
Aspidistra oviflora Aver. & Tillich
Aspidistra papillata G.Z.Li
Aspidistra patentiloba Y.Wan & X.H.Lu
Aspidistra paucitepala Vislobokov, Nuraliev & D.D.Sokoloff
Aspidistra petiolata Tillich
Aspidistra phanluongii Vislobokov
Aspidistra pileata D.Fang & L.Y.Yu
Aspidistra pingfaensis S.Z.He & Q.W.Sun
Aspidistra pingtangensis S.Z.He, W.F.Xu & Q.W.Sun
Aspidistra punctata Lindl.
Aspidistra punctatoides Yan Liu & C.R.Lin
Aspidistra qijiangensis S.Z.He & X.Y.Luo
Aspidistra quadripartita G.Z.Li & S.C.Tang
Aspidistra quangngaiensis N.S.Lý, Haev. & Tillich
Aspidistra radiata G.W.Hu & Q.F.Wang
Aspidistra recondita Tillich
Aspidistra retusa K.Y.Lang & S.Z.Huang
Aspidistra revoluta Hao Zhou, S.R.Yi & Q.Gao
Aspidistra ronganensis C.R.Lin, Jing Liu & W.B.Xu
Aspidistra saxicola Y.Wan
Aspidistra semiaperta Aver. & Tillich
Aspidistra sessiliflora Aver. & Tillich
Aspidistra sichuanensis K.Y.Lang & Z.Y.Zhu
Aspidistra sinensis Aver. & Tillich
Aspidistra sinuata Aver. & Tillich
Aspidistra spinula S.Z.He
Aspidistra stellata Aver. & Tillich
Aspidistra stenophylla C.R.Lin & R.C.Hu
Aspidistra stricta Tillich
Aspidistra subrotata Y.Wan & C.C.Huang
Aspidistra superba Tillich
Aspidistra sutepensis K.Larsen
Aspidistra tenuifolia C.R.Lin & J.C.Yang
Aspidistra tillichiana O.Colin
Aspidistra tonkinensis (Gagnep.) F.T.Wang & K.Y.Lang
Aspidistra triloba F.T.Wang & K.Y.Lang
Aspidistra triradiata Vislobokov
Aspidistra truongii Aver. & Tillich
Aspidistra tubiflora Tillich
Aspidistra typica Baill.
Aspidistra umbrosa Tillich
Aspidistra urceolata F.T.Wang & K.Y.Lang
Aspidistra ventricosa Tillich & kornick.
Aspidistra vietnamensis (Aver. & Tillich) Aver. & Tillich
Aspidistra viridiflora Vislobokov & Nuraliev
Aspidistra wujiangensis W.F.Xu & S.Z.He
Aspidistra xilinensis Y.Wan & X.H.Lu
Aspidistra xuansonensis Vislobokov
Aspidistra yizhouensis B.Pan & C.R.Lin
Aspidistra yunwuensis S.Z.He & W.F.Xu
Aspidistra zhangii Aver., Tillich & K.S.Nguyen
Aspidistra zhenganensis S.Z.He & Y.Wang
Aspidistra zinaidae Aver. & Tillich
Aspidistra zongbayi K.Y.Lang & Z.Y.Zhu

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-12] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Liang Songyun, Minoru N. Tamura: Aspidistra. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2010-10-05]. (ang.).
↑ H.-J. Tillich, An updated and improved determination key for Aspidistra Ker-Gawl. (Ruscaceae, Monocotyledons). Feddes Repertorium 119 (5-6): 449-462 (2008).
↑ ^a ^b ^c Aspidistra Ker Gawl.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-05-16].
↑ Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 361. ISBN 83-7079-779-2.
↑ Crescent Bloom: Aspidistra. The Compleat Botanica. [dostęp 2008-12-27]. (ang.).