Luteina (barwnik)

Ten artykuł dotyczy barwnika. Zobacz też: luteina.
Luteina
Nazewnictwo
Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
(4R)-4-[(1E,3E,5E,7E,9E,11E,13E,15E,17E)-18-[(4R)-4-hydroksy-2,6,6-trimetylocykloheksen-1-ylo]-3,7,12,16-tetrametyloktadeka-1,3,5,7,9,11,13,15,17-nonaenylo]-3,5,5-trimetylocykloheks-2-en-1-ol
Inne nazwy i oznaczenia
3,3′-dihydroksy-α-karoten, α-karoteno-3,3′-diol, β,ε-karoteno-3,3′-diol
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

C40H56O2

Masa molowa

568,87 g/mol

Identyfikacja
Numer CAS

127-40-2

PubChem

5368396

DrugBank

DB00137

SMILES
CC1=C(C(CC(C1)O)(C)C)\C=C\C(=C\C=C\C(=C\C=C\C=C(/C)\C=C\C=C(/C)\C=C\C2C(=CC(CC2(C)C)O)C)\C)\C
Właściwości
Rozpuszczalność w wodzie
nierozpuszczalny
w innych rozpuszczalnikach
tłuszcze
Temperatura topnienia

190 °C[1]

Niebezpieczeństwa
Karta charakterystyki: dane zewnętrzne
Podobne związki
Podobne związki

zeaksantyna (izomer luteiny)

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Multimedia w Wikimedia Commons

Luteina (E161b) – organiczny związek chemiczny, żółty barwnik należący do ksantofili (podgrupa karotenoidów), alkoholowa pochodna α-karotenu. Do zastosowań przemysłowych otrzymuje się ją z traw[2].

Występowanie

W stanie naturalnym występuje m.in. w żółtku i komórkach tłuszczowych[3]. Jest jednym z głównych ksantofili obecnych w tkankach roślinnych oraz olejach pochodzenia roślinnego[4]. Jest powszechnie obecna w owocach i warzywach. W krajach europejskich do najistotniejszych jej źródeł należą (ze względu na wielkość spożycia i wysoką zawartość luteiny): szpinak, groch, sałata, brokuł, papryka, pomidor, jaja kurze, marchew, pomarańcza, cykoria[5].

Działanie

Luteina jest istotna dla prawidłowego funkcjonowania narządu wzroku, gdyż chroni go przed uszkodzeniami powodowanymi przez wolne rodniki[6]. Szczególnie dużo luteiny zawiera siatkówka oka, oraz plamka żółta, za której kolor odpowiadają także inne ksantofile - zeaksantyna i β-kryptoksantyna[4].

Zastosowanie

W przemyśle spożywczym używa się jej jako barwnika do zup i napojów alkoholowych[2], a także ciast i przetworzonej żywności. Luteina jest również składnikiem niektórych karm dla zwierząt (np. drobiu)[3].

Przypisy

  1. ↑ Sicherheitsdatenblatt gemäß Verordnung (EG) Nr. 1907/2006 (Lutein Rotichrom TLC) [online], Carl Roth, 27 października 2011 [zarchiwizowane z adresu 2012-03-13]  (niem.).
  2. ↑ a b Food-Info.net: E161b: Luteina. [dostęp 2010-12-21]. (pol.).
  3. ↑ a b Bill Statham: E213: Tabele dodatków i składników chemicznych. Warszawa: Wydawnictwo RM, 2006. ISBN 978-83-7243-529-3.
  4. ↑ a b SaskiaS. Franke SaskiaS. i inni, Analysis of carotenoids and vitamin E in selected oilseeds, press cakes and oils, „European Journal of Lipid Science and Technology”, 112 (10), 2010, s. 1122–1129, DOI: 10.1002/ejlt.200900251 .
  5. ↑ F.F. Granado F.F., B.B. Olmedilla B.B., I.I. Blanco I.I., Nutritional and clinical relevance of lutein in human health, „The British Journal of Nutrition”, 90 (3), 2003, s. 487–502, DOI: 10.1079/bjn2003927, PMID: 14513828 .
  6. ↑ W.B.W.B. Szostak W.B.W.B., D.D. Szostak-Węgierek D.D., Żywienie w profilaktyce zwyrodnienia plamki żółtej, „Przegląd Lekarski”, 65 (6), 2008, s. 308–311, PMID: 18853663 .