Karen Black
 Karen Black (2010) | |||
| Imię i nazwisko | Karen Blanche Ziegler | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 1 lipca 1939 | ||
| Data i miejsce śmierci | 8 sierpnia 2013 | ||
| Zawód | aktorka, scenarzystka, piosenkarka, kompozytorka, | ||
| Współmałżonek | Charles Black | ||
| Lata aktywności | 1960–2013 | ||
| |||
Karen Black, właśc. Karen Blanche Ziegler (ur. 1 lipca 1939 w Park Ridge, zm. 8 sierpnia 2013 w Los Angeles) − amerykańska aktorka, scenarzystka, piosenkarka i kompozytorka. Laureatka dwóch Złotych Globów dla najlepszej aktorki drugoplanowej za rolę kelnerki Rayette Dipesto w dramacie muzycznym Boba Rafelsona Pięć łatwych utworów (1970) i jako Myrtle Wilson, nieszczęśliwa żona właściciela stacji benzynowej w melodramacie Jacka Claytona Wielki Gatsby (1974)[1]. Nominowana do Oscara dla najlepszej aktorki drugoplanowej[2].
Życiorys
Wczesne lata
Urodziła się w Park Ridge w Illinois jako córka pisarki Elsie Mary Ziegler (z domu Reif), autorki kilku nagradzanych powieści dla dzieci, i Normana Arthura Zieglera, inżyniera i biznesmena[3][4]. Jej dziadek ze strony ojca, Arthur Charles Ziegler, był pierwszym wiolonczelistą w Chicagowskiej Orkiestrze Symfonicznej w Chicago[5][6]. Dorastała wraz ze starszą siostrą Gail (ur. 1937) i bratem Peterem[7]. Jej rodzina była pochodzenia niemieckiego, czeskiego i norweskiego[8].
Jako nastolatka marzyła o karierze teatralnej, szukając możliwości pracy w letnim teatrze giełdowym. Od 13 roku życia dorabiała na wakacjach czyszcząc toalety. Kiedy miała 16 lat byłam rekwizytorką i śpiewała w chórze, a w wieku 17 lat dostała swoją pierwszą prawdziwą, płatną pracę. Lee Strasberg[9]. W 1957 ukończyła Maine East High School w Park Ridge. Następnie przez dwa lata uczęszczała na Northwestern University[10] w Evanston, lecz w 1960 porzuciła studia i przeniosła się do Nowego Jorku[11]. Występowała z trupą teatralną Rockefeller Players w Westwood w New Jersey. Uczyła się aktorstwa w Actors Studio pod kierunkiem Lee Strasberga[7].
Kariera
W 1961 debiutowała na Broadwayu w komedii Weź ją, ona jest moja (Take Her, She’s Mine)[12]. W 1962 wystąpiła po raz pierwszy na scenie Off-Broadwayu w sztuce We’re Civilized[13]. W 1965 powróciła na Broadway w dobrze przyjętej przez krytykę roli Judy w sztuce Salonik (The Playroom)[14] z Bonnie Bedelią.
Po raz pierwszy trafiła na ekran jako Betty − malowana kobieta w dramacie klasy B Najwyższy czas (The Prime Time, 1960)[15], którego producentem był Herschell Gordon Lewis. Zwróciła na siebie uwagę rolą Amy Partlett w komediodramacie Francisa Forda Coppoli Jesteś już mężczyzną (1966). Kolejną znaczącą kreacją była postać Karen w kultowym filmie drogi Dennisa Hoppera Swobodny jeździec (1969)[16] z Peterem Fondą i Jackiem Nicholsonem. Ponadto zagrała w tak znanych i cenionych produkcjach jak: Port lotniczy 1975 (1974), Dzień szarańczy (1975) i ostatnim filmie Alfreda Hitchcocka Intryga rodzinna (1976)[17].
Napisała piosenki „Memphis” i „Rolling Stone”, które wykonała jako piosenkarka country Connie White w dramacie Roberta Altmana Nashville (1975). W rezultacie została nominowana do nagrody Grammy za album z najlepszą oryginalną muzyką napisaną do filmu kinowego lub serialu telewizyjnego[18]. W marcu 1975 znalazła się na okładce magazynu „After Dark”[19]. Po kilku niezapomnianych filmach ponownie zdobyła entuzjastyczne recenzje za rolę Joanne w komediodramacie Roberta Altmana Wróć, Jimmy Deanie (1982). W horrorze Dom tysiąca trupów (2003), uważanym za kultowe dzieło gatunku, zagrała psychopatkę, Mamę Firefly.
Życie prywatne
Była czterokrotnie zamężna. W latach 1954−1958 jej mężem był Charles Black[20]. 17 kwietnia 1973 wyszła za mąż za Roberta Burtona[20]. W 1975 rozwiedli się[20]. 4 lipca 1975 poślubiła Lewisa Minora Carsona, z którym miała syna Huntera (ur. 26 września 1975). 2 października 1983 doszło do rozwodu[20]. 27 września 1987 zawarła związek małżeński ze Stephenem Eckelberrym, z którym zaadoptowała córkę Celine (ur. 1987)[20]. Pozostali małżeństwem do śmierci Karen Black.
Śmierć
8 sierpnia 2013 zmarła w wieku 74 lat w Los Angeles w Kalifornii w następstwie choroby nowotworowej, z którą zmagała się przez ostatnie 3 lata życia[21].
