Igrzyska herajskie

Rzeźba przedstawiająca biegaczkę w charakterystycznym chitonie, najprawdopodobniej rzymska kopia rzeźby greckiej z ok. 460 roku p.n.e.
Statuetka biegnącej lub tańczącej dziewczyny w charakterystycznym chitonie, ok. 520–500 p.n.e.

Igrzyska herajskie także heraje – starożytne igrzyska dla kobiet odbywające się w Olimpii w cyklu czteroletnim ku czci bogini Hery.

Historia

Igrzyska herajskie odbywały się co cztery lata ku czci bogini Hery w Olimpii i przeznaczone były wyłącznie dla kobiet[1]. Najprawdopodobniej miały charakter panhelleński, choć nie jest to potwierdzone, i prawdopodobnie odbywały się tuż przed igrzyskami olimpijskimi dla mężczyzn[1]. Zaczęto je organizować prawdopodobnie w VI w. p.n.e.[2]

Wiedza o herajach pochodzi głównie z opisu greckiego geografa Pauzaniasza (II w. n.e.)[1][a].

Według mitu igrzyska herajskie założyła Hippodameja, żona Pelopsa[1]. Hippodameja zebrała „Szesnaście Kobiet” i zorganizowała zawody ku czci Hery z wdzięczności za małżeństwo z Pelopsem[4].

Pauzaniasz pisał, że „Szesnaście Kobiet” było politycznie zaangażowanych – było to 16 najstarszych i najbardziej szlachetnych kobiet z 16 miast Elisu, które działały na rzecz pokoju między Pisą a Elisem[4] w grupie powołanej na mocy porozumienia między Pisą a Elisem w ok. 580 roku p.n.e.[5] „Szesnaście Kobiet” zajęło się później organizacją igrzysk herajskich i tkaniem peplosu dla Hery[5].

Według Pauzaniasza podczas igrzysk dziewczęta rywalizowały w jednej konkurencji – biegu na dystansie niepełnego stadionu (160,22 m)[6][b] – 5/6 pełnej długości stadionu[1]. Zawody organizowano dla trzech grup wiekowych[1], dla dziewczynek i dziewcząt w wieku od 6 do 18 lat[4].

Zwyciężczynie, podobnie jak zwycięzcy igrzysk olimpijskich, otrzymywały wieniec oliwny i część wołu ofiarowanego patronce igrzysk[1]. Pauzaniasz pisze, że miały również prawo do wystawiania swojego „wizerunku” (ikones) w Altisie[3]. Mogły być to zatem portrety lub posągi z plakietkami z ich imieniem[3]. Wizerunki te były prezentowane w świątyni Hery – do dziś zachowały się nisze, w których je wystawiono[1].

Pauzaniasz podaje, że jedną z pierwszych zwyciężczyń była Chloris, córka Amfiona z Teb[7]. Przy założeniu, że heraje były igrzyskami panhelleńskimi, niektórzy badacze sugerują, że igrzyska były wygrywane głównie przez dziewczęta ze Sparty[8].

W przeciwieństwie do mężczyzn, którzy rywalizowali nago, dziewczęta biegały w krótkich chitonach, odsłaniających prawe ramię i pierś[1]. Serwint (1993) zinterpretowała ten strój jako exomis – rodzaj męskiej tuniki, a igrzyska kobiece jako rytuał inicjacji przedślubnej[9][8].

Uwagi

  1. ↑ Zob. Pauzaniasz, Wędrówka po Helladzie V 16,2–8[3].
  2. ↑ Chrystal (2017) podaje, że dystans wynosił 158 m[4].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i Scanlon 2004 ↓.
  2. ↑ Harper 2019 ↓, s. 2.
  3. ↑ a b c Kyle 2014 ↓, s. 212.
  4. ↑ a b c d Chrystal 2017 ↓, s. 89–90.
  5. ↑ a b Scanlon 2014 ↓, s. 128.
  6. ↑ Zawadka 2011 ↓.
  7. ↑ Scanlon 2014 ↓, s. 124.
  8. ↑ a b Kyle 2014 ↓, s. 213.
  9. ↑ Serwint 1993 ↓.

Bibliografia

  • Wioleta Zawadka. Od agonów po igrzyska – dodatek edukacyjny Magazynu Olimpijskiego. „Olimpionik”. 2(5), s. 14–17, czerwiec 2011. Wydawnictwo Polskiego Komitetu Olimpijskiego. ISSN 1506-0233. (pol.). 
  • Thomas F. Scanlon. Ancient Olympics Guide. Games for Girls. „Archaeology”, 2004-04-06. Archaeological Institute of America. (ang.). 
  • Paul Chrystal: Women in Ancient Greece. Fonthill Media, 2017. ISBN 978-1781555620. [dostęp 2019-12-30]. (ang.).
  • Joanna Harper: Sporting Gender: The History, Science, and Stories of Transgender and Intersex Athletes. Rowman & Littlefield, 2019. ISBN 978-1-5381-1297-7. [dostęp 2019-12-30]. (ang.).
  • Thomas Francis Scanlon: Sport in the Greek and Roman Worlds: Greek athletic identities and Roman sports and spectacle. Oxford University Press, 2014. ISBN 978-0-19-870378-5. [dostęp 2019-12-30]. (ang.).
  • Donald G. Kyle: Sport and Spectacle in the Ancient World. John Wiley & Sons, 2014. ISBN 978-1-118-61380-1. [dostęp 2019-12-30]. (ang.).
  • Nancy Serwint. The Female Athletic Costume at the Heraia and Prenuptial Initiation Rites. „American Journal of Archaeology”. 97 (3), s. 403–422, Jul., 1993. Archaeological Institute of America. DOI: 10.2307/506363. (ang.). 
Encyklopedia internetowa (święto religijne):
  • Britannica: sports/Heraea-Games