August Wannowski

August Neoptolemus Wannowski (ur. 26 maja 1801 w Dąbrowie Białostockiej, zm. 29 kwietnia 1881[1][a] w Gdańsku) – polski[2][3] i niemiecki[4] filolog klasyczny, wykładowca gimnazjalny w Kętrzynie, Królewcu i Poznaniu, publicysta.

Życiorys

Urodził się na terenie ówczesnego zaboru pruskiego (Prusy Nowowschodnie) jako syn lekarza, przedstawiciela kalwińskiej rodziny litewskiej. Uczęszczał do białostockiego gimnazjum[b], a po śmierci ojca w 1813 wyjechał wraz z matką (pochodzenia niemieckiego[5]) do Królewca, gdzie ukończył gimnazjum, a następnie studiował filologię klasyczną na Albertynie. W 1824 otrzymał stopień doktora. Od sierpnia 1824 pracował jako wykładowca języków klasycznych (greki) w gimnazjum w Kętrzynie[c]. Od początku czerwca 1828 objął stanowisko nauczyciela języków klasycznych w Collegium Fridericianum(inne języki) w Królewcu. Jesienią 1829 przeniósł się do Gimnazjum Poznańskiego, którego część polsko-katolicka po podziale na dwie instytucje w 1834 nosiła nazwę gimnazjum św. Marii Magdaleny[6]. Chociaż August Wannowski był kalwinistą, pracował w katolickim gimnazjum[1], a nie w gimnazjum Fryderyka Wilhelma dla protestantów.

W latach 1840–1845 redagował „Gazetę Wielkiego Księstwa Poznańskiego”[7].

August Wannowski karierę pedagogiczną zakończył oficjalnie 1 października 1869, żegnany podczas dwóch uroczystości w Hotelu Bazar: 11 i 16 września[1]. Władze pruskie za wytrwałą i sumienną pracę dwukrotnie nagrodziły Wannowskiego orderami: bezpośrednio po zakończeniu funkcji zastępcy dyrektora gimnazjum w 1866 i tuż przed przejściem na emeryturę (Orderem Orła Czerwonego IV klasy).

Najwybitniejszym wychowankiem Augusta Wannowskiego był Kazimierz Morawski[6], a wśród uczniów znalazł się m.in. Hipolit Cegielski[8], Marceli Motty.

Po zakończeniu pracy zawodowej wyjechał wraz z synem Konstantym do Gdańska. Zmarł 29 kwietnia 1881 w mieszkaniu syna[1].

Publikacje

Wybrane prace[7][9]:

  • Theoria casus, qui dicitur absolutus (1826)
  • De initiis theoriaes casus, qui dicitur absolutus... (1827)
  • Syntaxeos anomalae Graecorum pars de constructione, quae dicitur absoluta deque anacoluthis, huc pertinentibus (1835)
  • Antiquitatum Romanarum Graece explicatarum particula (1843)
  • Antiquitates Romanas : E Graecis Fontibus Explicatas (1846)
  • Pliniana (1846)
  • O wolności w szkole. Rzecz powiedziana przez profesora Wannowskiego z okazji Urodzin Najjaśniejszego Pana w dniu 22 marca 1866 r. w sali gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu (1866)
  • De promiscuo verborum activorum et neutrorum usu apud scriptores latinos (1867)

Rzekome powiązania rodzinne

Należał do rodziny Wannowskich, z której wywodziło się wielu przywódców lokalnych wspólnot ewangelicko-reformowanych[10], jednak nieprawdziwe jest twierdzenie podane przez „Gońca Wielkopolskiego” z 4 maja 1881[1], że jeden jego brat „jest w Słucku pastorem kalwinów”[d], a drugi „brat znany z ostatniej wojny rosyjsko-tureckiej znakomitym jenerałem rosyjskim”[e]. Podobnie nieprawdziwe stwierdzenie podawał Ludwik Żychliński, informując o braciach Augusta Wannowskiego, Leopoldzie i Felicjanie: jeden był prefektem, a drugi profesorem i superintendentem kalwińskim, jeden był, do niedawna jeszcze, kalwińskim księdzem w Słucku[d], drugi jest obecnie ministrem wojny imperium rosyjskiego[e][11].

