Fediwersum

Proponowane logo fediwersum

Fediwersum (zbitka słów federacja i uniwersum) – wspólna nazwa wielu połączonych serwisów społecznościowych korzystających z ustandaryzowanych protokołów[1] (m.in. OStatus(inne języki), ActivityPub(inne języki) i Diaspora Network(inne języki))[2][3].

Działanie

Powszechną formą działania sieci społecznościowych jest przechowywanie wszystkich zasobów w jednym miejscu, co nosi znamiona centralizacji wokół poszczególnego dostawcy[4].

Dla porównania, serwery fediwersum działają niezależnie od siebie, lecz pozwalają na interakcję pomiędzy użytkownikami innych instancji[2]. Własną instancję może uruchomić każdy, tak samo jak w przypadku e-maila. Użytkownik jest w stanie wysłać wiadomość np. z Gmaila do ProtonMaila i odwrotnie, ponieważ oba te serwisy funkcjonują w ramach jednego protokołu[5]. Tak samo działa fediwersum – użytkownicy jednej instancji (np. kbina) mogą komunikować się z użytkownikami innej instancji tego samego (lub innego) oprogramowania[6].

Serwisy w ramach Fediwersum

Większość członkowskich programów jest wolna i otwartoźródłowa oraz opiera się na ActivityPubie (choć np. Bluesky(inne języki)[7] i Nostr(inne języki)[8] są oparte na osobnych protokołach). Niektóre z nich to serwisy mikroblogowania wzorowane na Twitterze, a inne zbliżone są do Facebooka, Google+, Instagrama czy YouTube'a. Istnieje także wiele serwisów w sieci służących wyłącznie do blogowania[potrzebny przypis].

Nazwa oprogramowania Rodzaj ActivityPub(inne języki) OStatus(inne języki) Diaspora Network(inne języki)
diaspora* Mikroblogowanie Nie Nie Tak
Friendica (dawniej Mistpark) Makroblogowanie, grupy Tak Tak Tak
GNU Social(inne języki) (dawniej StatusNet) Makroblogowanie Tak Tak Nie
Ghost(inne języki) Blogowanie W trakcie[9] Nie Nie
Hubzilla(inne języki) Makroblogowanie Tak[10] Tak[11] Tak[10]
/kbin(inne języki) Agregacja linków, dyskusje Tak[12] Nie Nie
Mastodon Mikroblogowanie Tak[13] Porzucone[14] Nie
Misskey(inne języki) Mikroblogowanie Tak Nie Nie
PeerTube Udostępnianie filmów Tak Nie Nie
Pixelfed Udostępnianie zdjęć Tak[15] Nie Nie
Pleroma(inne języki) Mikroblogowanie Tak[16] Porzucone[17] Nie
Tumblr Blogowanie, mikroblogowanie W trakcie[18] Nie Nie
Threads Mikroblogowanie Częściowo[19] Nie Nie
WordPress Blogowanie Tak[20] Tak[21] Tak
Write.as / WriteFreely(inne języki) Blogowanie Tak[22] Nie Nie
Lemmy(inne języki) Agregacja linków, dyskusje Tak[23] Nie Nie

Rozpowszechnienie

W Polsce

Na ten moment użycie fediwersum w Polsce nie jest zbyt szerokie. Urząd Ochrony Danych Osobowych jest jedynym polskim organem rządowym utrzymującym aktywne konto na Mastodonie[24][25] (stan na kwiecień 2024).

Sieci społecznościowe

W 2019 roku Gab zdecydował się na wsparcie ActivityPuba[26][27] poprzez stworzenie forka Mastodona[28][29], próbując ominąć blokadę aplikacji klienckich na Google Play i Apple App Store[30]. Eugen Rochko, założyciel Mastodona, w oświadczeniu przekazał, że "Mastodon jest stanowczo przeciwny pozostawianiu i monetyzowaniu zawartości rasistowskiej, jednocześnie ukrywając się za płaszczem wolności słowa", i że "wiele instancji w fediwersum podjęło decyzję o zablokowaniu wszelkich interakcji z Gabem". Gab bez większego rozgłosu wycofał wsparcie dla protokołu w 2020 roku[31].

