Bolesław Ścibiorek

Bolesław Ścibiorek

Data i miejsce urodzenia	6 marca 1906 Łaznów, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	5 grudnia 1945 Łódź, Polska
Przyczyna śmierci	mord
Miejsce spoczynku	Łaznów
Zawód, zajęcie	nauczyciel, polityk
Stanowisko	poseł do Krajowej Rady Narodowej (1945)
Partia	SL „Roch”, SL, PSL
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Bolesław Ścibiorek, ps. „Kazimierz Wolski”, „Bolesław Borowski” (ur. 6 marca 1906 w Łaznowie, zm. 5 grudnia 1945 w Łodzi) – działacz ruchu ludowego, nauczyciel, w okresie międzywojennym działacz Związku Młodzieży Wiejskiej RP „Wici”. Podczas okupacji niemieckiej działał w Stronnictwie Ludowym „Roch” i Batalionach Chłopskich. W 1945 członek Stronnictwa Ludowego (lubelskiego), następnie Polskiego Stronnictwa Ludowego, poseł do Krajowej Rady Narodowej.

Syn Jana i Franciszki z d. Jałmuż, właścicieli 5-hektarowego gospodarstwa. Miał dwie siostry^[1].

Po przejściu czterech oddziałów szkoły podstawowej w Łaznowie podjął naukę w Progimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Będkowie^[1]. Po ukończeniu trzech klas, w 1919 roku wstąpił do Seminarium Nauczycielskiego im. E. Estkowskiego w Łodzi, zdając maturę po trzech latach. Następnie uczęszczał na Wyższy Kurs Nauczycielski w Warszawie^[2]. Powrócił do Łaznowa, gdzie pracował w rodzinnym gospodarstwie i działał społecznie. Był m.in. organizatorem drużyny harcerskiej, amatorskiego teatru młodzieżowego i świetlicy Koła Centralnego Związku Młodzieży Wiejskiej^[2].

W 1923 został nauczycielem w Retkini, a później w Szkole Powszechnej w Konstantynowie Łódzkim, której po kilku latach został kierownikiem^[3]. Amatorsko zajmował się fotografią i zielarstwem^[3]. Od 1928 roku był członkiem Łódzkiego Związku Młodzieży Wiejskiej, a od 1930 roku wchodził w skład Zarządu Wojewódzkiego Związku Młodzieży Wiejskiej RP „Wici”. W 1931 i 1932 roku pełnił funkcję prezesa Zarządu Wojewódzkiego ZMW RP „Wici”, a następnie, do 1934 roku ponownie był członkiem Zarządu Wojewódzkiego^[3]. Działał również na rzecz przeciwdziałania alkoholizmowi^[4]. Współpracował także z Organizacją Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego, był krytykiem kultu Józefa Piłsudskiego i przeciwnikiem rządów sanacyjnych^[3].

W 1933 roku został przeniesiony do Jeżowa, gdzie objął stanowisko kierownika szkoły podstawowej. Jako kierownik szkoły doprowadził do utworzenia w niej biblioteki, chóru, drużyny harcerskiej oraz Szkolnej Kasy Oszczędności. W 1939 roku rozpoczął budowę budynku dla szkoły. W Jeżowie nie angażował się w działalność społeczną^[5].

Podczas II wojny światowej podejmował próby organizacji konspiracyjnych komórek Stronnictwa Ludowego „Roch”, był także łącznikiem lokalnej konspiracji ze Związkiem Walki Zbrojnej^[5][6]. W październiku 1939 roku doprowadził do ponownego otwarcia szkoły, do której uczęszczało wówczas około 500 dzieci. Prowadził tajne nauczanie na poziomie gimnazjum, pełnił także funkcję przewodniczącego komisji oświaty i kultury w gminie Popień^[7] i prezesa spółdzielni „Zgoda”, która organizowała konspiracyjny Fundusz Pomocy Społecznej^[8]. Zorganizował również organizację konspriacyjną, która działała początkowo bez określonej przynależności, ale potem podporządkowała się Batalionom Chłopskim^[7]. Używał pseudonimów „Kazimierz Wolski” i „Bolesław Borowski”^[7].

Wiosną 1943 roku przy poparciu delegata okręgowego Delegatury Rządu na Kraj Piotra Rychlika został mianowany Kierownikiem Walki Cywilnej w okręgu łódzkim^[9]. Podjął współpracę z Radą Główną Opiekuńczą, pełniąc stanowisko przewodniczącego RGO w Jeżowie^[10]. W sierpniu 1943 roku znalazł się na przygotowanej przez Gestapo liście konspiratorów i został zmuszony do ucieczki z Jeżowa^[10]. Uciekając przez Wykno i Płyćwię do Warszawy, gdzie wszedł w skład zarządu wojewódzkiego SL „Roch”. Mieszkał przy ulicy Siennej^[10]. W 1944 roku wziął udział w powstaniu warszawskim^[11]. 2 października 1944 roku trafił do obozu w Pruszkowie, skąd uciekł i przedostał się do Skierniewic. Ze względów bezpieczeństwa przeniósł się do Piotrkowa Trybunalskiego^[12]. Od stycznia do marca 1945 roku odwiedzał przebywającego wówczas w Piotrkowie Wincentego Witosa^[13].

