Jerzy Stanisław Dembowski
major piechoty | |
Data i miejsce urodzenia | 15 kwietnia 1899 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | wiosna 1940 |
Przebieg służby | |
Siły zbrojne | Armia Austro-Węgier |
Formacja | Legiony Polskie |
Jednostki | 5 pułk piechoty |
Stanowiska | dowódca batalionu |
Główne wojny i bitwy | I wojna światowa |
Odznaczenia | |
Jerzy Stanisław Dembowski vel Dębowski[1] (ur. 15 kwietnia 1899 w Krakowie, zm. wiosna 1940 w Charkowie) – major piechoty Wojska Polskiego. Kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Urodził się 15 kwietnia 1899 roku w Krakowie, w rodzinie Józefa i Heleny z Urnlaufów[1]. W latach 1912–1914 należał do Sokoła w Krakowie. W sierpniu 1914 roku wstąpił do Legionów Polskich i został przydzielony do 5 pułku piechoty. Po kryzysie przysięgowym został wcielony do cesarskiej i królewskiej armii i skierowany na front włoski.
W listopadzie 1918 roku wstąpił do Wojska Polskiego i jako dowódca kompanii służył w 34 pułku piechoty. W szeregach pułku brał udział w wojnie z bolszewikami. W dniach 3 i 4 sierpnia 1920 roku w bitwach pod Jabłonką odznaczył się nieprzeciętną odwagą, za co został odznaczony Orderem Virtuti Militari.
3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 1133. lokatą w korpusie oficerów piechoty[2]. 1 grudnia 1924 roku został mianowany kapitanem ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 roku i 460. lokatą w korpusie oficerów piechoty[3]. W maju 1925 roku został przydzielony z 34 pp do PKU Bielsk na stanowisko oficera instrukcyjnego[4]. W marcu 1926 roku, w związku z likwidacją stanowiska oficera instrukcyjnego, został przeniesiony do 35 pułku piechoty w Brześciu na stanowisko oficera przysposobienia wojskowego[5]. Z dniem 15 października 1927 roku został przeniesiony służbowo na dziewięciomiesięczny kurs instruktorów wychowania fizycznego w Centralnej Wojskowej Szkole Gimnastyki i Sportów w Poznaniu[6]. Na przełomie lat 20. i 30. zmienił nazwisko z Dębowski na Dembowski. W 1932 roku służył w Dowództwie Okręgu Korpusu I w Warszawie w 1 Okręgowym Urzędzie Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego[7]. 4 lutego 1934 roku został mianowany majorem ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1934 roku i 23. lokatą w korpusie oficerów piechoty[8]. W kwietniu tego roku został przeniesiony do 3 pułku strzelców podhalańskich w Bielsku na stanowisko dowódcy batalionu[9]. 20 lipca 1936 roku został dowódcą batalionu KOP „Wołożyn”[1]. W 1939 roku został przeniesiony do batalionu KOP „Skole” na stanowisko dowódcy batalionu[10]. Na czele tego oddziału walczył w kampanii wrześniowej między innymi w obronie Lwowa[11].
W czasie walk dostał się do sowieckiej niewoli. Przebywał w obozie w Starobielsku[12]. Wiosną 1940 roku został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany w Piatichatkach. Od 17 czerwca 2000 roku spoczywa na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[1].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 517 (28 lutego 1921)[13]
- Krzyż Niepodległości (13 kwietnia 1931)[14]
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie)[15]
- Srebrny Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)[16][15]
Upamiętnienie
- 5 października 2007 roku minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie do stopnia podpułkownika[17]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (nr 14384) – zbiorowe, pośmiertne odznaczenie żołnierzy polskich zamordowanych w Katyniu i innych nieznanych miejscach kaźni, nadane przez Prezydenta RP na Uchodźstwie profesora Stanisława Ostrowskiego (11 listopada 1976).
- Krzyż Kampanii Wrześniowej – zbiorowe, pośmiertne odznaczenie pamiątkowe wszystkich ofiar zbrodni katyńskiej (1 stycznia 1986).
Zobacz też
- jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
- obozy NKWD dla jeńców polskich
- ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Charkowie
Przypisy
- ↑ a b c d Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 90.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 90.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 131 z 17 grudnia 1924 roku, s. 742.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 57 z 27 maja 1925 roku, s. 285.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 6.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 28 z 23 grudnia 1927 roku, s. 370.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 56, 453.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 5 lutego 1934 roku, s. 71.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 159.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 24, 939.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 713.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 713
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 19 marca 1921 roku, s. 482.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 87, poz. 137 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ a b Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 56.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 636 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości” - jako kapitan Stanisław Jerzy Dębowski.
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
- Banaszek Kazimierz; Roman Wanda Krystyna; Sawicki Zdzisław: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2000. ISBN 83-87893-79-X.
- Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.