Po przejęciu Twittera przez Elona Muska w 2022 roku[32], wiele komercyjnych platform takich jak Instagram (za sprawą Threads)[33], Tumblr[34] czy Flipboard[35] zadeklarowało wsparcie dla protokołu ActivityPub. Przez pewien czas spekulowano o porzuceniu przez Tumblr planów na wsparcie ActivityPuba, ale po sesji AMA, która miała miejsce tuż po wycieku informacji o reorganizacji zespołu pracującego nad serwisem, okazało się, że „prace dalej trwają”[36]. Mimo wszystko termin oficjalnego wdrożenia jest dalej nieznany.

Szerokim echem odbiła się zapowiedź dołączenia Instagrama do fediwersum. Wywołała ona rozległą reakcję administratorów serwerów zwaną Fedipact[37][38][39][40] w obawie przed moderacją treści homo- oraz transfobicznych[41][42] oraz zdominowaniem protokołu ActivityPub metodą embrace, extend, extinguish(inne języki) (przyjąć, rozszerzyć, przejąć)[43]. W styczniu 2024 roku opublikowano plan stopniowego uruchamiania kolejnych powiązanych funkcji[44], a w marcu uruchomiono wersję testową federacji w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Japonii[45][46]. Jako pierwszy prezydent USA, 2 kwietnia 2024 roku Joe Biden aktywował federację na swoim profilu na Threads, stając się dostępnym w zdecentralizowanej sieci społecznościowej[47].

Flickr zapowiedział decyzję wsparcia fediwersum[48], choć od tego czasu prawdopodobnie wycofał się z niej lub wstrzymał prace nad wsparciem odpowiedniego protokołu[49].

Portal Minds(inne języki) dodał wsparcie dla protokołu w 2023 roku[50].

Systemy zarządzania treścią (CMS)

WordPress posiada wtyczkę do przekazywania komentarzy między blogiem a resztą fediwersum. Została ona wykupiona przez Automattic w marcu 2023 roku[51], i udostępniona w październiku tego samego roku[52]. W kwietniu 2024 roku Ghost zapowiedział wsparcie dla protokołu ActivityPub[9][53], tym samym realizując długoletni postulat społeczności[54].