Po II wojnie światowej działał na rzecz powołania Okręgowej Komisji Rejestracji Zbrodni Niemieckich i Łódzkiej Okręgowej Delegatury^[13]. Zaangażował się w działalność ZMW RP „Wici” (pełnił funkcję prezesa Związku Wojewódzkiego) i Stronnictwa Ludowego, 25 lutego 1945 roku został wybrany na członka prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi^[14]. 26 marca tego samego roku został członkiem Rady Naczelnej Stronnictwa Ludowego^[14]. Zamieszkał w Łodzi przy ul. Przejazd (ob. ul. Juliana Tuwima) 30^[15].

Na początku maja 1945 roku został członkiem Krajowej Rady Narodowej. W KRN objął funkcję sekretarza Komisji Oświatowej^[11].

6 maja 1945 roku został prezesem Tymczasowego Zarządu Głównego Związku Młodzieży Wiejskiej RP „Wici”^[14]. Po powołaniu nowego zarządu głównego, w sierpniu 1945 roku Ścibiorek objął w nim funkcję sekretarza^[16]. W lipcu 1945 roku wraz ze Stanisławem Bańczykiem i Bronisławem Drzewieckim prowadził rozmowy ze Stanisławem Mikołajczykiem i Stanisławem Wójcikiem rozmowy dotyczące połączenia Stronnictwa Ludowego z Polskim Stronnictwem Ludowym^[17][18]. We wrześniu 1945 roku wszedł w skład kierownictwa Stronnictwa Ludowego powołanego przez Stanisława Bańczyka po wydaleniu go z SL „lubelskiego”^[19]. 6 listopada 1945 roku, w dniu pogrzebu Wincentego Witosa, wraz ze Stanisławem Bańczykiem dołączył do Polskiego Stronnictwa Ludowego^[20]. W tym samym miesiącu objął funkcję zastępcy sekretarza NKW PSL^[20]. Niedługo później został na krótko zatrzymany przez Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa w Łodzi, wcześniej grożono mu także śmiercią^[21].

5 grudnia 1945, w swoim mieszkaniu^[22], został zastrzelony przez członków tzw. grupy „Orsza”, czyli byłego żołnierza AK Wacława Kucikiewicza ps. „Orsza”, byłego funkcjonariusza MO Władysława Barana, Wiesława Płońskiego i Bolesława Panka, poszukiwanych w związku z napadami rabunkowymi na rolników oraz konwój bankowy, zabójstwo Chrząszczów i ukrywającej się u nich Żydówki (NN). Ustalono, iż grupę „Orsza” zorganizowały władze bezpieczeństwa w Skierniewicach^[23]. Ścibiorek został zamordowany strzałem w głowę w łazience swojego mieszkania^[24].

11 grudnia 1945 w katedrze św. Stanisława Kostki odbyło się nabożeństwo pogrzebowe^[25]. Jego pogrzeb stał się manifestacją polityczną, w której brali udział działacze ludowi oraz Edward Osóbka-Morawski, Tadeusz Kapeliński, Czesław Wycech, Jan Dąb-Kocioł, Stanisław Bańczyk, Franciszek Kamiński i Jan Domański^[24]. Z katedry jego trumna przeniesiona została na Plac Wolności, skąd następnie przetransportowano ją do Łaznowa, gdzie następnego dnia został pochowany na tamtejszym cmentarzu^[24][26].

Według oficjalnego śledztwa ustalono, że zamachowcami byli Władysław Baran (główny sprawca), Wiesław Płoński i Bolesław Panek. Baran zginął w styczniu 1946 roku w wyniku awantury z milicjantami, Płoński i Panek zostali aresztowani 9 sierpnia 1946 roku, następnie zostali skazani na karę śmierci przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie. Wyrok wykonano 12 listopada 1946 roku^[27]. „Orsza” zginął prawdopodobnie z ręki jednego z członków jego grupy, jego ciało odnaleziono w 1951 roku^[27].

W 1990 roku Okręgowa Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu przystąpiła do czynności zmierzających do ustalenia sprawców i wyjaśnienia okoliczności smierci Ścibiorka. Śledztwo zostało umorzone w sierpniu 1995 roku decyzją prokuratora rejonowego Łódź–Śródmieście^[28].

Uchwałą Prezydium Krajowej Rady Narodowej z 15 lutego 1946 został odznaczony pośmiertnie Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy w uznaniu zasług, położonych dla dobra Rzeczypospolitej Polskiej w pracy organizacyjnej w dziedzinach życia kulturalnego, oświatowego, spółdzielczego, gospodarczego i społecznego na terenie Województwa Łódzkiego^[29].

W 1998 roku został ustanowiony patronem Szkoły Podstawowej nr 2 w Konstantynowie Łódzkim. W 2002 roku jego nazwisko umieszczono w Panteonie Chłopów Polskich w sanktuarium w Kałkowie-Godowie^[30][31].

• Kronika Polski (red. Andrzej Nowak), Kraków 2000.
• Nota biograficzna na stronie Szkoły Podstawowej nr 2 w Konstantynowie Łódzkim.
• Nowa encyklopedia powszechna PWN, Warszawa 1998.
• Marian Kolus: Miejsca upamiętniające działalność Batalionów Chłopskich w latach 1940-1945 na terenie województwa świętokrzyskiego. Kielce: 2011. ISBN 978-83-88161-39-1.
• JanuszJ. Gmitruk JanuszJ., Bolesław Ścibiorek 1906–1945, „Zeszyty Wiejskie”, 20, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2014, s. 9-49, ISSN 1506-6541 .