Kompetencje międzykulturowe

Kompetencje międzykulturowe – różnie definiowany zespół umiejętności wykorzystywanych w obszarze zarządzania międzykulturowego, komunikacji międzykulturowej, edukacji międzykulturowej i dziedzinach pokrewnych[1]. Kompetencje międzykulturowe wpisują się w szeroko pojętą kompetencję komunikacyjną[2].

Definicje

Kompetencje międzykulturowe definiowane są w następujący sposób:

  • Jürgen Bolten w 2006 określił je jako zdolność dostrzegania różnic kulturowych, a także umiejętność wykorzystania posiadanych przez jednostkę umiejętności personalnych, społecznych, zawodowych i strategicznych,
  • Piotr Sztompka w 2010 zdefiniował je jako znajomość i umiejętność stosowania różnych wzorów życia i reguł kulturowych,
  • Jerzy Nikitorowicz w 2009 określił je jako zdolność do przyjęcia postawy relatywizmu kulturowego w kontaktach z przedstawicielami innych kultur, jak również umiejętność praktycznego zastosowania zdobytej wiedzy na temat odmienności kulturowej,
  • Sławomir Magala w 2011 nazwał je plecakiem (zestawem narzędzi), który samodzielnie kompletują wszyscy uczący się ludzie, jeśli w jednym miejscu muszą radzić sobie z różnymi oprogramowaniami kulturowymi (na przykład w wielokulturowym miejscu pracy)[1],
  • G.M. Chen i W.J. Starosta w 1996 (w artykule Intercultural communication competence: A synthesis) przedstawili je jako zespół wiedzy, postaw, motywacji i umiejętności umożliwiających jednostkom skuteczne funkcjonowanie w wielokulturowych środowiskach pracy[3].

Kompetencje węzłowe

Polski sklep w Wielkiej Brytanii – miejsce wykorzystywania kompetencji międzykulturowych

Do węzłowych kompetencji międzykulturowych należą:

  • umiejętności w zakresie komunikacji, w tym umiejętność słuchania,
  • inteligencja emocjonalna, w tym empatia,
  • rozumienie postaw i sposobów zachowania się ludzi innych kultur,
  • otwartość na odmienność, w tym tolerancja,
  • zdolności i umiejętności w obszarze rozwiązywania sytuacji konfliktowych,
  • umiejętność radzenia sobie w sytuacjach niepewnych[1].

Charakterystyka i kontekst

Według Jürgena Boltena kompetencje międzykulturowe nie są tworem autonomicznym w stosunku do innych kompetencji posiadanych przez osobę i nie stanowią oddzielnego segmentu wiedzy, czy umiejętności. Wszystkie posiadane kompetencje odnosić natomiast należy do międzykulturowej recepcji świata. Kompetencja międzykulturowa miałaby być zdolnością do przyjęcia postawy relatywizmu kulturowego w kontaktach z przedstawicielami innych kultur, a jej nabycie miałoby umożliwić rozwój podmiotu w trzech obszarach: wiedzy, sprawności (w określonych zakresach funkcjonowania) oraz postawy[4]. Kompetencją stanowiącą warunek komunikacji międzykulturowej jest umiejętność rozumienia przez odbiorcę znaków, którymi posługuje się rozmówca w kodzie, z którego korzysta oraz umiejętność tworzenia przez odbiorcę komunikatów w tym samym kodzie[5]. Według A. Różańskiej aby kształtować kompetencje międzykulturowe, potrzebna jest wiedza związana z atrybutami kryterialnymi własnej kultury, zwłaszcza tymi, które stanowią łączniki/pomosty między kulturami Innych[6].

Za kolejny poziom rozwoju kompetencji międzykulturowych mogą być uznawane kompetencje wielokulturowe, które oznaczają nie tylko świadomość tożsamości kulturowej danej jednostki, ale również posiadaniu przezeń praktycznej umiejętności zgodnego, efektywnego współżycia w jednym społeczeństwie z przedstawicielami innych kultur[7].

Przypisy

  1. ↑ a b c Mariusz Korczyński, Kompetencje międzykulturowe polskich emigrantów zarobkowych w Anglii, W: Lubelski Rocznik Pedagogiczny, tom XXXVI, nr 3/2017, s. 152–154.
  2. ↑ Katarzyna Drąg, Warunki skutecznego przyswajania kompetencji międzykulturowych w procesie szkoleniowym, w: Perspektywy kultury/Perspectives on culture, Instytut Kulturoznawstwa Akademii Ignatianum w Krakowie, nr 18(3)/2017, s. 89 ISSN 2081-1446.
  3. ↑ Mariusz Korczyński, Kompetencje międzykulturowe a sukces zawodowy polskich pracowników w Anglii, w: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, vol. XXXIX, nr 4/2016, s. 82.
  4. ↑ Agnieszka Suchocka, Kompetencje międzykulturowe – przywilej czy konieczność, w: Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych, Akademia Marynarki Wojennej w Gdyni, nr 4/2016, s.124.
  5. ↑ Jan F. Jacko, Komunikacja międzykulturowa w ujęciu fenomenologiczno-systemowym, Wydawnictwo Adama Marszałka, Toruń, 2012, s. 48.
  6. ↑ Marek Rembierz, Edukacja międzykulturowa jako ćwiczenie duchowe. Pedagogiczne wymiary kształtowania kultury duchowej i rozumienia wartości ponadkulturowych w kontekście zróżnicowania religijnego i pluralizmu światopoglądowego, w: Edukacja Międzykulturowa, nr 2(9)/2018, s. 95 ISSN 2299-4106.
  7. ↑ Urszula Markowska-Manista, Dominika Zakrzewska-Olędzka, Pomiędzy teorią, a praktyką kontaktu międzykulturowego, w: Pogranicze. Studia Społeczne, tom XXX/2017, s. 115.