Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Średniej Wsi
A-140 z 24.09.1959[1] | |||||||
Widok od strony prezbiterium | |||||||
Państwo | Polska | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||
Miejscowość | Średnia Wieś | ||||||
Wyznanie | |||||||
Kościół | |||||||
parafia | |||||||
Wezwanie | |||||||
| |||||||
Położenie na mapie gminy Lesko | |||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||
Położenie na mapie województwa podkarpackiego | |||||||
Położenie na mapie powiatu leskiego | |||||||
49°25′03,5″N 22°20′27,6″E/49,417639 22,341000 | |||||||
|
Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Średniej Wsi – drewniany rzymskokatolicki kościół filialny pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, wzniesiony w XVI w., znajdujący się w miejscowości Średnia Wieś.
To najstarszy drewniany kościół katolicki w Bieszczadach.
Kościół włączono do podkarpackiego Szlaku Architektury Drewnianej.
Historia
Kościół został zbudowany w drugiej połowie XVI w. jako kaplica dworska rodu Balów. W XVII w. pełniła funkcję zboru protestanckiego. W 1697 odzyskana przez katolików. W 1727 z fundacji Katarzyny Balowej powstało całe wyposażenie świątyni. W czasie gruntownego remontu w latach 1959–68 wymieniono belki, wykonano oszalowanie wewnątrz i stolarkę okienną, a dach pokryto gontem. W latach 1983–84 dobudowano wieżę przy północnej ścianie kościoła oraz wycięto otaczające go stare dęby. W 1991 dobudowano zakrystię po zachodniej stronie prezbiterium[2][3].
Architektura i wyposażenie
Kościół to budowla drewniana, konstrukcji zrębowej, na podmurowaniu kamiennym osłoniętym fartuchem gontowym. Nieorientowany, prezbiterium zwrócone na południe, stosunkowo krótkie, zamknięte trójbocznie z dwiema zakrystiami po bokach. Nawa szersza, prostokątna. Wieża konstrukcji słupowej, o ścianach pochyłych z izbicą, zwieńczona cebulastym hełmem blaszanym z latarnią. Dach jednokalenicowy kryty gontem z wieżyczką na sygnaturkę nad nawą, zwieńczoną kopulastym hełmem blaszanym. Na końcach kalenicy balasy zakończone ażurową plakietką od prezbiterium i krzyżem do strony wieży. Ściany zewnętrzne oszalowane gontem[2][4].
- Wejście
- Wnętrze
- Wieża
Wewnątrz stropy płaskie. Na ścianach i stropie polichromia figuralna i iluzjonistyczna z I połowy XVIII w. W prezbiterium malowane podziały architektoniczne. Chór muzyczny wsparty na dwóch słupach. Późnobarokowy ołtarz główny i dwa ołtarze boczne są dziełem snycerzy krośnieńskich. Płaskorzeźbione stacje drogi krzyżowej zawieszone w nawie i rzeźbę Ostatniej Wieczerzy w kruchcie wykonał Jędrek Wasielewski „Połonina”[2].
Inne
W XIX w. Henrietta Ewa Ankwiczówna, która zapisała się w historii jako młodzieńcza miłość Adama Mickiewicza (adresatka jego wierszy: Do mego Cziczerona i Do Henrietty oraz pierwowzór postaci Ewy Horeszkówny w Panu Tadeuszu), odziedziczyła wieś z kościołem po babce Balównie. Wiele czasu spędzała na modlitwie w tej świątyni[4].
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 [dostęp 2020-11-23] .
- ↑ a b c Krzysztof Zieliński: Leksykon drewnianej architektury sakralnej województwa podkarpackiego. PRO CARPATHIA, Rzeszów 2015, s. 274, 275. ISBN 978-83-61577-68-3.
- ↑ Kościół Średnia Wieś. Strona internetowa www.lesko.pl. [dostęp 2020-11-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-30)].
- ↑ a b Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda: Kościoły drewniane Karpat i Podkarpacia. Wydawnictwo Rewasz, Pruszków 2001, s. 207, 208. ISBN 83-85557-88-1.