Brożówka
wieś | |||
Brożówka (gm. Kruklanki), dwór, widok od ogrodu | |||
Państwo | Polska | ||
---|---|---|---|
Województwo | |||
Powiat | |||
Gmina | Kruklanki | ||
Liczba ludności (2022) | 142[2] | ||
Strefa numeracyjna | 87 | ||
Kod pocztowy | 11-612[3] | ||
Tablice rejestracyjne | NGI | ||
SIMC | 0761503 | ||
Położenie na mapie gminy Kruklanki | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego | |||
Położenie na mapie powiatu giżyckiego | |||
54°05′23″N 21°57′34″E/54,089722 21,959444[1] | |||
|
Brożówka (niem. Gansenstein[4]) – wieś w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim, w gminie Kruklanki. Leży nad jeziorem Brożówka[5],
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.
Integralne części wsi
SIMC | Nazwa | Rodzaj |
---|---|---|
0761510 | Chmielewo | osada |
Powstanie wsi
9 grudnia 1562 książę Albrecht nadał tu swojemu sekretarzowi Baltazarowi Gansowi 60 włók lasu. Na terenie dawnego lasu powstały dwie wsie Brożówka i Regułówka. Ostatni potomkowie rodu von Gansen zmarli podczas epidemii dżumy wraz z większą częścią wsi w 1710 roku, a ich grobowiec znajduje się w kościele w Kruklankach. Po tych wydarzeniach Brożówkę wydzierżawiła rodzina Załuskich należąca do braci polskich osiadłych w Prusach. W XIX w. Brożówka należała do rodziny Werner. W 1858 mieszkało tu 237 osób.
Szkoła
W Brożówce stosunkowo wcześnie 1737 powstała szkoła luterańska, podobnie jak w Rudówce, jako przeciwwaga dla szkoły elementarnej braci polskich. Szkoła w Brożówce funkcjonowała do końca XIX w., w 1853 miała 35 uczniów. W 1958 w Brożówce utworzono szkołę o czterech klasach, która już nie istnieje.
W XX wieku
W początkach XX w. właścicielem majątku w Brożówce był Walter Uhse. W czasie II wojny światowej wybudowany w połowie XIX w. dwór nad jeziorem Brożówka miał służyć jako rezydencja Himmlera, który swoją kwaterę polową o kryptonimie "Hochwald" miał w lesie koło Pozezdrza. Istnieje też wersja, że Himmler miał tego typu rezydencję w miejscowości Dejguny (spalona w 1945) położonej nad Jeziorem Dejguny. Fakt istnienia rezydencji Himmlera gdzieś nad jeziorem wynika z pamiętnika Felixa Kerstena – m.in. osobistego masażysty (współcześnie raczej bioenergoterapeuty) Himmlera. W okresie II wojny światowej, w zabudowaniach na terenie majątku, przez pewien czas był tu przetrzymywany przez Niemców Komendant Główny Armii Krajowej – Stefan Rowecki "Grot".
Po 1945 w Brożówce funkcjonował PGR, a majątek obecnie jest własnością prywatną, w pałacyku są kwatery agroturystyczne.
Zabytki
- parterowy dwór z poł. XIX W. o skromnym detalu neogotyckim, jest wkomponowany w bok zabudowań folwarcznych.
- kuźnia z podcieniem[8].
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 10462
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06] .
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 90 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ JerzyJ. Waluga JerzyJ., HenrykH. Chmielewski HenrykH., Wielkie Jeziora Mazurskie. Północ, Olsztyn: Instytut Rybactwa Śródlądowego, 1999 (Przewodniki wędkarskie; 6), ISBN 83-87506-16-8, OCLC 749533945 .
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Piotr Skurzyński "Warmia, Mazury, Suwalszczyzna" Wyd. Sport i Turystyka – Muza S.A. Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8 s. 281
Bibliografia
- Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec, "Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich", (Wydanie III poszerzone i uzupełnione) Studio ARTA, Olsztyn, 2001, ISBN 83-912840-2-6.
- "Węgorzewo z dziejów miasta i powiatu", wyd. "Pojezierze", Olsztyn, 1968.
Linki zewnętrzne
- Brożówka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 383 .
- p
- d
- e
- Siedziba gminy: Kruklanki
Wsie | |
---|---|
Przysiółek | |
Osada |
|
Osady leśne |
|
Integralne części wsi |
|