Dimitrios Joanidis

Dimitrios Joanidis
Δημήτριος Ιωαννίδης
generał brygady (degradacja) generał brygady (degradacja)
Data i miejsce urodzenia

13 marca 1923
Ateny

Data i miejsce śmierci

16 sierpnia 2010
Ateny

Przebieg służby
Lata służby

1943–1974

Siły zbrojne

Armia Helleńska

Stanowiska

szef wojskowej policji politycznej (ESA)

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa,
wojna domowa w Grecji

Późniejsza praca

osadzony w więzieniu

Dimitrios Joanidis (gr. Δημήτριος Ιωαννίδης; ur. 13 marca 1923 w Atenach, zm. 16 sierpnia 2010 tamże) – grecki wojskowy, uczestnik zamachu stanu z 21 kwietnia 1967, jeden z przywódców junty czarnych pułkowników.

Urodził się w Atenach, lecz jego rodzina wywodziła się z Epiru. Ukończył akademię wojskową[1]. W czasie II wojny światowej walczył z okupantami w szeregach prawicowej partyzantki[1]. Od 1952 był agentem CIA[2].

Wziął udział w zamachu stanu z 21 kwietnia 1967. Po zwycięstwie puczystów stanął na czele wojskowej policji politycznej (ESA) i kierował zwalczaniem wszelkich form opozycji przeciwko reżimowi[1], będąc jedną z najbardziej wpływowych postaci w kraju[3]. Podległy mu aparat represji był odpowiedzialny za uwięzienie kilku tysięcy osób uznanych za sympatyków lewicy i usunięcie kolejnych ze stanowisk w administracji publicznej, na uczelniach i w sądownictwie[3]. W 1970 awansowany na stopień pułkownika, w 1973 został generałem brygady. Kierował krwawą pacyfikacją strajku studentów Politechniki Ateńskiej[4] w grudniu tego samego roku[1].

Przekonany, iż rząd lidera zamachu stanu, Jeorjosa Papadopulosa prowadził zbyt liberalną politykę, zorganizował drugi zamach, w czasie którego Papadopulos został obalony[1]. Po zwycięstwie drugiego puczu Joanidis objął faktyczną władzę w państwie, chociaż oficjalnie prezydentem Grecji został gen. Fedon Gizikis[3].

Upadek Joanidisa i rządów czarnych pułkowników nastąpił po wydarzeniach na Cyprze w 1974. Z inicjatywy junty, dążącej do natychmiastowej realizacji idei enosis – przyłączenia Cypru do Grecji – 15 lipca 1974 grecko-cypryjska nacjonalistyczna podziemna organizacja bojowa EOKA 2 zbrojnie obaliła demokratyczny rząd prezydenta Makariosa III, powołując Rząd Ocalenia Narodowego z Nikosem Sampsonem na czele[5]. Joanidis wierzył, że przyłączenie Cypru do Grecji pomoże podnieść prestiż jego rządu[6]. Pod pretekstem obrony tureckiej mniejszości, 20 lipca 1974 rozpoczęła się pierwsza faza interwencji zbrojnej Turcji na wyspie[7]. 22 lipca 1974, wobec szybkich sukcesów militarnych Turków, nieuznany przez społeczność międzynarodową rząd Sampsona podał się do dymisji. Makarios III powrócił na urząd prezydenta[8]. Rada Bezpieczeństwa ONZ i siły greckie wezwały do wstrzymania ognia, co nie zahamowało kontynuacji tureckiej operacji desantowej. Ogłoszona w Grecji mobilizacja obnażyła skrajne nieprzygotowanie organizacyjne kraju do obrony[potrzebny przypis]. W rezultacie opisywanych wydarzeń jeszcze w lipcu 1974 junta grecka ustąpiła. 23 lipca Fedon Gizikis telefonicznie zaprosił do utworzenia nowego cywilnego rządu Konstandinosa Karamanlisa[9]. Członków junty, wśród nich Joanidisa, aresztowano[10].

24 lutego 1975 grupa oficerów 2 korpusu armii greckiej dokonała nieudanej próby zamachu stanu w celu uwolnienia Joanidisa i przywrócenia władzy wojskowej[11].

W procesie czarnych pułkowników w 1975 został skazany na karę śmierci, niemal natychmiast zmienioną na wyrok dożywotniego więzienia[1]. Sądzony był m.in. za pacyfikację strajku studentów politechniki; udowodniono mu siedem przypadków morderstw i 38 usiłowania zabójstwa[12]. Wobec rzekomego zaginięcia odnośnej części akt do dziś nie ujawniono szczegółowych ustaleń o związkach junty z wydarzeniami na Cyprze w 1974[13].

Zmarł jako więzień, w szpitalu, 16 sierpnia 2010, wskutek niewydolności dróg oddechowych[1][14].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g D. Martin, Dimitrios Ioannidis, Greek Coup Leader, Dies at 87
  2. ↑ Zgliczyński Stefan: Hańba iracka. Kraków: Książka i prasa, 2009, s. 28. ISBN 978-83-88353-28-4.
  3. ↑ a b c Bonarek J., Czekalski T., Sprawski S., Turlej S.: Historia Grecji. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005, s. 617-619. ISBN 83-08-03819-0.
  4. ↑ Brzeziński A.: Grecja. Warszawa: TRIO, 2002, s. 177. ISBN 83-88542-30-3.
  5. ↑ Adamczyk A.: Cypr. Dzieje polityczne. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2002, s. 260-261. ISBN 83-88938-19-3.
  6. ↑ Adamczyk A.: Cypr. Dzieje polityczne. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2002, s. 252. ISBN 83-88938-19-3.
  7. ↑ Adamczyk A.: Cypr. Dzieje polityczne. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2002, s. 263 i 268-269. ISBN 83-88938-19-3.
  8. ↑ Osiewicz P.: Pokojowa regulacja kwestii cypryjskiej. Aspekty prawne i polityczne. Toruń: MADO, 2008, s. 129-130. ISBN 978-83-89886-92-7.
  9. ↑ Brzeziński A.: Grecja. Warszawa: TRIO, 2002, s. 179. ISBN 83-88542-30-3.
  10. ↑ Brzeziński A.: Grecja. Warszawa: TRIO, 2002, s. 183. ISBN 83-88542-30-3.
  11. ↑ Brzeziński A.: Grecja. Warszawa: TRIO, 2002, s. 184. ISBN 83-88542-30-3.
  12. ↑ Brzeziński A.: Grecja. Warszawa: TRIO, 2002, s. 130. ISBN 83-88542-30-3.
  13. ↑ Wydarzenia te szczegółowo omówione są m.in. w całkowicie dokumentalnym materiale filmowym "Kronika Dyktatury 1967-1974"(gr.: Π. Βούλγαρης, Το Χρονικό της Δικτατορίας 1967-1974), reżyseria i produkcja: Pandelis Wulgaris, Grecja.
  14. ↑ Informacja o śmierci dyktatora, w ogólnokrajowym dzienniku „Ta Nea”.
Kontrola autorytatywna (osoba):