Kocanki
Morfologia (kocanki piaskowe) | |||
Systematyka[1][2] | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | rośliny | ||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | okrytonasienne | ||
Klasa | Magnoliopsida | ||
Nadrząd | astropodobne | ||
Rząd | astrowce | ||
Rodzina | astrowate | ||
Podrodzina | Asteroideae | ||
Rodzaj | kocanki | ||
Nazwa systematyczna | |||
Helichrysum Mill. Gard. Dict. Abr. ed. 4. 1754 | |||
Typ nomenklatoryczny | |||
Helichrysum orientale L.[3] | |||
| |||
|
Kocanki (Helichrysum Mill.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Obejmuje ponad 550 gatunków[4]. Rośliny te występują na Starym Świecie[4], głównie na obszarach o ciepłym klimacie – w południowej Afryce (w Kraju Przylądkowym rośnie 85 gatunków, w tym 35 endemitów[5]), w basenie Morza Śródziemnego, w zachodniej i środkowej Azji oraz w Nowej Zelandii[6]. Poza kontynentami amerykańskimi, gdzie kocanki występują tylko jako introdukowane, brak przedstawicieli tego rodzaju w północnej Europie i znacznej części wschodniej Azji[4]. W Europie rośnie 5 gatunków[7], przy czym w Polsce obecny w naturze jest tylko jeden gatunek – kocanki piaskowe H. arenarium[8].
Rośliny z tego rodzaju zasiedlają siedliska suche i słoneczne, często górskie[7]. Liczne gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne, niektóre wykorzystywane są także jako lecznicze, do zaparzania napojów[5].
Morfologia
- Pokrój
- Rośliny roczne i wieloletnie, czasem drewniejące[9], osiągające do 2 m wysokości[7].
- Liście
- Skrętoległe lub naprzemianległe, czasem skupione w rozetę przyziemną[7], zwykle całobrzegie i biało lub szaro owłosione[9][7].
- Kwiaty
- Zebrane w koszyczki, które tworzą się na szczytach pędów pojedynczo lub zebrane są w baldachogroniaste kwiatostany złożone[9]. Listki okrywy koszyczków są papierzaste, brązowe, żółte, różowe lub białawe[9]. Wykazują wyraźne ruchy higroskopowe w odpowiedzi na zmiany wilgotności powietrza[10]. Dno koszyczka jest płaskie, pozbawione plewinek, rzadko jednak bywają one obecne[9]. W koszyczkach występują wyłącznie kwiaty rurkowate, brak kwiatów języczkowych[6] lub są one nitkowate[9].
- Owoce
- Niełupki nagie lub pokryte krótkimi, albo długimi, podwójnymi, nieco maczugowatymi włoskami. Ości puchu kielichowego wolne lub zrośnięte u nasady, czasem nieco pierzaste[9].
Systematyka
- Pozycja systematyczna
Rodzaj z plemienia Gnaphalieae w podrodzinie Asteroideae z rodziny astrowatych Asteraceae[11].
- Lista gatunków
Tradycyjnie lub zwyczajowo do rodzaju zaliczane i kocankami nazywane są gatunki z innych rodzajów m.in.: kocanki ogrodowe Xerochrysum bracteatum (≡H. bracteatum), kocanki Cassini'ego Schoenia cassiniana (≡H. cassinianum), szarota żółtobiała, kocanki żółtobiałe Pseudognaphalium luteoalbum (≡H. luteoalbum)[12][4].
Zastosowanie i uprawa
Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne (często nie tyle dla kwiatów, co dla efektownie, biało lub szaro zabarwionych pędów[7]) lub lecznicze. Nadają się na rabaty kwiatowe, szczególnie w ogrodach skalnych. W Polsce ze względu na klimat są uprawiane jako rośliny jednoroczne.
Do częściej uprawianych należą: Helichrysum forskahlii, kocanki włochate Helichrysum petiolare[5], kocanki włoskie Helichrysum italicum, kocanki wspaniałe Helichrysum splendidum.
Kocanki z reguły wymagają żwirowatego, przepuszczalnego i niezbyt żyznego podłoża oraz słonecznego stanowiska. Rozmnaża się je z nasion, sadzonek pędowych lub przez podział kłączy.
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-04].
- ↑ a b c d Helichrysum Mill.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-08-27].
- ↑ a b c David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 428, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
- ↑ a b GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
- ↑ a b c d e f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 366. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 92, ISBN 978-83-62975-45-7 .
- ↑ a b c d e f g Yousheng Chen, Randall J. Bayer: Helichrysum Miller. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-08-27].
- ↑ MarekM. Ples MarekM., A jednak się porusza! Ruchy higroskopowe roślin, „Biologia w Szkole”, Poznań: Forum Media Polska Sp. z o.o., 2016, s. 52-56 [dostęp 2016-06-07] .
- ↑ Genus Helichrysum Mill.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-08-27].
- ↑ Gawryś Wiesław: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 95. ISBN 978-83-925110-5-2.
- Britannica: plant/immortelle
- БРЭ: 4678473
- SNL: stråblom
- DSDE: evighedsblomst