Edmund Gross
podpułkownik lekarz | |
Data i miejsce urodzenia | 12 listopada 1887 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | 11 grudnia 1951 |
Przebieg służby | |
Lata służby | 1914–1929 |
Siły zbrojne | Armia Austro-Węgier |
Formacja | Związek Strzelecki |
Jednostki | 2 pułk piechoty LP |
Stanowiska | lekarz batalionu |
Główne wojny i bitwy | I wojna światowa |
Późniejsza praca | lekarz |
Odznaczenia | |
Edmund Gross (ur. 12 listopada 1887 w Brzeźnicy, zm. 11 grudnia 1951 w Krakowie) – oficer i lekarz Legionów Polskich, podpułkownik Wojska Polskiego i Polskich Sił Zbrojnych, kawaler Orderu Virtuti Militari.
Życiorys
Urodził się w rodzinie Bernarda i Babetty z Rauchwergerów[1]. Ukończył gimnazjum w Wadowicach[2]. Członek Związku Strzeleckiego od 1910[2]. Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego z 1913[1]. Pracował w krakowskich: klinice położniczo-ginekologicznej prof. Aleksandra Rosnera i klinice chirurgicznej prof. Bronisława Kadera. Doktorat wszech nauk lekarskich obronił w dniu 29 sierpnia 1914. Od 10 sierpnia 1914 w szeregach Legionów Polskich, otrzymał przydział do służby sanitarnej w 2 pułku piechoty Legionów Polskich. W październiku tr. przeniesiony do 3 pułku piechoty Legionów Polskich, w którym objął stanowisko lekarza III batalionu. Z dniem 11 listopada 1914 mianowany do stopnia chorążego sanitarnego, a w dniu 25 października tegoż roku promowany do rangi podporucznika lekarza[1][3] .
Szczególnie odznaczył się podczas ofensywy w lutym 1915, gdzie „mimo trudnych warunków jako jeden z nielicznych oficerów III/3 pp Leg. objął d-two jednej kompanii i mężnie stawał w bitwie, nie zapominając o obowiązkach lekarza. Za niezwykłe męstwo został odznaczony Orderem Virtuti Militari”[1]. Nadanie to zostało potwierdzone dekretem Wodza Naczelnego marszałka Józefa Piłsudskiego L. 13390.VM z dnia 17 maja 1922 (opublikowanym w Dzienniku Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 2 z dnia 6 stycznia 1923)[4].
Z dniem 1 marca 1915 awansowany na stopień porucznika lekarza. Z początkiem września tr. powierzono mu obowiązki naczelnego lekarza 3 pułku piechoty LP II Brygady Legionów, a pod koniec grudnia 1915 został lekarzem II batalionu w tymże pułku. Do rangi kapitana lekarza awansowany z dniem 28 lutego 1916. W trakcie bitwy pod Kostiuchnówką dostał się w dniu 6 lipca 1916 pod Polską Górą do rosyjskiej niewoli. Do czasu zwolnienia z niewoli (1918) pracował jako lekarz w obozach jeńców na terenie Rosji. Na przełomie października i listopada 1918 brał udział w rozbrajaniu Austriaków w Krakowie.
Od 1 listopada 1918 w odrodzonym Wojsku Polskim, przydzielony jako lekarz do 5 pułku piechoty Legionów, w szeregach którego wziął udział w odsieczy Lwowa. W toku wojny polsko-ukraińskiej walczył również pod Przemyślem i Chyrowem. W połowie listopada 1918 przejął obowiązki szefa sanitarnego w Dowództwie Okręgu Wojskowego „Przemyśl”. Awansowany do stopnia majora lekarza z dniem 1 grudnia tr., następnego dnia został szefem sanitarnym w Grupie Operacyjnej płk. Henryka Minkiewicza, które to stanowisko sprawował do końcowych dni lutego 1919. Kolejno pełnił służbę na stanowiskach szefa sanitarnego 3 Dywizji Piechoty Legionów, Grupy Operacyjnej gen. Edwarda Śmigłego-Rydza oraz ponownie 3 DP Leg. Następnie służył w 2 Armii i kolejny raz w 3 Dywizji Piechoty Leg.[1][3] . Na dzień 1 czerwca 1921 major Edmund Gross pozostawał etatowym oficerem Kompanii Zapasowej Sanitarnej Nr 5, oddelegowanym do dowództwa 3 DP Leg[5].
