Benjamin Slonik

Benjamin Slonik (właściwie Benjamin Aaron ben Abraham; ur. 1550, zm. 1619) – polski rabin, talmudysta, członek Sejmu Czterech Ziem.

Życiorys

Urodził się najprawdopodobniej w Grodnie na Litwie. Tam też w młodości podejmował nauki pod okiem Natana Naty Spiry. Nauczali go także Salomon Luria oraz Salomon Ben Lejsbusz. Był rabinem na Śląsku i w Podhajcach. W okresie przed i po śmierci Mojżesza Ben Israela Isserlesa (1572 r.) przebywał też na terenie Krakowa, jednak nie dysponujemy materiałami źródłowymi potwierdzającymi by służył tam jako rabin.

Prawo halachiczne

Slonik był człowiekiem niezależnym i niepoddającym się cudzym teoriom i interpretacjom prawa. Nie bał się stawiać kontrowersyjnych pytań i odpowiedzi, sprzeciwiał się swoim współpracownikom i nauczycielom. Nawet jako nowa postać w środowisku Podhajec, potrafił stanąć w opozycji przeciw miejscowym talmudystom. Nie akceptował żadnych źródeł i dowodów, bez uprzedniego zobaczenia ich na własne oczy. Wiele decyzji podejmował na bazie zupełnie nowych, nieznanych dotychczas reguł. Oprócz prawd talmudycznych, kierował się przede wszystkim wiedzą medyczną, historyczną i logiką. I tak na przykład, skorzystał z naukowej obserwacji, iż szybkie zamrożenie zabezpiecza ciało na długi czas, co staje się wiarygodnym dowodem by zidentyfikować ofiarę o wiele później niż zwykły limit trzy dni po śmierci^[1].

W kwestii sprawy kobiet agunot (hebr. עגונות; zakotwiczonych) obierał postawę przeciwną do surowych w tym względzie rabinów aszkenazyjskich, opowiadając się po stronie bardziej przychylnego wobec opuszczonych żon sefardyjskiego rabina Elijaha Mizrahiego. Kontrowersyjną decyzją było także zezwolenie na studiowanie Tory niepiśmiennym czy też niewidomym żydom. Z drugiej jednak strony, Slonik konserwatywnie przestrzegał ścisłych zasad odnośnie do czytania tekstu Tory czy też melodii odśpiewywanych w synagogach. Jako rabin był mocno zaangażowany w życie gminy, podejmował się rozwiązywania lokalnych konfliktów, decydował o podatkach, rozwodach czy też w kwestiach morderstw. Wiele jego rozstrzygnięć sytuacji miało na celu rozwiązanie kontrowersyjnych i popularnych w ówczesnych czasach sporów. Do dziś pozostaje wielkim autorytetem rabinicznym, głównie dla środowisk żydowskich w Polsce czy Niemczech.

Twórczość

Klarowny styl pisania, poprawność gramatyczną języka oraz naukowe podejście do prawa żydowskiego zawdzięcza przede wszystkim wybitnemu nauczycielowi Salomonowi Lurii (Maharszalowi). Napisał cztery książki:

• „Masat Benjamin” (Kraków 1633) – zbiór 112 respons,
• „Seder Micwot Naszim, Eyn schoen Frauenbuechlein” (Kraków 1577, 1585, Bazylea 1602) – tekst w języku jidysz dotyczący religijnych obowiązków kobiet i ich pozycji w społeczeństwie żydowskim; współcześnie, w języku angielskim, wykorzystany i przeredagowany przez Edwarda Frama w książce My dear daughter: Rabbi Bejamin Slonik and the education of Jewish women In sixteen-century Poland
• „Sefer ha-Ebronot” – rozprawa naukowa dotycząca roku przestępnego w kalendarzu żydowskim,
• „Seder ha-Lizah” – tekst dotyczący prawa lewiratu.

Dwie ostatnie z nich nie zachowały się do czasów dzisiejszych.

Życie prywatne

Miał dwie córki, z których jedna zmarła za jego życia, oraz dwóch synów: Abrahama (rabin brzeski) i Jakuba.

Przypisy

Bibliografia

• Tamar Kaplan Appel, Benjamin Aron Slonik, Jewish Women: A Comprehensive Historical Encyclopedia, 1 marca 2009. Jewish Women's Archive. (dostęp: 3 grudnia 2015) http://jwa.org/encyclopedia/article/slonik-benjamin-aaron
• Nisson E. Shulman, Slonik (Solnik), Benjamin Aaron ben Abraham, Encyclopaedia Judaica, Second Edition, red. Fred Skolnik, Michael Berenbaum, Jerozolima 2007, t. 18, s. 675-676, (dostęp 25 listopada 2015)
• Edward Fram, Seder Mitzvot Nashim, Jewish Women: A Comprehensive Historical Encyclopedia, 1 marca 2009. Jewish Women's Archive. (dostęp: 3 grudnia 2015) http://jwa.org/encyclopedia/article/seder-mitzvot-nashim
• Marvin J. Heller, The seventeenthcentury Hebrew book: an abridged thesaurus, Lejada 2011, s.88-89, (dostęp: 7 grudnia 2015) https://books.google.pl/books?id=RPDSTS_QL4oC&printsec=frontcover&hl=pl#v=onepage&q&f=false