Imbir lekarski

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

imbirowce

Rodzina

imbirowate

Rodzaj

imbir

Gatunek

imbir lekarski

Nazwa systematyczna

Zingiber officinale Roscoe
Trans. Linn. Soc. London 8:348. 1807

Kategoria zagrożenia (CKGZ)^[3]

brak danych

Multimedia w Wikimedia Commons

Imbir lekarski (Zingiber officinale Rosc.) – gatunek rośliny uprawnej z rodziny imbirowatych (Zingiberaceae). W stanie dzikim obecnie nie występuje. Pochodzi prawdopodobnie z Melanezji.

Morfologia

Łodyga: Pędy płonne osiągają wysokość od 80 do 100 cm. Pędy kwiatowe krótsze, łuskowate i bezlistne. Kłącze grube, mięsiste, o jasnobrązowej barwie. Jest silnie rozgałęzione i pokryte łuskowatymi liśćmi.
Liście: Duże, lancetowate, długimi pochwami obejmujące łodygę. Wyrastają w dwóch rzędach.
Kwiaty: Zebrane w kłosowate kwiatostany. Mają barwę zielonkawożółtą z fioletową. Są to kwiaty grzbieciste o bardzo małym kielichu i kolorowe, trzykrotnie wciętej koronie z żółtymi płatkami i fioletową warżką^[4].

Zastosowanie

Roślina uprawna. Jadalne kłącze imbiru jest rośliną przyprawową, znaną w Azji już 3000 lat temu. Stamtąd przewieziony przez Fenicjan dotarł nad Morze Śródziemne – początkowo jako środek płatniczy. Przez następne lata Aleksandria była najważniejszym ośrodkiem importu imbiru. W XIII wieku Arabowie przenieśli imbir do Afryki Wschodniej, Portugalczycy na początku XVI wieku – do Afryki Zachodniej, a Hiszpanie – na wyspy Morza Karaibskiego. Obecnie jest powszechnie uprawiany na Jamajce, w Indiach, Malezji, Chinach, Sierra Leone^[4]. Nadaje się do uprawy doniczkowej.
Sztuka kulinarna: Imbir jest przyprawą znaną w wielu krajach świata. Używa się jej głównie w kuchniach azjatyckich. Ma specyficzny, silny aromat z odświeżającą, nieco słodkawą nutą, zaś w smaku jest palący i lekko gorzki. Ów ostry smak i zapach zawdzięcza dużej ilości olejków eterycznych: gingerolu, zingeronu i cytralu.
- Młode, sześciomiesięczne kłącza można spożywać jak warzywo, kandyzować lub konserwować w syropie cukrowym. Starsze, dziewięciomiesięczne kłącza suszy się i używa jako przyprawy do pierników, biszkoptów, zup, pieczonego mięsa, a także do deserów i kawy^{[potrzebny przypis]}. Imbiru używa się do produkcji parkina oraz piwa typu ginger ale. Z imbiru można również robić wino. Wraz z chmielem i innymi przyprawami jest używany do produkcji miodów pitnych korzenno-ziołowych^{[potrzebny przypis]}.
- Imbir wchodzi również w skład ostrej wschodniej przyprawy – curry.
- Jest uważany za afrodyzjak.

Wartość odżywcza

Korzeń imbiru, surowy

(100 g)

Wartość energetyczna

335 kJ (80 kcal)

Białka

1,82 g

szczegółowe informacje

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	4,0%	4,0%	4,0%	4,0%
M	3,3%	3,3%	3,3%	3,3%

Węglowodany

17,77 g

szczegółowe informacje

Błonnik

2,0 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	8,0%	8,0%	9,5%	9,5%
M	5,3%	5,3%	6,7%	6,7%

Tłuszcze

0,75 g

szczegółowe informacje
Kwasy tł. nasycone	0,203 g
Kwasy tł. nienasycone
Jednonienasycone	0,154 g
Wielonienasycone	0,154 g

Woda

78,89 g

szczegółowe informacje

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	2,9%	2,9%	2,9%	2,9%
M	2,1%	2,1%	2,1%	2,1%

Witaminy

Witamina C

5,0 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	6,7%	6,7%	6,7%	6,7%
M	5,6%	5,6%	5,6%	5,6%

Tiamina (B1)

0,025 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	2,3%	2,3%	2,3%	2,3%
M	2,1%	2,1%	2,1%	2,1%

Ryboflawina (B2)

0,034 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	3,1%	3,1%	3,1%	3,1%
M	2,6%	2,6%	2,6%	2,6%

Niacyna (B3)

0,75 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	5,4%	5,4%	5,4%	5,4%
M	4,7%	4,7%	4,7%	4,7%

Kwas pantotenowy

0,203 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	4,1%	4,1%	4,1%	4,1%
M	4,1%	4,1%	4,1%	4,1%

Witamina B6

0,16 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	12%	12%	11%	11%
M	12%	12%	9,4%	9,4%

Foliany

0,011 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	2,8%	2,8%	2,8%	2,8%
M	2,8%	2,8%	2,8%	2,8%

Kwas foliowy

0,000 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%
M	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%

Kobalamina (B12)

0,00000 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%
M	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%

Cholina

0,0288 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%
M	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%

Witamina A

0,000 mg RAE

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%
M	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%

Witamina D

0,0000 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%
M	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%

Witamina E

0,26 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	1,7%	1,7%	1,7%	1,7%
M	1,7%	1,7%	1,7%	1,7%

Witamina K

0,0001 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,1%	0,1%	0,1%	0,1%
M	0,1%	0,1%	0,1%	0,1%

