Goździk kosmaty
Systematyka[1][2] | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | rośliny | ||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | okrytonasienne | ||
Klasa | Magnoliopsida | ||
Nadrząd | goździkopodobne | ||
Rząd | goździkowce | ||
Rodzina | goździkowate | ||
Rodzaj | goździk | ||
Gatunek | goździk kosmaty | ||
Nazwa systematyczna | |||
Dianthus armeria L. Sp. pl. 1:410. 1753 | |||
|
Goździk kosmaty (Dianthus armeria L.) – gatunek rośliny należący do rodziny goździkowatych. Rośnie dziko w prawie całej Europie, a także na Bliskim Wschodzie i w południowo-zachodniej Azji (Iran, Turcja, Kaukaz)[3]. W Polsce jest dość częsty na niżu i na pogórzu, w górach jest dużo rzadszy[4]. W niektórych krajach jest uprawiany jako roślina ozdobna[5].
Morfologia
- Pokrój
- Roślina darniowa tworząca luźne kępki o wysokości 40 – 80 cm. Cała roślina pokryta jest woskiem i krótko owłosiona. Nie wytwarza pędów płonnych.
- Łodyga
- Wzniesiona, widlastorozgałęziająca się, sztywna.
- Liście
- Ulistnienie naprzeciwległe. Liście lancetowate, całobrzegie, ostro zakończone, bez przylistków, o szerokości do 2 – 5 mm. Są zrośnięte nasadami i podobnie jak łodyga pokryte woskiem. Ich pochwy mają podobną długość jak szerokość, lub są krótsze.
- Kwiaty
- Mają czerwony kolor, średnicę ok. 1 cm, są siedzące lub krótkoszypułkowe. Zebrane są w zbity kwiatostan na szczycie łodygi. Zielony, cylindryczny, długi kielich składa się z 5 zrośniętych działek Łuski podkielichowe w liczbie 2-4 są prawie tak długie, jak kielich. Korona składa się z 5 ząbkowanych i nakrapianych płatków, wewnątrz niej 1 słupek i 10 pręcików z fioletowymi pylnikami.
- Owoc
- Torebka otwierająca się 4-ząbkami. Nasiona drobne, liczne.
- Kwiatostan
- Kwiat
- Owoce i nasiona
Biologia i ekologia
Roślina dwuletnia, hemikryptofit. Siedlisko: łąki, suche murawy,piaski, obrzeża lasów i zarośli[4]. Rośnie na stanowiskach słonecznych lub nieco tylko zacienionych, głównie na glebach suchych, o odczynie kwaśnym lub nieco zasadowym[4]. Najwyżej położone jego stanowisko w Polsce znajduje się na Łopienniku w Bieszczadach (800 m n.p.m.)[4]. Kwitnie od czerwca do sierpnia.
Zmienność
- Tworzy mieszańce z goździkiem kartuzkiem, goździkiem kropkowanym, goździkiem okazałym[6]
- Występuje w dwóch podgatunkach[3]:
- Dianthus armeria L. subsp. armeria
- Dianthus armeria subsp. armeriastrum (Wolfner) Velen. (syn. Dianthus armeriastrum Wolfner
Ochrona
Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Zagrożona jest na niektórych stanowiskach przez zarastanie ich drzewami i krzewami a także wskutek działalności człowieka: zalesiania lub zaorywania tych stanowisk[4].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
- ↑ a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].
- ↑ a b c d e Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
- ↑ GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
- ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
Bibliografia
- Szafer Władysław, Kulczyński Stanisław, Pawłowski Bogumił. Rośliny polskie. PWN, Warszawa, 1953.
- SNL: saronnellik
- BioLib: 38625
- EoL: 587226
- EUNIS: 166115
- Flora of North America: 242416439
- FloraWeb: 1912
- GBIF: 3085413
- identyfikator iNaturalist: 64541
- IPNI: 310755-2
- ITIS: 20276
- NCBI: 645197
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-2763820
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:310755-2
- Tela Botanica: 75086
- identyfikator Tropicos: 6300067
- USDA PLANTS: DIAR
- CoL: 6D287