Jan Röder

Jan Röder
Ilustracja
major geograf major geograf
Data i miejsce urodzenia

30 listopada 1890
Wenecja

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Formacja

Lotnictwo Wojska Polskiego

Jednostki

40 pułk piechoty
4 eskadra wywiadowcza
Wojskowy Instytut Geograficzny
Komenda Placu Chełmno

Stanowiska

oficer placu

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka

Odznaczenia
Polowa Odznaka Obserwatora
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Zasługi Wojskowej (w czasie wojny) Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis” (w czasie wojny) Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis” (w czasie wojny) Krzyż Wojskowy Karola Krzyż Pamiątkowy Mobilizacji 1912–1913
Multimedia w Wikimedia Commons

Jan Röder (ur. 30 listopada 1890 w Wenecji) – major geograf Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Syn Ambrożego i Magdaleny z d. Garimberti[1]. Ukończył Korpus Kadetów w Wiedniu[2]. 18 sierpnia 1911 roku mianowany na stopień chorążego ze starszeństwem z 1 września 1911 w korpusie oficerów piechoty i wcielony do Galicyjskiego Pułku Piechoty Nr 40 w Rzeszowie[2][3]. W latach 1912–1913 wziął udział w mobilizacji sił zbrojnych Monarchii Austro-Węgierskiej, wprowadzonej w związku z wojną na Bałkanach. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 listopada 1913[4]. Na stopień porucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 maja 1915 w korpusie oficerów piechoty. Jego oddziałem macierzystym do 1918 pozostał Pułk Piechoty Nr 40[5]. We wrześniu 1916 roku ukończył szkołę topograficzną w Serbii i służył jako topograf w 10. wojennym oddziale pomiarowym[2][6].

23 listopada 1919 roku wstąpił do odrodzonego Wojska Polskiego, otrzymał przydział do Wojskowego Instytutu Geograficznego[2]. 1 marca 1920 roku został skierowany (na własny wniosek) na kurs do Oficerskiej Szkoły Obserwatorów Lotniczych w Toruniu. Trudna sytuacja na froncie spowodowała skrócenie szkolenia, kadra i słuchacze Szkoły zostali przydzieleni do 4 eskadry wywiadowczej (nazwanej „Toruńską”)[2][7] i od 23 lipca 1920 roku wzięli udział w działaniach wojennych na froncie polsko-bolszewickim[8]. 13 i 14 sierpnia, w załodze z pil. Januszem Meissnerem, bombardował środki przeprawowe Armii Czerwonej przygotowane w rejonie Góry Kalwarii[9].

Jan Röder por. pilot-obs. (1920)

W trakcie bitwie warszawskiej, 15 sierpnia 1920 rok, atakował z niskiej wysokości oddziały Armii Czerwonej pomimo tego, że jego samolot został uszkodzony ogniem przeciwlotniczym. 16 sierpnia 1920 roku, w załodze z pil. Stanisławem Żarskim, przeprowadził rozpoznanie wzdłuż Wisły w rejonie miejscowości Korytnica—Garwolin—Dęby. W trakcie tego lotu zebrał cenne informacje o rozlokowaniu i liczebności oddziałów nieprzyjaciela oraz atakował rozpoznane wrogie oddziały[10]. 7 października 1920 roku, w załodze z pil. Władysławem Dittmerem, przeprowadził rozpoznanie wzdłuż rzeki Uszy. Wykrył oddziały nieprzyjaciela, które skutecznie zaatakował i rozproszył[6][11]. 9 października, w trudnych warunkach atmosferycznych, nawiązał kontakt z grupą gen. Krajeńskiego i doręczył rozkazy oraz odebrał meldunki sytuacyjne[12]. 14 października 1920 roku, podczas lotu z pil. Józefem Szyfterem, został ranny podczas katastrofy samolotu LVG C.V pod Baranowiczami[13][14][12].