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Wiele źródeł internetowych podaje 1871 jako rok śmierci. Najprawdopodobniej na podstawie V tomu Bibliografii polskiej Estreichera z 1880 r.
  2. ↑ W 1802 r. władze pruskie utworzyły Wyższe Gimnazjum Białostockie, obecnie do jego tradycji odwołują się I i VI LO w Białymstoku (por. Wędrująca szkoła. Dziś jest przodkiem dwóch ogólniaków!). W czasach Wannowskiego gimnazjum mieściło się w budynku obecnego VI LO.
  3. ↑ Gimnazjum w Kętrzynie (ówczesnym Rastenburgu) powstało w 1546 r. i było najstarszym gimnazjum w Prusach Wschodnich, od 1915 r. nosiło nazwę Herzog-Albrechts-Schule(inne języki). Obecnie w budynku gimnazjum mieści się I Liceum Ogólnokształcące im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Kętrzynie. Gimnazjum, w którym pracował Wannowski, znajdowało się w pobliżu kościoła św. Jerzego.
  4. ↑ a b W 1881 r. w Słucku nie żył żaden z bardziej znanych Wannowskich, w tym Leopold Wannowski (1798-1849).
  5. ↑ a b Prawdopodobnie chodziło o Piotra Wannowskiego (1822–1904).

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Wiadomości potoczne. „Goniec Wielkopolski”. 101, s. 3, 1881-05-04. Poznań. 
  2. ↑ Baza osób polskich - Polnische Personendatenbank. baza-nazwisk.de. [dostęp 2019-11-23].
  3. ↑ Lech Słowiński: ...Nie damy pogrześć mowy. Wizerunki pedagogów poznańskich XIX wieku. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1983, s. 228.
  4. ↑ Virtual International Authority File. viaf.org. [dostęp 2019-11-23]. Cytat: August Wannowski, German classical philologist and teacher
  5. ↑ Programm des Königlichen Marien-Gymnasiums zu Posen für das Schuljahr 1868/69. Program Królewskiego Gimnazyum Św. Maryi Magdal. w Poznaniu na rok szkolny 1868/69, 1869, s. 21 .
  6. ↑ a b Wiktor Steffen. Kilka sprostowań i uzupełnień do „Słownika biograficznego Warmii, Mazur i Powiśla”. „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”. 3–4, s. 204-205, 1986. Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego. ISSN 0023-3196. 
  7. ↑ a b Karol Estreicher: Bibliografia polska. T. V. Kraków: 1880, s. 15.
  8. ↑ Ignacy Lewandowski. Hipolit Cegielski jako filolog klasyczny – przypomnienie z okazji dwusetnej rocznicy urodzin (6 I 1813). „Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae”. XXIII/1, s. 143, 2013. Poznań: Instytut Filologii Klasycznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. ISSN 0302-7384. 
  9. ↑ Berliner Intellektuelle: Person: August Wannowski. berliner-intellektuelle.eu. [dostęp 2019-11-23].
  10. ↑ Por. m.in. Wannowscy w Słowniku biograficznym duchownych ewangelicko‐ reformowanych. Duchowieństwo Jednoty Litewskiej i Jednoty Wileńskiej 1815‐1939, Wiesław Mincer - wspomnienie lub Co pastor, to historia. Duchowni ewangelicko-reformowani w Jednotach Litewskiej i Wileńskiej
  11. ↑ Ludwik Żychliński. Rzut oka na stosunki ekonomiczno-spółeczne w W. Księztwie Poznańskiém. „Biblioteka Warszawska”. 4, s. 92, 1881. Warszawa: Gebethner i Wolff. 

Literatura

  • Marceli Antoni Szulc: August Wannowski: wspomnienie dla jego uczniów i przyjaciół : (na pamiątkę 45 letniej służby jubilata). Poznań: Ludwik Merzbach, 1869. OCLC 316531211.
  • Wiktor Steffen. Sylwetki filologów wielkopolskich XIX wieku. August Wannowski. „Meander”. 24 z. 4, s. 196–205, 1969. 
  • Wiktor Steffen. August Wannowski. Filolog i pedagog poznański XIX w.. „Eos”. 58/2, s. 267—280, 1969/1970. 
  • Wielkopolski słownik biograficzny. Poznań: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1981, s. 797.
  • Tadeusz Oracki: Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla XIX i XX wieku (do 1945 roku). Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1983, s. 298. ISBN 83-211-0411-8.