Guayana Esequiba

Ten artykuł należy dopracować: od 2023-12 → zaktualizować na podstawie najświeższych informacji, od 2023-12 → dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Guayana Esequiba – sporny obszar pozostający pod administracją Gujany, do którego roszczenia zgłasza Wenezuela^[1]. Region roszczeń, nazywany przez stronę wenezuelską po hiszpańsku Guayana Esequiba, jest położony między zachodnią częścią rzeki Essequibo a górą Roraima, i ma powierzchnię około 159 500 km²^[2].

Republika Gujany uznaje terytorium za swoje własne, lecz jego suwerenności nie uznaje Wenezuela (na podstawie porozumienia genewskiego z dnia 17 lutego 1966 r.). Jedynie wschodnia część wyspy Isla de Anacoco na rzece Cuyuní znajduje się pod zwierzchnictwem Wenezueli, lecz Gujana nie zgadza się z takim stanem rzeczy. Dla Wenezueli cała wyspa znajduje się poza obszarem, o którym mowa. Gujana sprzeciwia się temu i w związku z tym twierdzi, że był to akt aneksji armii wenezuelskiej, która w 1966 r. okupowała ją militarnie^[3].

Wenezuela na swoich mapach obszar ten przedstawia jako integralną część stanów Bolívar^[4] i Delta Amacuro^[5].

Pod administracja gujańską obszar ten wchodzi w skład regionów: Barima-Waini, Cuyuni-Mazaruni, Potaro-Siparuni, Upper Takutu-Upper Esequibo i Pomeroon-Supenaam^[6].

Historia

Ta sekcja od 2023-12 wymaga uzupełnienia informacji. Artykuł należy uzupełnić o istotne informacje: arbitraż z 1899 r. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Esequibo

Od 1777 r. wraz z utworzeniem kapitanii Wenezueli (hiszp. Capitanía General de Venezuela) przez Carlosa III^[7], rzeka Esequibo stała się granicą między posiadłościami hiszpańskimi a holenderskimi.

W 1814 r. Wielka Brytania weszła w posiadanie holenderskich terytoriów kolonialnych Demerara, Berbice i Esequibo^[8].

W 1822 r. Wielka Kolumbia (w skład której wchodziła Wenezuela) protestowała przeciwko najazdom angielskich osadników na terytorium uznawane za wenezuelskie. Minister spraw zagranicznych José Rafael Revenga^[9], na polecenie Liberatora Simóna Bolívara, przedstawił w Londynie oficjalną skargę władzom brytyjskim stwierdzając: „Osadnicy Demerary i Berbice uzurpowali sobie prawo do dużej części ziemi po stronie rzeki Esequibo, która zgodnie z najnowszymi traktatami między Hiszpanią a Holandią należy do nas. Jest absolutnie niezbędne, by ci osadnicy albo poddali się jurysdykcji i posłuszeństwu naszym prawom, albo wycofali się do swoich dawnych posiadłości”^[10]. Dwa lata później José Manuel Hurtado został mianowany nadzwyczajnym wysłannikiem i pełnomocnym ministrem Wielkiej Kolumbii w Wielkiej Brytanii, zastępując José Revengę^[8].

W 1831 r. została utworzona jednolita kolonia Gujana Brytyjska^[11]. Od tego momentu władze brytyjskie rozpoczęły zakładanie osad na ziemiach położonych na zachód od rzeki Esequibo.

Porozumienie genewskie z 1966 r.

17 lutego 1966 r. podpisano porozumienie genewskie między Wenezuelą a Wielką Brytanią (w imieniu ówczesnej kolonii Gujany Brytyjskiej) w Genewie w Szwajcarii. Było to porozumienie przejściowe, którego głównym celem miało być ostateczne rozwiązanie sporu granicznego. Określane jako „porozumienie w celu osiągnięcia porozumienia”; w interpretacji wenezuelskiej unieważniało ono orzeczenie arbitrażu z 1899 r. Porozumienie utrzymuje status quo – obszar objęty skargą pozostaje pod administracją Gujany, dopóki nie zostanie zaproponowane inne rozwiązanie. Pierwszy artykuł dokumentu prezentuje stanowisko Wenezueli o uznaniu decyzji sądu, który określił jej granicę z Gujaną Brytyjską za nieważną. Zjednoczone Królestwo, podpisując dokument, uznaje roszczenia Wenezueli, zgadzając się w ten sposób na znalezienie praktycznego, pokojowego i satysfakcjonującego rozwiązania dla obu stron.

Porozumienie zakładało, że w przypadku uzyskania niepodległości przez Gujanę Brytyjską, nowe państwo stałoby się de facto stroną-państwem, zgodnie z art. 7 porozumienia. Gujana uzyskała niepodległość 26 maja 1966 r. i ratyfikowała porozumienie genewskie jeszcze tego samego dnia, uznając w ten sposób wenezuelskie roszczenie do terytorium na zachodnim brzegu rzeki Essequibo.

Protokół z Port-of-Spain

W ciągu 4 lat od podpisania porozumienia genewskiego nie osiągnięto jakichkolwiek rezultatów. W związku z tym Wenezuela, Gujana i Wielka Brytania podpisały w dniu 18 czerwca 1970 r. w stolicy Trynidadu i Tobago, Port-of-Spain, dodatkowy protokół. Na jego mocy zawieszono konflikt na dwanaście lat^[12]. W 1982 r. Wenezuela postanowiła nie przedłużać tego protokołu i kontynuować porozumienie genewskie za pośrednictwem sekretarza ONZ.

Zobacz też

• Stan Bolivar
• Esequibo Islands-West Demerara oraz Essequibo (kolonia)
• Gujana Brytyjska

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Efemerides venezolanas - problemas limitrofes de Venezuela
• Statistics of Guyana - Chapter3: Population, Redistribution, Internal Migration. statisticsguyana.gov.gy. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-19)].

• The Republic of Guyana.- National Profile. gina.gov.gy. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-08-14)].
• Agreement to resolve the controversy over the frontier between Venezuela and British Guyana. Signed in Geneva, on 17 February 1966
• Gobierno Bolivariano de Venezuela - Ministerio del Poder Popular para Relaciones Exteriores
• Mapa oficial de Venezuela
• Informe de los expertos venezolanos sobre la cuestion de limites con Guyana Britanica 18 de marzo de 1965. esequibo.mppre.gob.ve. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)].
• Guyana - my country. guyana.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-03-02)].
• Maria Teresa Romero - Venezuela perder esequibo maduro
• Conoce mas por que se agrega la octava estrella a la bandera nacional/. vtv.gob.ve. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-05)].
• Venezuela pidio desculpas a Guyana por incursion militar. el-nacional.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-12)].
• Venezuela detains research vessel in local waters - Guyana protests
• Venezuela detains ship with 5 us citizens on board in water claimed by guyana
• Venezuela y Guyana aclararan en Trinidad y Tobago incidente con buque petrolero. acn.com.ve. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-15)].
• Durante la reunion de ayer... Guyana y Venezuela acuerdan iniciar plazos para conversaciones rapidas para la delimitacion maritima. laguayanaesequiba.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-19)].