Wybrana filmografia
- Jesteś już mężczyzną (1966) jako Amy Partlett
- Swobodny jeździec (1969) jako Karen
- Pięć łatwych utworów (1970) jako Rayette Dipesto
- Pojedynek rewolwerowców (1971) jako Jenny Sims
- Urodzony zwycięzca (1971) jako Parm
- Jedźmy przed siebie (1971) jako Olive
- Porachunki (1973) jako Bett Harrow
- Wielki Gatsby (1974) jako Myrtle Wilson
- Port lotniczy 1975 (1974) jako Nancy Pryor
- Dzień szarańczy (1975) jako Faye Greener
- Nashville (1975) jako Connie White
- Intryga rodzinna (1976) jako Fran
- Spalone ofiary (1976) jako Marian Rolf
- Koziorożec 1 (1978) jako Judy Drinkwater
- Zabójcza ryba (1979) jako Kate Neville
- Wróć, Jimmy Deanie (1982) jako Joanne
- Szalona ucieczka (1985) jako Karin
- Najeźdźcy z Marsa (1986) jako Linda Magnusson
- Lot świerkowej gęsi (1986) jako Gloria
- A jednak żyje 3: Wyspa żyjących (1987) jako Ellen Jarvis
- Policjanci z Miami (1984-89; serial TV) jako Helen Jackson (gościnnie, 1989)
- Homer i Eddie (1989) jako Belle
- Witaj, szkoło! (1990) jako nauczycielka w zastępstwie
- Dzieci nocy (1991) jako Karen Thompson
- Gracz (1992) − w roli samej siebie
- Agent zero zero (1992) jako pani Elliot
- Pierożki ciotki Lee (1992) jako ciotka Lee
- Krzyk milczenia (1996) jako Rose Walsh
- Dzieci kukurydzy IV: Zgromadzenie (1996) jako June Rhodes
- Ich pięcioro (1994-2000; serial TV) jako Doreen Jablonsky (gościnnie, 1998)
- Portret zabójcy (1996-2000; serial TV) jako Evie Long (gościnnie, 1998)
- Gypsy 83 (2001) jako Bambi LeBleau
- Strażnik dusz (2001) jako Wspaniała Martha
- Teknolust (2002) jako Dirty Dick
- Dom tysiąca trupów (2003) jako mama Firefly
- Długa noc (2007) jako Barbara
- Zemsta nieboszczyka (2007) jako Renee
- Odnaleźć ojca (2009) jako Sheila
Bibliografia
- Kerry Segrave, Linda Martin: The Post-Feminist Hollywood Actress: Biographies and Filmographies of Stars Born After 1939. McFarland, 1990. ISBN 978-0-899-50387-5.
- Michael Weldon: The Psychotronic Video Guide To Film. Macmillan, 1996. ISBN 978-0-312-13149-4.
- John Stanley: Creature Features: The Science Fiction, Fantasy, and Horror Movie Guide. Berkley Boulevard Books, 2000. ISBN 978-0-425-17517-0.
- Michael Klossner: Prehistoric Humans in Film and Television: 581 Dramas, Comedies and Documentaries, 1905-2004. McFarland, 2006. ISBN 978-0-786-42215-9.
Przypisy
- ↑ Karen Black Awards. FamousFix.com. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
- ↑ Karen Black Awards. AllMovie. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
- ↑ Ryan Gilbey: Karen Black obituary. „The Guardian”, 2013-08-09. [dostęp 2022-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-12)]. (ang.).
- ↑ Karen Black Biography (1939-). Film Reference. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
- ↑ Karen Black Biography. Yahoo!. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
- ↑ Simon Farquhar: Karen Black: Gutsy, quirky actress who rose to fame in the New Hollywood of the 1970s. „The Independent”, 2013-08-09. [dostęp 2022-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-12)]. (ang.).
- ↑ a b Rebecca Trounson: Karen Black dies at 74; actress starred in 'Five Easy Pieces' and 'Easy Rider'. „Los Angeles Times”, 2013-08-08. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
- ↑ Karen Black What Nationality Ancestry Race. Ethnicity of Celebs. [dostęp 2022-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-13)]. (ang.).
- ↑ Karen Black. „The Daily Telegraph”, 2013-08-09. [dostęp 2022-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-13)]. (ang.).
- ↑ Karen Black Pictures. FanPix.Net. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
- ↑ Adam Bernstein: Karen Black dies at 74; film and TV actress. „The Washington Post”, 2013-08-09. [dostęp 2013-09-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-25)]. (ang.).
- ↑ Karen Black. Internet Broadway Database. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
- ↑ Karen Black. Internet Off-Broadway Database. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
- ↑ Karen Black. Playbill. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
- ↑ Sandra Brennan: Karen Black Biography. AllMovie. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
- ↑ Bruce Weber: Karen Black, Versatile Character Actress, Dies at 74. „The New York Times”, 2013-08-08. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
- ↑ Karen Black. Rotten Tomatoes. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
- ↑ Karen Black Trivia. FamousFix. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
- ↑ Karen Black Magazines. FamousFix.com. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
- ↑ a b c d e Karen Black Relationships. FamousFix.com. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
- ↑ William Bjornstad: Karen Black (1939−2013). Find a Grave Memorial, 2013-08-08. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
Linki zewnętrzne
- Karen Black w bazie IMDb (ang.)
- Karen Black w bazie Filmweb
- Karen Black w bazie Notable Names Database (ang.)
- Karen Black w bazie Discogs.com (ang.)
- p
- d
- e
Kontrola autorytatywna (osoba):
Encyklopedia internetowa:
- NE.se: karen-black