Przypisy

  1. ↑ DavidD. Pierce DavidD., The fediverse, explained [online], The Verge, 7 lutego 2024 [dostęp 2024-04-28]  (ang.).
  2. ↑ a b Mastodon User Guide [online] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-09] .
  3. ↑ microstatus [online], microstatus [dostęp 2024-04-28]  (ang.).
  4. ↑ What is the Fediverse? Opportunities and Challenges [online], Mondo Staffing Agency [dostęp 2024-04-28]  (ang.).
  5. ↑ Co łączy Mastodona z e-mailem? - Mastodon Poradnik [online], mastodon-poradnik.pl [dostęp 2024-04-24] .
  6. ↑ Home | kbin.pub - Fediverse of content [online] [dostęp 2024-04-28]  (pol. • ang.).
  7. ↑ Bluesky: An Open Social Web [online], Bluesky [dostęp 2024-04-24]  (ang.).
  8. ↑ Mastodon vs Nostr [online], nostr.com [dostęp 2024-04-24] .
  9. ↑ a b Building ActivityPub [online], Building ActivityPub [dostęp 2024-04-28]  (ang.).
  10. ↑ a b Pomoc: Member_guide [online], hubzilla.org [dostęp 2022-12-14] .
  11. ↑ Files · master · hubzilla / addons · GitLab [online], GitLab [dostęp 2022-12-14]  (ang.).
  12. ↑ Kbin, kbin-core [online], Codeberg.org [dostęp 2024-04-21]  (pol.).
  13. ↑ ActivityPub – Mastodon documentation [online], docs.joinmastodon.org [dostęp 2022-12-14]  (ang.).
  14. ↑ Release v3.0.0 · mastodon/mastodon [online], GitHub [dostęp 2022-12-14]  (ang.).
  15. ↑ Pixelfed – Decentralized social media [online], Pixelfed [dostęp 2022-12-14]  (ang.).
  16. ↑ The Big Pleroma and Fediverse FAQ Part 1 – Beginner Questions [online], pleroma.social [dostęp 2022-12-14]  (ang.).
  17. ↑ ostatus removal (!1854) · Merge requests · Pleroma / pleroma · GitLab [online], GitLab [dostęp 2022-12-14]  (ang.).
  18. ↑ SarahS. Perez SarahS., Tumblr to add support for ActivityPub, the social protocol powering Mastodon and other apps [online], TechCrunch, 21 listopada 2022 [dostęp 2022-12-14]  (ang.).
  19. ↑ EmmaE. Roth EmmaE., Threads’ fediverse beta opens to share your posts on Mastodon, too [online], The Verge, 21 marca 2024 [dostęp 2024-04-21]  (ang.).
  20. ↑ MatthiasM. Pfefferle MatthiasM., ActivityPub [online], WordPress.org [dostęp 2022-12-14]  (ang.).
  21. ↑ MatthiasM. Pfefferle MatthiasM., OStatus [online], WordPress.org [dostęp 2022-12-14]  (ang.).
  22. ↑ About Write Freely [online], writefreely.org [dostęp 2022-12-14] .
  23. ↑ NLnet; Lemmy [online], nlnet.nl [dostęp 2023-07-06] .
  24. ↑ Aktualności - UODO [online], uodo.gov.pl [dostęp 2024-04-29]  (pol.).
  25. ↑ Redakcja, Jesteśmy na Mastodonie i Was też zapraszamy! [online], Sieć Obywatelska Watchdog, 4 marca 2024 [dostęp 2024-04-29]  (pol.).
  26. ↑ Gab is decentralizing, raising $10 million in Series A powered by bitcoin [online], Yahoo Finance, 11 lipca 2019 [dostęp 2024-04-29]  (ang.).
  27. ↑ Decentralized Social Networks vs. The Trolls [online], SocialHub, 30 września 2020 [dostęp 2024-04-29]  (ang.).
  28. ↑ Michael J.M.J. Tsai Michael J.M.J., Michael Tsai - Blog - Gab Will Become a Mastodon Fork [online] [dostęp 2024-04-29]  (ang.).
  29. ↑ Gab switches to Mastodon's code [online], Mastodon Blog, 4 lipca 2019 [dostęp 2024-04-29] .
  30. ↑ AdiA. Robertson AdiA., How the biggest decentralized social network is dealing with its Nazi problem [online], The Verge, 12 lipca 2019 [dostęp 2024-04-29]  (ang.).
  31. ↑ Gab quietly dumps experiment with decentralisation: just another Web 2.0 site now [online], PeakD [dostęp 2024-04-29]  (ang.).
