Jacques Lefèvre d’Étaples

Jacques Lefèvre d’Étaples, łac. Jacobus Faber Stapulensis (ur. ok. 1455, zm. 1536) – francuski humanista, filozof i teolog, tłumacz Biblii. Jeden z prekursorów reformacji we Francji.

Życiorys

Pochodził z Étaples w Pikardii. Niewiele wiadomo na temat jego wczesnego życia. Studiował na Uniwersytecie Paryskim, gdzie uzyskał tytuł mistrza sztuk wyzwolonych, zostając później wykładowcą. Został także wyświęcony na księdza^[1]. W latach 1491–1492 odbył podróż na Półwysep Apeniński, gdzie nawiązał znajomość z czołowymi postaciami włoskiego renesansu takimi jak Ermolao Barbaro, Marsilio Ficino czy Giovanni Pico della Mirandola. Skierował także wówczas swoje zainteresowania w kierunku filozofii greckiej, szczególnie Arystotelesa, którego dzieła przygotował do publikacji w nowej edycji krytycznej, odrzucając scholastyczne komentarze narosłe w okresie średniowiecza^[1]. Studiował również Biblię i pisma Ojców Kościoła^[1]. Po 1500 roku zrezygnował z posady wykładowcy uniwersyteckiego i wycofał się z życia publicznego, by oddać się prywatnym studiom. W 1507 roku objął posadę bibliotekarza w opactwie Saint-Germain-des-Prés^[1]^[2].

W 1509 roku ogłosił krytyczne wydanie Księgi Psalmów (Quincuplex Psalterium), a w 1512 roku komentarz do listów św. Pawła^[1]. Utrzymywał kontakty z Erazmem z Rotterdamu, z którym jednak różnił się w poglądach co do sposobu rewizji niektórych ustępów łacińskiego tekstu Biblii^[1]. W 1517 i 1518 roku ogłosił dwa eseje na temat postaci Marii Magdaleny, gdzie poddał krytyce popularny pogląd utożsamiający ją z kobietą cudzołożną^[2]. Prace Lefèvre’a cieszyły się uznaniem w gronie humanistów i zwolenników reformy Kościoła, wywarły wpływ m.in. na młodego Marcina Lutra^[1].

W 1521 roku został oskarżony przez teologów z Sorbony o herezję i zmuszony do opuszczenia Paryża^[2]. Osiadł w diecezji Meaux, gdzie zaangażował się w zainicjowany przez biskupa Guillaume’a Briçonneta ruch odnowy życia religijnego. Propagował znajomość Ewangelii wśród ludu, publikując popularne komentarze biblijne^[1]. W 1523 roku ogłosił tłumaczenie Nowego Testamentu z łaciny na język francuski (Traduction française du Nouveau Testament), a dwa lata później także tłumaczenie Księgi Psalmów^[2]. Pełny jego przekład Biblii z łaciny ukazał się w roku 1530 – był to pierwodruk Biblii w języku francuskim. Biblia ta została potępiona przez Kościół^[3]. Jego tłumaczenie Nowego Testamentu wykorzystał Pierre Robert Olivétan, gdy opracowywał swój przekład Biblii na język francuski^[4].

Oskarżony o sprzyjanie luteranizmowi, musiał w 1525 roku uciekać do Strasburga^[2]. Po powrocie do Francji w 1526 roku mianowany został przez króla Franciszka I dyrektorem biblioteki królewskiej w Blois i nauczycielem dzieci monarchy. W 1530 roku osiadł w Królestwie Nawarry, spędzając resztę życia na dworze królowej Małgorzaty w Nérac. W tym samym roku ukazało się przygotowane przez niego tłumaczenie całej Biblii na język francuski, z powodu panującej we Francji cenzury wydrukowane w Antwerpii^[1]. Do końca życia pozostał formalnie katolikiem i oficjalnie nie poparł nigdy żadnej z doktryn protestanckich^[1]^[2].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Charles G. Nauert: The A to Z of the Renaissance. Oxford: Scarecrow Press, 2004, s. 227-230. ISBN 0-8108-5393-0.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f The Oxford Dictionary of the Christian Church. edited by F. L. Cross and E. A. Livingstone. Oxford: Oxford University Press, 2005, s. 596. ISBN 978-0-19-280290-3.
↑ FeliksF. Gryglewicz FeliksF., Przekłady narodowe - Biblia, [w:] Encyklopedia katolicka tom II, Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1976, s. 406, ISBN 83-86668-02-4 .
↑ Olivétan (1506-1538). museeprotestant.org. [dostęp 2018-04-05]. (ang.).