26 marca 1921 został mianowany z dniem 1 grudnia 1919 kapitanem Wojsk Lotniczych. Pełnił wówczas służbę w Oficerskiej Szkole Obserwatorów Lotniczych w Toruniu[15]. 17 sierpnia 1921 roku został przydzielony do oddziału, którego celem było wytyczenie w terenie granicy pomiędzy II Rzeczpospolitą a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich[6]. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 12. lokatą w korpusie oficerów geografów[16]. Pełnił służbę w Wojskowym Instytucie Geograficznym w Warszawie[17][18][2]. 1 grudnia 1924 roku został mianowany majorem ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 roku i 1. lokatą w korpusie oficerów geografów[19]. W kwietniu 1928 został przeniesiony z WIG na stanowisku oficera placu Chełmno[20][21][2]. Z dniem 28 lutego 1929 został przeniesiony w stan spoczynku[22].

W październiku 1929 r. był zatrudniony w Biurze Projektu Melioracji Polesia. W tym czasie wywiadowcy Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego zaobserwowali, że spotykał się z sowieckim posłem Dmitrijem Bogomołowem w Poznaniu[23] przez co był podejrzewany o współpracę z Radzieckim Wywiadem Zagranicznym.

W 1934 roku, jako oficer stanu spoczynku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III[24]. Dalsze jego losy nie są znane.

Ordery i odznaczenia

Za swą służbę Jan Röder został odznaczony:

Przypisy

  1. ↑ a b Kolekcja VM ↓, s. 1.
  2. ↑ a b c d e f g Kolekcja VM ↓, s. 4.
  3. ↑ Schematismus 1912 ↓, s. 366, 546.
  4. ↑ Schematismus 1914 ↓, s. 276, 459.
  5. ↑ Ranglisten 1918 ↓, s. 145, 578.
  6. ↑ a b c d Zieliński, Wójcik 2005 ↓, s. 164.
  7. ↑ Romeyko 1933 ↓, s. 149.
  8. ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 42.
  9. ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 238.
  10. ↑ Mordawski 2009 ↓, s. 296.
  11. ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 113.
  12. ↑ a b Röder Jan mjr obs.. bequickorbedead.com. [dostęp 2020-03-09]. (pol.).
  13. ↑ Kolekcja VM ↓, s. 2.
  14. ↑ Mordawski 2009 ↓, s. 351.
  15. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 9 kwietnia 1921 roku, s. 655.
  16. ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 352.
  17. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1371, 1373.
  18. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1251, 1253.
  19. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 131 z 17 grudnia 1924 roku, s. 738.
  20. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 166.
  21. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 817.
  22. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 29 stycznia 1929 roku, s. 34.
  23. ↑ Poleskie mokradła. Miała być „druga Holandia”, wybuchł wielki skandal z Sowietami w tle [online], www.polityka.pl, 2023 [dostęp 2023-05-25]  (pol.).
  24. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 385.
  25. ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 245.
  26. ↑ a b c d Ranglisten 1918 ↓, s. 578.
  27. ↑ Schematismus 1914 ↓, s. 459.

Bibliografia

  • Roeder Jan. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari; sygn. I.482.18-1166 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-11-05].
  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1912. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1911. (niem.).
  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1914. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, luty 1914. (niem.).
  • Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1918. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1918. (niem.).
  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
  • Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
  • Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
  • Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
  • Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
  • Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
  • Hubert Mordawski: Polskie lotnictwo wojskowe 1918-1920 : narodziny i walka. Poznań ; Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie Oddział Publicat, 2009. ISBN 978-83-245-8844-2. OCLC 750811729.
  • Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). Początki, organizacja, personel i sprzęt. T. I. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
  • Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). Walka i demobilizacja. T. II. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
  • Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
  • Marian Romeyko: Ku czci poległych lotników: księga pamiątkowa. Marian Romeyko (red.). Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika ku czci Poległych Lotników, 1933. OCLC 830230270.
  • Krzysztof A. Tarkowski: Lotnictwo polskie w wojnie z Rosją Sowiecką: 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0985-2. OCLC 69498511.
  • Józef Zieliński, Waldemar Wójcik: Lotnicy Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari : 1919-1920. T. 1, [Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920]. Warszawa: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2005. ISBN 83-7441-243-7. OCLC 749442378.