  32. ↑ FaizF. Siddiqui FaizF., ElizabethE. Dwoskin ElizabethE., Elon Musk acquires Twitter and fires top executives, „The Washington Post”, 28 października 2022, ISSN 0190-8286 [dostęp 2024-04-21]  (ang.).
  33. ↑ Instagram Announces New Text App | Instagram Blog [online], about.instagram.com [dostęp 2024-04-21]  (ang.).
  34. ↑ SarahS. Perez SarahS., Tumblr to add support for ActivityPub, the social protocol powering Mastodon and other apps [online], TechCrunch, 21 listopada 2022 [dostęp 2024-04-21]  (ang.).
  35. ↑ MikeM. McCue MikeM., Flipboard Begins to Federate [online], Flipboard, 18 grudnia 2023 [dostęp 2024-04-21]  (ang.).
  36. ↑ SarahS. Perez SarahS., Tumblr's 'fediverse' integration is still being worked on, says owner and Automattic CEO Matt Mullenweg [online], TechCrunch, 11 grudnia 2023 [dostęp 2024-04-29]  (ang.).
  37. ↑ 🖤 ANTI-META FEDI PACT 🖤 [online], fedipact.online [dostęp 2024-04-24] .
  38. ↑ #Fedipact - The instances blocking Zuckerberg's Threads.net [online], fedipact.veganism.social [dostęp 2024-04-24]  (ang.).
  39. ↑ SeanS. Tilley SeanS., FediPact is an Organized Effort to Block Meta's ActivityPub Platform [online], We Distribute, 20 czerwca 2023 [dostęp 2024-04-24]  (ang.).
  40. ↑ GregoryG. Barber GregoryG., Meta’s Threads Could Make—or Break—the Fediverse, „Wired”, ISSN 1059-1028 [dostęp 2024-04-24]  (ang.).
  41. ↑ Report – Unsafe: Meta Fails to Moderate Extreme Anti-trans Hate Across Facebook, Instagram, and Threads | GLAAD [online], glaad.org, 25 marca 2024 [dostęp 2024-04-24]  (ang.).
  42. ↑ EthanE. Collier EthanE., Meta is still allowing misinformation and hate speech to proliferate on Threads [online], Media Matters for America, 21 lipca 2023 [dostęp 2024-04-24]  (ang.).
  43. ↑ Lukas Rosenstock's Blog [online], lukasrosenstock.net [dostęp 2024-04-24] .
  44. ↑ How Threads will integrate with the Fediverse – plasticbag.org [online], 12 stycznia 2024 [dostęp 2024-04-29]  (ang.).
  45. ↑ @zuck • We're making progress integrating Threads into the fediverse and launching a beta in a few countr... • Threads [online], web.archive.org, 4 kwietnia 2024 [dostęp 2024-04-29] [zarchiwizowane z adresu 2024-04-04] .
  46. ↑ EmmaE. Roth EmmaE., Threads’ fediverse beta opens to share your posts on Mastodon, too [online], The Verge, 21 marca 2024 [dostęp 2024-04-29]  (ang.).
  47. ↑ WesW. Davis WesW., President Biden is now posting into the fediverse [online], The Verge, 2 kwietnia 2024 [dostęp 2024-04-29]  (ang.).
  48. ↑ CorbinC. Davenport CorbinC., Tumblr and Flickr Might Join Mastodon's "Fediverse" Network [online], How-To Geek, 25 listopada 2022 [dostęp 2024-04-28]  (ang.).
  49. ↑ Flickr: The Help Forum: ActivityPub/Mastodon support status [online], www.flickr.com [dostęp 2024-04-28] .
  50. ↑ ActivityPub | Minds Docs [online], developers.minds.com, 29 sierpnia 2023 [dostęp 2024-04-29]  (ang.).
  51. ↑ Making the Social Web a Better Place: ActivityPub for WordPress Joins the Automattic Family [online], WordPress.com News, 17 marca 2023 [dostęp 2024-04-28]  (ang.).
  52. ↑ Engage a Wider Audience With ActivityPub on WordPress.com [online], WordPress.com News, 11 października 2023 [dostęp 2024-04-28]  (ang.).
  53. ↑ NilayN. Patel NilayN., Newsletter platform Ghost adopts ActivityPub to ‘bring back the open web’ [online], The Verge, 22 kwietnia 2024 [dostęp 2024-04-28]  (ang.).
  54. ↑ Federate over ActivityPub [online], Ghost Forum, 13 lipca 2018 [dostęp 2024-04-28]  (ang.).

Linki zewnętrzne

  • Fediverse.pl - polski serwis informacyjny o Fediwersum