Grigoriopol

Grigoriopol
Ilustracja
Dworzec autobusowy
Herb
Herb
Państwo

 Naddniestrze
/  Mołdawia

Rejon

Grigoriopol

Populacja (2004)
• liczba ludności


10 252

Nr kierunkowy

210

Kod pocztowy

MD-4000

Położenie na mapie Naddniestrza
Mapa konturowa Naddniestrza, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Grigoriopol”
Położenie na mapie Mołdawii
Mapa konturowa Mołdawii, po prawej znajduje się punkt z opisem „Grigoriopol”
Ziemia47°09′N 29°18′E/47,150000 29,300000
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Grigoriopol (ros. Григориополь; ukr. Григоріополь, Hryhoriopol) – miasto w Mołdawii, w Naddniestrzu, nad Dniestrem, stolica rejonu Grigoriopol. W 2004 roku liczyło ok. 10,2 tys. mieszkańców. Ośrodek przemysłowy.

Położenie

Grigoriopol położony jest na lewym brzegu Dniestru, w odległości 45 km na północny zachód od Tyraspola[1], w centralnej części Naddniestrza[2].

Historia

Pierwsze mołdawskie osady na miejscu dzisiejszego miasta datowane są na XVII-XVIII w.[1] Miasto powstało w 1792, rok po podpisaniu pokoju w Jassach, na mocy którego Imperium Osmańskie zrzekała się na rzecz Rosji m.in. ziem między Bohem a Dniestrem. Po zawarciu traktatu na słabo zaludnionych terenach między Dniestrem a rzeczką Czarna powstały kolonie Kozaków i rosyjskich staroobrzędowców. Następnie Katarzyna II, inspirując się koncepcją Grigorija Potiomkina, postanowiła utworzyć na tym miejscu miasto Ormian, które mogłoby szybko stać się prężnym ośrodkiem handlowym, a do tego przeciwwagą dla pozostającej w rękach Turków twierdzy benderskiej[3]. Wybór nazwy dla miasta, początkowo brzmiącej Grigoriopolis[4], tłumaczony jest dwojako: według jednej wersji wskazuje ona na Grzegorza Oświeciciela, założyciela Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego, według innej - na Grigorija Potiomkina[3]. Do tworzonego miasta władze rosyjskie przesiedliły 4 tys. Ormian z Bender, Caușeni, Białogrodu Dniestrowskiego, Izmaiła, Kilii, Kaukazu[5]. 25 lipca 1792 ormiański arcybiskup uroczyście poświęcił sześć kamieni, od których symbolicznie rozpoczęto budowę miasta[5]. Dwa lata później miejscowości nadano prawa miejskie oraz herb, w 1801 zatwierdzono nazwę Grigoriopol. Architektem miasta był François Sainte de Wollant[5].

Do lat 30. XIX w. Grigoriopol stał się znaczącym ośrodkiem handlowym południowej Rosji. Większość mieszkańców utrzymywała się z handlu i rzemiosła. Skład etniczny miasta zmieniał się, gdyż osiedlali się w nim Żydzi, Ukraińcy i Mołdawianie. W końcu XIX w. znaczenie miejscowości jednak spadło; Ormianie opuszczali miasto[6]. W 1918 Grigoriopol opanowali bolszewicy[1]. Miasto od 1924 znajdowało się na terenie Mołdawskiej Autonomicznej SRR[1].

Podczas II wojny światowej, po zajęciu miasta i całego regionu przez wojska rumuńskie w 1941, w rejonie Grigoriopola działały radzieckie oddziały partyzanckie. Miasto stanowiło część tzw. Transnistrii (okręg Dubosary(inne języki)). Armia radziecka ponownie zajęła miasto 12 kwietnia 1944[6].

Na początku XXI w. większość mieszkańców utrzymywała się z pracy w rolnictwie[1].

Demografia

Historyczna populacja miasta:

  • 1799 - 3435[4]
  • 1887 - 6165[4]
  • 1897 - 7605[7]
  • 1939 - 7332[8]
  • 2004 - 10 252[9]

Historyczny udział poszczególnych narodowości i grup etnicznych w populacji miasta na podstawie danych ze spisów ludności w Naddniestrzu w 2004, Mołdawskiej ASRR w 1939 i carskiej Rosji w 1897:

w 2004:

  1. Mołdawianie - 5211 (50,8%)
  2. Rosjanie - 3036 (29,6%)
  3. Ukraińcy - 1666 (16,3%)
  4. Niemcy - 74 (0,7%)
  5. Bułgarzy - 57 (0,6%)
  6. Białorusini - 48 (0,5%)
  7. Gagauzi - 23 (0,2%)
  8. Żydzi - 12 (0,1%)
  • 125 przedstawicieli innych narodowości[9].

w 1939[8]:

  1. Mołdawianie - 43,4%
  2. Rosjanie - 38,5%
  3. Żydzi - 7,7%
  4. Ukraińcy - 7,6%
  5. Niemcy - 0,7%

w 1897[7]:

  1. Rumuni i Mołdawianie - 49,2%
  2. Rosjanie - 24,1%
  3. Żydzi - 10,9%
  4. Ukraińcy - 9,3%
  5. Ormianie - 5,3%
  6. Niemcy - 0,7%
  7. Polacy - 0,3%

Infrastruktura

Pomnik Lenina w Grigoriopolu

W okresie radzieckim Grigoriopol stał się ośrodkiem przemysłowym[4]. W mieście działa pięć szkół[1], dwa przedszkola, dom kultury, kino, szpital, apteka oraz stadion[4]. Poza tym przez Grigoriopol przechodzi ważna Naddniestrzańska droga M4.

W Grigoriopolu dominuje zabudowa jednopiętrowa, jedynie w centralnej części miasta - budynki trzy- i czteropiętrowe[1].

Religia

Grigoriopol jest siedzibą jednego z dekanatów eparchii tyraspolskiej i dubosarskiej Mołdawskiego Kościoła Prawosławnego. W mieście czynna jest cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego, dom modlitewny św. Michała Archanioła, zarejestrowana jest również wspólnota św. Grzegorza Oświeciciela[10].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g История Григориополя [online], pmrgid.com [dostęp 2017-01-07] [zarchiwizowane z adresu 2011-07-01] .
  2. ↑ W. Kudrin, Znakom'ties'..., s. 86.
  3. ↑ a b W. Kudrin, Znakom'ties'..., s. 87-88.
  4. ↑ a b c d e Grigoriopol, UTA din stinga Nistrului [online], www.moldovenii.md [dostęp 2017-01-07] .
  5. ↑ a b c Władimir Kudrin: Znakom'ties'..., s. 89.
  6. ↑ a b W. Kudrin, Znakom'ties'..., s. 90-91.
  7. ↑ a b Demoscope Weekly - Annex. Statistical indicators reference [online], demoscope.ru [dostęp 2017-11-23] .
  8. ↑ a b Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей [online], demoscope.ru [dostęp 2017-11-23] .
  9. ↑ a b Ethnic composition of Transnistria 2004 [online], pop-stat.mashke.org [dostęp 2017-01-07] .
  10. ↑ Благочиния [online], www.diocese-tiras.org [dostęp 2017-01-08] .

Bibliografia

  • Władimir Kudrin: Znakom'ties': Pridniestrowje. Bendery: Poligrafist, 2015.
  • Grigoriopol, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 810 .