Brytyjska budka telefoniczna

Czerwona budka telefoniczna (model K2) w centrum Londynu

Brytyjska budka telefoniczna (także jako czerwona budka telefoniczna) – charakterystyczna czerwona budka telefoniczna, powszechnie stosowana w Wielkiej Brytanii od lat 20. XX wieku, a także na Malcie, Bermudach i w Gibraltarze. Jej tradycyjne modele uznawane są za jeden z symboli Wielkiej Brytanii i jedno z najlepszych osiągnięć brytyjskiego designu.

Historia

Brytyjska budka telefoniczna: model K2 (po lewej) i K6

Pierwsza brytyjska budka telefoniczna – model K1 – powstała w 1920 r. Gdy powzięto pomysł ustawienia budek telefonicznych na terenie Londynu, przeprowadzono konkurs na projekt wzorcowej budki telefonicznej, którym kierowała Royal Fine Art Commission. W efekcie konkursu wybrano projekt znanego architekta Gilesa Gilberta Scotta – na jego podstawie powstał model K2. Budka była prosta i elegancka, z oszklonymi ścianami z trzech stron i dachem o kształcie płytkiej kopuły. Budki z tej serii wykonywane były z żeliwa i malowane na czerwono. Model K2 zaczęto powszechnie używać w Londynie[1].

W ciągu kolejnych kilku lat przygotowano kolejne modele budek – K3 (również według projektu Scotta, wykonywany z innego materiału, nieco tańszy od K2), K4 (z dołączoną na zewnątrz skrzynką pocztową i maszyną do stemplowania listów) i K5 (przeznaczony do tymczasowego wykorzystania, np. na wystawach). W 1935 r., z okazji srebrnego jubileuszu króla Jerzego V Scott zaprojektował kolejny model budki – K6. Była to nieco zmniejszona i uproszczona wersja budki K2. Projektant nawiązał do art déco, ograniczył elementy dekoracyjne i uprościł ramy okienne. W efekcie ograniczono koszty produkcji budek i ilość zajmowanego przez nie miejsca. Model zaczęto powszechnie stosować w całej Wielkiej Brytanii[1]. W 1968 zaprojektowano model K8 nawiązujący do wzoru wprowadzonego przez Scotta, ale bardziej uproszczony (m.in. z oknami bez podziałów)[2].

Po prywatyzacji brytyjskiej poczty w 1980 r. pojawił się pomysł przemalowania budek na kolor żółty, czyli firmowy kolor British Telecom. Wywołał on szeroką akcję sprzeciwu w brytyjskim społeczeństwie, w efekcie której zmian zaniechano. Wkrótce wprowadzono natomiast model budki KX100 (później także jego następców) zrywający z projektem Scotta, którym rozpoczęto zastępować starsze budki[3].

Znaczenie

czerwona budka telefoniczna na Malcie

Początkowo budki zaprojektowane przez Scotta były krytykowane – uważano, że wcześniejszy model, bogatszy, był bardziej odpowiedni[1]. Z czasem jednak modele K2 i K6 zaczęły być uznawane są za jeden z symboli Wielkiej Brytanii[3] oraz jedno z najlepszych osiągnięć brytyjskiego designu[4]. Próby usuwania budek z brytyjskiego krajobrazu często spotykały się z protestami, a wiele z nich objęto ochroną – w 1986 r. pierwszą z nich wpisano na brytyjską listę dziedzictwa[2][5]. Wobec zmniejszającego się zapotrzebowania na usługi publicznych telefonów, British Telecom prowadzi akcję Adopt a Kiosk, w ramach której odsprzedaje budki lokalnym społecznościom na inne cele za symbolicznego funta[6]. Wiele z nich znalazło zastosowanie jako wiejskie mini-biblioteki[7][8]. Są wykorzystywane także w innych celach, np. zrealizowano projekty wykorzystania budek jako zasilane energią słoneczną punkty ładowania telefonów komórkowych[9] czy umieszczono w takiej budce defibrylator[10].

Przypisy

  1. ↑ a b c Nigel R. Jones: Architecture of England, Scotland, and Wales. Westport – London: Greenwood Press, 2005, s. 205–206, seria: Reference Guides to Architecture. ISBN 0-313-31850-6. [dostęp 2016-12-27].
  2. ↑ a b Richard Coltman: Story. [w:] The Telephone Box [on-line]. [dostęp 2016-12-27].
  3. ↑ a b Jonathan: Great British Icons – A History of the Red Telephone Box. [w:] The Anglotopia Magazine [on-line]. 2016-03-25. [dostęp 2016-12-27].
  4. ↑ Kashmira Gander: Top 25 British designs revealed: The iconic red phone box is voted nation's favourite. [w:] Independent [on-line]. 2015-03-16. [dostęp 2016-12-27].
  5. ↑ K3 type telephone kiosk underneath the portals of the parrot house. [w:] The Heritage List [on-line]. Historic England. [dostęp 2016-12-27].
  6. ↑ Welcome to the Adopt a Kiosk Scheme. BT.com. [dostęp 2018-05-04].
  7. ↑ Steven Morris: Ringing the changes: phone box becomes mini-library. [w:] The Guardian [on-line]. 2009-11-30. [dostęp 2016-12-27].
  8. ↑ Telephone box libraries – a gazetteer. Association of Independent Libraries. [dostęp 2016-12-27].
  9. ↑ Phone boxes turn green to charge mobiles. [w:] BBC News [on-line]. 2014-10-02. [dostęp 2016-12-27].
  10. ↑ Defibrillator revives Glendaruel village phone box. [w:] BBC News [on-line]. 2011-11-07. [dostęp 2016-12-27].

Linki zewnętrzne

Zobacz multimedia związane z tematem: Brytyjska budka telefoniczna
  • Richard Coltman: The Telephone Box. [dostęp 2016-12-27].
  • K6 Telephone Box. [w:] Design Museum [on-line]. [dostęp 2018-07-27].