Druid

Ten artykuł od 2010-10 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Druid (łac. druides albo druida, z celtyckiego) – starożytny kapłan celtycki, który przewodził obrzędom i ceremoniom religijnym. Druidzi sprawowali także sądy oraz przepowiadali przyszłość z lotu ptaków lub z wnętrzności zwierząt. Jedna z trzech kast kapłańskich, obok bardów i filidów (vates), u Celtów.

Etymologia

Słowo 'druid' jest bezpośrednią kalką z pisarzy łacińskich, którzy w taki sposób zapisali pierwotną nazwę celtycką. Etymolodzy wywodzą ją z dwóch źródeł: albo od celtyckiego słowa drúisi (iryjskie drúi, drái, draoi znaczy 'czarownik', lub od indoeuropejskiego słowa oznaczającego 'dąb' (w grece δρῦς, drûs). Inną propozycją jest wywodzenie słowa od indoeuropejskiego vid, uid – 'wiedzieć', 'poznawać', przyrostek dru miałby pełnić tu rolę wzmacniającą, tak że pierwotna nazwa druidów brzmiałaby: druvides (najmędrsi)^[1].

Źródła wiedzy na temat druidów

Pierwszym, który obszernie wspomina o druidach jest Juliusz Cezar. Po nim zaś wielu rzymskich i greckich geografów i historyków (łącznie siedemnastu^[2]): Diodor Sycylijski (druidzi są „filozofami i teologami [...] wyćwiczonymi w sprawach boskich”), Ammianus Marcellinus, Diogenes Laertios („druidzi mieli nauczać filozofii w formie zagadek; zalecali oddawanie czci bogom, nieczynienie zła i ćwiczenie się w dzielności”), Strabon.

Znacznie późniejsze są źródła chrześcijańskie spisywane przez irlandzkich i walijskich mnichów, między XII a XVI wiekiem, bazują one jednak na tradycji piśmiennej z VI/VII wieku, a opartej na starszych przekazach^[3]. Są jednak przefiltrowane przez kulturę i perspektywę chrześcijańską.

Fakty

Druidzi sprawowali ważne funkcje społeczne, byli odpowiedzialni za sprawy wiedzy i nauczania. Młodzież nauczano o nieśmiertelności duszy, reinkarnacji, co przekazywano w formie poetyckiej do nauczenia się na pamięć – studia trwały nawet do 20 lat (jak twierdzi Cezar), gdyż wiedza była przekazywana tylko drogą ustną. Mieli dużą wiedzę o gwiazdach i ich ruchach, o przyrodzie, mocach i nieśmiertelnych bogach. Innym ważnym zadaniem druidów było strzeżenie tradycji i wpajanie cnót moralnych. Byli kapłanami składającymi bogom ofiary oraz zajmowali się leczeniem, ferowaniem wyroków, nauczaniem, a także uprawiali magię i czary. Cieszyli się wielkim szacunkiem pogańskich Celtów^[4].

Ze względu na zdobyte wykształcenie często powierzano druidom sprawowanie czynności politycznych i sądowych. We wczesnośredniowiecznej Irlandii byli wysokimi urzędnikami dworu królewskiego, czasem nawet mieli prawo głosu przed królem.

Dużą moc dawało druidom Prawo Geasa – nakazy i zakazy indywidualne, nakładane na poszczególne osoby, wiążące szczególną mocą magiczną. Złamanie takiego zakazu groziło zemstą sił nadprzyrodzonych. Kapłanów uważano za potężnych czarowników, ich moc wykorzystywano nawet w wojnach. Wierzono, iż mogli rozkazywać żywiołom, zmieniać dzień w noc, lato w zimę, ich moc miała oddziaływać również na wolę bogów, a oni mogli ingerować w boskie sprawy.

Druidzi mieli rozległą wiedzę na temat leczniczych właściwości roślin, które musiały być zbierane w specjalny sposób lub o odpowiedniej porze. Podczas zbierania jemioły odcinano jej pędy złotym sierpem, a ponieważ nie mogła przy tym dotknąć ziemi, łapano ją w płótno rozpostarte przez kapłanów pod drzewem. Zbierano ją tylko w 6 dniu księżycowego miesiąca. Druidzi wierzyli, że jemioła dodana do napoju przywraca zwierzętom płodność i jest remedium na wszelkie zatrucia. Druidzi wierzyli także w moc skamieniałych jeży morskich, o których sądzili, że są zrobione z wężowej śliny, i które nazywali jajami węża (wspominał o tym Pliniusz). Można je było zbierać tylko w określonej fazie księżyca, a miały przynosić szczęście w procesach sądowych.

Najpóźniejsza faza druidyzmu przypada na V wiek w Irlandii. Pod wpływem chrześcijaństwa filidowie wzmocnili w tym okresie swą pozycję społeczną, stanowiąc coraz większą konkurencję dla druidów. Stworzyli własną niezależną i zamkniętą organizację, w której członkostwo było dziedziczne, budując charakterystyczne poczucie zbiorowej solidarności. Wewnętrzna hierarchia przewidywała 7 stopni osiąganych przez naukę i wtajemniczenie. 4 stopnień czynił filidem i dawał prawo do noszenia różdżki (symbol gałęzi drzewa mądrości) i specjalnego płaszcza honorowego – tzw. tugen. Filidowie mieli prawo nietykalności i eksterytorialności poza obrębem własnego plemienia. Górowali nad druidami umiejętnością i jakością nauczania oraz zwartością bractwa. Druidzi za to górowali prestiżem społecznym (prawdziwa kasta kapłańska) i pozycją u boku władcy. Filidzi odnieśli zwycięstwo nad druidami w walce o dominację w 574 r., kiedy zgromadzenie Druimm Ceta powierzyło im organizację i prowadzenie szkół publicznych na terenie każdego królestwa plemiennego i każdej prowincji iryjskiej. Zostali uznani za nauczycieli. Pomagali św. Patrykowi w misji chrystianizacyjnej, w świadomości Irlandczyków to on złamał potęgę druidów w magicznych pojedynkach z nimi oraz rozpalając ogień wielkanocny zamiast ognia druidów^[5].

Istniało zrzeszenie druidów o charakterze religijnym, w którym jeden z kapłanów miał władzę zwierzchnią, zaś po jego śmierci następcą zostawał ten, który był najbardziej godny i dostojny. W razie wątpliwości urządzano głosowanie lub też kandydaci odbywali święty pojedynek na słowa. Późniejsze teksty mówią natomiast o królu druidów – tzw. Righ Druadh, a także o naczelnym mistrzu – Primus Magister (łac.). Wszyscy druidzi zbierali się corocznie na terytorium Karnutów w samym środku Galii.

Przypisy

Zobacz multimedia związane z tematem: Kategoria:Druid

Zobacz hasło druid w Wikisłowniku