Kazimierz Opaliński

Data i miejsce urodzenia

22 lutego 1890
Przemyśl

Data i miejsce śmierci

6 czerwca 1979
Warszawa

Zawód

aktor, reżyser

Odznaczenia

Multimedia w Wikimedia Commons

Kazimierz Józef Opaliński (ur. 22 lutego 1890 w Przemyślu, zm. 6 czerwca 1979 w Warszawie) – polski aktor teatralny i filmowy, reżyser teatralny, kierownik artystyczny i dyrektor teatru. Budowniczy Polski Ludowej.

Życiorys

Syn Franciszka. Debiutował w 1912 w przemyskim teatrze amatorskim Fredreum. W czasie I wojny światowej służył w oblężonej Twierdzy Przemyśl. W marcu 1915 po kapitulacji dostał się do niewoli rosyjskiej, w której przebywał do lata 1918. Występował we Lwowie, Sosnowcu, Katowicach, Lublinie, Gdańsku, Łodzi, Warszawie. W latach 1936–1939, jak również po II wojnie światowej był związany z Teatrem im. Słowackiego w Krakowie, w latach 1951–1952 z Teatrem Powszechnym w Łodzi. Od 1953 był aktorem teatrów warszawskich: Teatru Współczesnego i Teatru Narodowego, z którym był związany do końca życia. Był zasłużonym członkiem SPATiF–ZASP.

Znany głównie ze sztuk Aleksandra Fredry. Występował w radiowej powieści W Jezioranach.

Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera Aleja Zasłużonych-1-92)^[1].

Filmografia (wybór)

Ludzie Wisły (1938) – Dobziałkowski
Sportowiec mimo woli (1939/1940)
Za wami pójdą inni (1949) – antykwariusz
Dwie brygady (1950) – aktor Jerzy Borowicz grający Franciszka Karhana
Pierwsze dni (1951) – szynkarz Stanisław Wysmyk
Trzy opowieści (1953) – Nowicki (nowela 3. Sprawa konia)
Piątka z ulicy Barskiej (1953) – maszynista kolejki transportowej
Trudna miłość (1954) – Nalepa, ojciec Hanki
Pod gwiazdą frygijską (1956) – szewc Nepomucen Łąpiec
Człowiek na torze (1956) – maszynista Władysław Orzechowski
Tajemnice domu towarowego (1957) – Mazczenko (głos, polski dubbing)^[2]
Eroica (1957) – komendant Mokotowa (nowela Scherzo Alla Polacca)
Pan Anatol szuka miliona (1958) – kasjer Rapaczyński
Rok pierwszy (1960) – ojciec Otryny
Zezowate szczęście (1960) – naczelnik więzienia
Szczęściarz Antoni (1960) - Opaliński, sąsiad Antoniego
Droga na Zachód (1961) – maszynista Walczak
Zaduszki (1961) – Skotnicki
Czarne skrzydła (1962) – Feliks Kostryń, dyrektor kopalni „Erazm”
Gangsterzy i filantropi (1962) – emerytowany sędzia grający z „profesorem” w szachy (cz. 1. Profesor)
Jadą goście jadą... (1962) – Konstanty Nawrocki
Zbrodnia (1963) – służący Egidio (głos, polski dubbing)^[3]
Rękopis znaleziony w Saragossie (1964) – pustelnik / szejk
Życie raz jeszcze (1964) – adwokat Grajewskiego
Faraon (1965) – Beroes, prorok chaldejski
Klub profesora Tutki (serial telewizyjny) (1966–1968) – doktor, rozmówca profesora
Piekło i niebo (1966) – Ignacy Zasada, dziadek Piotrusia
Szyfry (1966) – leśniczy Pieczara
Człowiek, który zdemoralizował Hadleyburg (1967) – Edward Richards
Wierny i lojalny sługa (1969) (głos, polski dubbing)^[4]
Nowy (1969) – kierownik działu
Bolesław Śmiały (1971) – Bogumił, arcybiskup gnieźnieński
Wesele (1972) – Ojciec
Chłopcy (1973) – Józef Kalmita, pensjonariusz domu starców
Czarne chmury (serial telewizyjny) (1973) – Sękosz, mieszczanin z Lecka (odc. 2 Krwawe swaty)
Ziemia obiecana (1974) – ojciec Maksa
Potop (1974) – poseł cesarski
Noce i dnie (1975) – rejent Joachim Ostrzeński, stryj Barbary

Ordery i odznaczenia

Order Budowniczych Polski Ludowej (1974)^[5]
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1959)
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (19 lipca 1954)^[6]
Złoty Krzyż Zasługi (22 lipca 1952)^[7]
Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[8]
Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1967)

Nagrody

Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia za całokształt pracy aktorskiej w teatrze, filmie, radiu i telewizji (1969)
Nagroda Komitetu do Spraw Radia i Telewizji (nagroda zespołowa) za rolę Lona w spektaklu Teatru TV Drewniany talerz Edmunda Morrisa (1968)
Najlepszy aktor Teatru TV w plebiscycie czytelników „Radia i TV” (1969)
„Złoty Ekran” – nagroda tygodnika „Ekran” (1967)
Nagroda artystyczna m.st. Warszawy (1972)
Nagroda na X Międzynarodowym Festiwalu Filmów TV w Pradze za najlepszą rolę męską w filmie Chłopcy w reż. Ryszarda Bera (1973)

Upamiętnienie

Ulice imienia Kazimierza Opalińskiego znajdują się w przemyskiej dzielnicy Kazanów i katowickiej dzielnicy Ligota.

Przypisy

↑ Cmentarz Stare Powązki: KAZIMIERZ OPALIŃSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-19] .
↑ Zbigniew Dolny: Rok 1957. Polski-dubbing.pl, 2008-03-11. [dostęp 2021-05-26]. (pol.).
↑ Zbigniew Dolny: rok 1963. Polski-dubbing.pl, 2008-03-13. [dostęp 2021-05-26]. (pol.).
↑ Telewizja. „Życie Radomskie”. 142, s. 10, 1969-06-15. Warszawa: RSW Prasa-Książka-Ruch. [dostęp 2021-05-26]. (pol.).
↑ Odznaczenia zasłużonych ludzi w Belwederze. „Nowiny”. Nr 199, s. 5, 23 lipca 1974.
↑ M.P. z 1954 r. nr 108, poz. 1458 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
↑ M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1078 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.

Bibliografia

Kazimierz Opaliński w bazie filmpolski.pl
Kazimierz Opaliński w bazie Filmweb
Kazimierz Opaliński, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2021-04-09] .