Dekretem Naczelnika Państwa i Wodza Naczelnego z dnia 3 maja 1922 (sygnatura: L. 19400/O.V.) został zweryfikowany w stopniu podpułkownika lekarza ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 82. lokatą w korpusie oficerów sanitarnych[6]. Od 21 kwietnia 1922 zastępca dowódcy 5 batalionu sanitarnego w Krakowie[1][7][8]. Następnie ordynator Szpitala Ujazdowskiego i starszy ordynator Szpitala Okręgowego nr X w Przemyślu (od 1925)[9], a od 1929 zastępca naczelnego lekarza DOK nr X[1]. Później został oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr X, a z dniem 30 września 1929 przeniesiony w stan spoczynku[10]. Naczelny lekarz Ubezpieczalni Społecznej w Zakopanem w latach 1929–1939. W roku 1934 jako podpułkownik w stanie spoczynku zajmował 12. lokatę w swoim starszeństwie w korpusie oficerów sanitarnych (starszeństwo z dnia 1 czerwca 1919 r.)[11]. Znajdował się wówczas w ewidencji PKU Nowy Targ[12]. Pod koniec kampanii wrześniowej został internowany w Rumunii[1]. Po przedostaniu się do Szkocji został mianowany naczelnym lekarzem Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych (1940–1944), po czym służył w Komendzie Uzupełnień nr 1[1].
Po zakończeniu wojny wrócił do Polski w maju 1947. Pracował w Opolu jako naczelny lekarz Ubezpieczalni i zastępca naczelnika Wydziału Zdrowia[1].
Zmarł w Krakowie i został pochowany na cmentarzu Rakowickim (kwatera XIIIB-10-8)[13][1].
Edmund Gross od 1927 był żonaty z Jadwigą z Pileckich, mieli syna Krzysztofa (ur. 1928)[1].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 5950[1][14][15]
- Krzyż Niepodległości (16 marca 1933)[16][1]
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie)[17][18]
- Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)[19][1]
- Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa)[20]
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Polak (red.) 1993 ↓, s. 65.
- ↑ a b StanisławS. Łoza StanisławS. (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 233 .
- ↑ a b Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku ↓.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 6 I 1923 roku, s. 14.
- ↑ Spis oficerów służących czynnie w dniu 01.06.1921 ↓, s. 452.
- ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych 1922 ↓, s. 311.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1150, 1198.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1043, 1079.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 710.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 VIII 1929 roku, s. 265.
- ↑ Rocznik oficerski rezerw 1934 ↓, s. 375.
- ↑ Rocznik oficerski rezerw 1934 ↓, s. 770.
- ↑ Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], zck-krakow.pl [dostęp 2022-08-22] .
- ↑ Czajkowski 1930 ↓, s. 47 poz. 59.
- ↑ Quirini 1934 ↓, s. 82 poz. 59.
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 63, poz. 87 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1150.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1043.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 12 z 6 sierpnia 1929 r., s. 238.
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
- Spis oficerów służących czynnie w dniu 01.06.1921: dodatek do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 37 z dnia 24 września 1921 r.. Zbiory Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie - spis zamieszczony na stronie Małopolskiego Towarzystwa Genealogicznego, 1921. [dostęp 2020-05-21].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych 1922: załącznik do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 1922 r.. Zakłady Graficzne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1922. [dostęp 2020-05-21].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik oficerski rezerw 1934. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1934. [dostęp 2020-05-22].
- Czesław Czajkowski: Zarys historii wojennej 3-go pułku piechoty Legionów. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1930, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Eugeniusz Quirini: 3 Pułk Piechoty Legionów. W dwudziestą rocznicę 1914 – 30 IX – 1934. Jarosław: Zarząd Główny „Koła Trzeciaków” w Warszawie, 1934.
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.
- Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. Wykaz Legionistów Polskich 1914–1918. Mojżesz (Edmund) Gross. [dostęp 2020-05-21].