Makroelementy

Fosfor

34 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	4,9%	4,9%	4,9%	4,9%
M	4,9%	4,9%	4,9%	4,9%

Wapń

16 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	1,6%	1,6%	1,3%	1,3%
M	1,6%	1,6%	1,6%	1,3%

Magnez

43 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	14%	13%	13%	13%
M	11%	10%	10%	10%

Potas

415 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	8,8%	8,8%	8,8%	8,8%
M	8,8%	8,8%	8,8%	8,8%

Sód

13 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,9%	0,9%	1,0%	1,1%
M	0,9%	0,9%	1,0%	1,1%

Mikroelementy

Żelazo

0,6 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	3,3%	3,3%	7,5%	7,5%
M	7,5%	7,5%	7,5%	7,5%

Miedź

0,226 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	25%	25%	25%	25%
M	25%	25%	25%	25%

Cynk

0,34 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	4,3%	4,3%	4,3%	4,3%
M	3,1%	3,1%	3,1%	3,1%

Mangan

0,229 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	13%	13%	13%	13%
M	10%	10%	10%	10%

Selen

0,0007 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	1,3%	1,3%	1,3%	1,3%
M	1,3%	1,3%	1,3%	1,3%

Dane liczbowe na podstawie: USDA National Nutrient Database for Standard Reference^[5]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health^[6]

Roślina lecznicza: Działa korzystnie na procesy trawienne i układ krążenia. Łagodzi bóle żołądkowe i zębów, wzmaga apetyt. Pobudza układ odpornościowy organizmu. Pomaga przy przeziębieniach, kaszlu, nieżytach gardła i oskrzeli. Zapobiega mdłościom. Obniża stężenie cholesterolu we krwi. Dezynfekuje jamę ustną. U szczurów podnosi poziom testosteronu^[7].

Olejek imbirowy

Olejek w swoim składzie zawiera α-zingiberen, α-fernazen, α-pinen, kamfen, linalol, β-pinen, geraniol, cytral, β-felandren, limonen, cyneol, octan geraniolu, α-myrcen, α-longipinen, β-selenen, β-bisabolol, (+)-β-cytronelol i neridol^[8].

Olejek wykazuje działanie immunomodulacyjne. W stężeniu 10 ng/ml w znacznym stopniu hamuje namnażanie limfocytów T (o 27%), obniża ogólną liczbę limfocytów T (o 43%), limfocytów T pomocniczych (o 74%) i powoduje wzrost liczby limfocytów T supresorowych (o 43%)^[9]. Wśród Gram-ujemnych bakterii beztlenowych najbardziej wrażliwe na olejek są szczepy z gatunków Tannerella forsythia ((MIC ≤ 1,2-5,0 mg/ml) oraz Bacteroides uniformis (MIC = 5,0 mg/ml)^[10]. Spośród innych bakterii beztlenowych średnio wrażliwe na składniki olejku są: Bacteroides vulgatus (MIC 7,5-10 mg/ml), Bacteroides ureolyticus, Fusobacterium nucleatum, większość szczepów Porphyromonas asaccharolytica oraz Prevotella intermedia i P. levii.^[10] Spośród Gram-dodatnich bakterii beztlenowych wrażliwe (MIC ≤ 1,2-10 mg/ml) na działanie olejku są Finegoldia magna, Parvimonas micros, Peptostreptococcus anaerobius, Actinomyces odontolyticus, Actinomyces viscosus.^[10] Olejek imbirowy hamuje in vitro rozwój wirusa HSV-2 (IC₅₀ 0,0001%)^[11]. Wykazuje umiarkowane działanie przeciw drożdżakom (głównie przeciw Candida glabrata)^[8].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-18] (ang.).
↑ Zingiber officinale, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
↑ FoodData Central [online], fdc.nal.usda.gov [dostęp 2020-01-24] .
↑ Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.).
↑ P. Kamtchouing, G.Y. Mbongue Fandio, T. Dimo, H.B. Jatsa. Evaluation of androgenic activity of Zingiber officinale and Pentadiplandra brazzeana in male rats. „Asian J Androl”. 4 (4), s. 299–301, 2002. PMID: 12508133.
↑ ^a ^b AnnaA. Kędzia AnnaA., Andrzej W.A.W. Kędzia Andrzej W.A.W., Przeciwgrzybicze działanie olejku imbirowego, „Postępy Fitoterapii”, 20 (3), Warszawa: Wydawnictwo Medyczne Borgis, 2019, s. 176, DOI: 10.25121/PF.2019.20.3.175, ISSN 1731-2477 .
↑ Hua-liH. Zhou Hua-liH., Yang-meiY. Deng Yang-meiY., Qiang-minQ. Xie Qiang-minQ., The modulatory effects of the volatile oil of ginger on the cellular immune response in vitro and in vivo in mice, „Journal of Ethnopharmacology”, 105, Hangzhou 2006, s. 301-305, DOI: 10.1016/j.jep.2005.10.022, ISSN 0378-8741 .
↑ ^a ^b ^c AnnaA. Kędzia AnnaA. i inni, Ocena aktywności olejku imbirowego (Oleum Zingiberis) wobec bakterii beztlenowych, „Postępy Fitoterapii” (2/2018), Wydawnictwo Medyczne Borgis, 2018, s. 92-97, DOI: 10.25121/PF.2018.19.2.92, ISSN 1731-2477 .
↑ AnnaA. Nowak AnnaA., Hamujące działanie olejków eterycznych na wirusa HSV-1 i HSV-2, „Postępy Fitoterapii” (4/2011), Wydawnictwo Medyczne Borgis, 2011, s. 243-247, ISSN 1731-2477 .