Kombatant

Kombatant – członek regularnych formacji wojskowych lub ruchu oporu biorący czynny udział w walce^[1].

W znaczeniu potocznym jest to weteran, czyli były żołnierz, partyzant lub uczestnik ruchu oporu, towarzysz broni^[2][1].

Słowo pochodzi z języka francuskiego^[1].

Prawo konfliktów zbrojnych

Każdy kombatant, który znajdzie się we władzy strony przeciwnej, staje się jeńcem wojennym^[3].

Chociaż wszyscy kombatanci są zobowiązani do przestrzegania przepisów prawa międzynarodowego, mających zastosowanie w konfliktach zbrojnych, naruszenia tych przepisów nie pozbawiają kombatanta prawa do traktowania go jako kombatanta albo – gdy znajdzie się we władzy strony przeciwnej – prawa do traktowania go jako jeńca wojennego^[3].

Dla wzmocnienia ochrony ludności cywilnej przed skutkami działań wojennych kombatanci są zobowiązani do odróżniania się od ludności cywilnej w czasie, gdy biorą udział w ataku lub w wojskowej operacji przygotowawczej do ataku^[3].

Kombatanci w Polsce

Według polskiej ustawy o kombatantach, kombatantami są osoby, które brały udział w wojnach, działaniach zbrojnych i powstaniach narodowych, wchodząc w skład formacji wojskowych lub organizacji walczących o suwerenność i niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej.

W świetle tej ustawy kombatantami nie są m.in. osoby, które:

• kolaborowały z okupantem sowieckim w latach 1939–1941,
• kolaborowały z okupantem niemieckim w latach 1939–1945,
• pracowały w latach 1944–1956 w organach zwalczających organizacje oraz osoby działające na rzecz suwerenności i niepodległości Polski:
  • w NKWD lub innych organach represji Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich.
  • w strukturach Urzędów Bezpieczeństwa, Służby Bezpieczeństwa i Informacji Wojskowej, a także nadzorujących je komórkach jednostek zwierzchnich,
  • w jednostkach organizacyjnych lub na stanowiskach związanych ze stosowaniem represji:
    • w organach prokuratury i prokuraturze wojskowej,
    • w sądownictwie powszechnym lub wojskowym,
    • w służbie więziennej,
  • dla organów bądź jednostek organizacyjnych PPR lub PZPR.

Polskim urzędem centralnej administracji rządowej, powstałym 1991 roku w celu zapewnienia kombatantom oraz ofiarom represji wojennych i okresu powojennego XX w. niezbędnej pomocy i opieki oraz należnego im szacunku i pamięci jest Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.

Przypisy

Bibliografia

• Leksykon wiedzy wojskowej. Marian Laprus (red.). Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979, s. 169–170. ISBN 83-11-06229-3.
• Ustawa z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz.U. z 2021 r. poz. 1858)
• Słownik Wyrazów Obcych: kombatant
• Historia polskiego ustawodawstwa kombatanckiego
• Agnieszka Szpak, Dopuszczalność pozbawienia życia kombatanta w świetle międzynarodowego prawa humanitarnego
• Patrycja Grzebyk, Pojęcia „osoba cywilna” oraz „bezpośredni udział w działaniach zbrojnych”