Ftalany

Wzór ogólny estrów kwasu ftalowego

Ftalany – sole i estry kwasu ftalowego. Są m.in. stosowane do produkcji żywic ftalanowo-glicerynowych (tzw. gliftali), które stanowią bazę dla lakierów i farb ftalowych, klejów (syntetyczna guma arabska) oraz niektórych laminatów. Używane również jako plastyfikatory.

Wpływ na zdrowie

Lalki-zabawki wyprodukowane w Chinach i skonfiskowane przez amerykańskie służby celne i ochronę granic w 2013 r. ze względu na wysoki poziom ftalanów

Ponieważ ftalany stosowane są powszechnie w produktach codziennego użytku, pojawiają się obawy o ich wpływ na zdrowie. Niektóre ftalany prawdopodobnie zwiększają ryzyko zachorowania na astmę u dzieci w wieku 5-11 lat, gdy tylko matka podczas ciąży oddychała zanieczyszczonym powietrzem[1]. Wydaje się, że substancje te wpływają w jakiś bliżej nieokreślony sposób na działanie niektórych hormonów, co prowadzi ostatecznie do uszkodzeń układu nerwowego u dzieci[2]. Siedmiolatki, których matki w czasie ciąży oddychały powietrzem silnie zanieczyszczonym ftalanami, mają IQ niższe o około siedem punktów od tych rówieśników, których matki oddychały powietrzem relatywnie czystszym. Siedem punktów w skali IQ to bardzo dużo, taka różnica może zaważyć na późniejszych osiągnięciach w szkole i sukcesach w pracy zawodowej[3]. Ftalany prawdopodobnie mają też negatywny wpływ na jakość nasienia u mężczyzn[4].

Ponieważ ftalany stanowią potencjalne zagrożenie zdrowotne, zaleca się zmniejszenie ekspozycji na te substancje, poprzez unikanie spożywania jedzenia pakowanego w folie, podgrzewanego w foliach i silnie przetworzonego, unikanie produktów zawierających ftalany, takich jak perfumy, dezodoranty, odświeżacze powietrza, niektóre ręczniki papierowe oraz unikanie zanieczyszczonych pomieszczeń[5].

Przypisy

  1. ↑ Robin M.R.M. Whyatt Robin M.R.M. i inni, Asthma in inner-city children at 5-11 years of age and prenatal exposure to phthalates: the Columbia Center for Children's Environmental Health Cohort, „Environmental Health Perspectives”, 122 (10), 2014, s. 1141–1146, DOI: 10.1289/ehp.1307670, PMID: 25230320, PMCID: PMC4181924 .
  2. ↑ KingaK. Polanska KingaK. i inni, Phthalate exposure and child development: the Polish Mother and Child Cohort Study, „Early Human Development”, 90 (9), 2014, s. 477–485, DOI: 10.1016/j.earlhumdev.2014.06.006, PMID: 25038557 .
  3. ↑ PamP. Factor-Litvak PamP. i inni, Persistent Associations between Maternal Prenatal Exposure to Phthalates on Child IQ at Age 7 Years, „PLoS One”, 9 (12), 2014, art. nr e114003, DOI: 10.1371/journal.pone.0114003, PMID: 25493564, PMCID: PMC4262205 .
  4. ↑ JoannaJ. Jurewicz JoannaJ., WojciechW. Hanke WojciechW., Exposure to phthalates: reproductive outcome and children health. A review of epidemiological studies, „International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health”, 24 (2), 2011, s. 115–141, DOI: 10.2478/s13382-011-0022-2, ISSN 1896-494X, PMID: 21594692 [dostęp 2019-03-13] .
  5. ↑ Joseph M.J.M. Braun Joseph M.J.M., SheelaS. Sathyanarayana SheelaS., RussR. Hauser RussR., Phthalate exposure and children's health, „Current Opinion in Pediatrics”, 25 (2), 2013, s. 247–254, DOI: 10.1097/MOP.0b013e32835e1eb6, PMID: 23429708, PMCID: PMC3747651 .

Linki zewnętrzne

  • Phthalates [online], phthalates.americanchemistry.com [dostęp 2019-03-13] .
Kontrola autorytatywna (strukturalna klasa indywiduów chemicznych):
  • LCCN: sh87003034
  • GND: 4345398-3
  • BnF: 122582667
  • J9U: 987007534479605171
Encyklopedia internetowa:
  • SNL: ftalater
  • DSDE: ftalater