Mandewila

Mandevilla sanderi

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

goryczkowce

Rodzina

toinowate

Rodzaj

mandewila

Nazwa systematyczna

Mandevilla Lindl.
Edwards's Bot. Reg. 26. t. 7. Feb 1840

Synonimy

Amblyanthera Müll. Arg.
Dipladenia A. DC.
Eriadenia Miers
Laseguea A. DC.
Mitozus Miers
Salpinctes Woodson^[3]

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Mandewila^[4] (Mandevilla) – rodzaj roślin należący do rodziny toinowatych. W Polsce rośliny te znane są głównie pod nazwą dipladenii (jest to jeden z synonimów rodzaju Mandevilla). Gatunkiem typowym jest Mandevilla suaveolens Lindl^[5]. Do rodzaju Mandevilla należy ok. 200 gatunków roślin występujących głównie w Ameryce Południowej^[6].

Morfologia

Większość gatunków to pnącza lub rośliny wijące się. Mają duże kwiaty w postaci trąbki o płatkach korony odwiniętych na zewnątrz. W ich zalążni znajdują się dwa gruczoły i stąd pochodzi nazwa Dipladenia (w języku greckim diplos znaczy podwójny, aden – gruczoł). Ulistnienie naprzewciwległe.

Systematyka

Rodzaj Mandevilla należy do plemienia Mesechiteae w podrodzinie Apocynoideae z rodziny toinowatych (Apocynaceae)^[2]^[7]

Wykaz gatunków^[8]

Mandevilla abortiva J.F.Morales
Mandevilla achrestogyne (Woodson) Woodson
Mandevilla acutiloba (A.DC.) Woodson
Mandevilla aequatorialis J.F.Morales
Mandevilla albifolia J.F.Morales
Mandevilla alboviridis (Rusby) Woodson
Mandevilla alexicaca (Mart. ex Stadelm.) M.F. Sales
Mandevilla alvarezii Daniel
Mandevilla amazonica J.F.Morales
Mandevilla anceps Woodson
Mandevilla andina J.F.Morales & A.Fuentes
Mandevilla andrieuxii (Müll.Arg.) Hemsl.
Mandevilla angustata (Steyerm.) J.F.Morales
Mandevilla angustifolia (Malme) Woodson
Mandevilla annulariifolia Woodson
Mandevilla antennacea (A.DC.) K.Schum.
Mandevilla antioquiana J.F.Morales
Mandevilla apocynifolia (A.Gray) Woodson
Mandevilla aracamunensis Morillo
Mandevilla arcuata A.H.Gentry
Mandevilla aridana J.F.Morales
Mandevilla assimilis (K.Schum.) J.F.Morales
Mandevilla atroviolacea (Stadelm.) Woodson
Mandevilla bahiensis (Woodson) M.F.Sales & Kin.-Gouv.
Mandevilla barretoi Markgr.
Mandevilla benthamii (A.DC.) K.Schum.
Mandevilla bogotensis (Kunth) Woodson
Mandevilla boliviensis (Hook.f.) Woodson
Mandevilla brachyloba (Müll.Arg.) K.Schum.
Mandevilla brachysiphon (Torr.) Pichon
Mandevilla bracteata (Kunth) Kuntze
Mandevilla bracteosa (Rusby) Woodson
Mandevilla bradei Markgr.
Mandevilla callacatensis Markgr.
Mandevilla callista Woodson
Mandevilla caquetana J.F.Morales
Mandevilla catimbauensis Souza-Silva, Rapini & J.F.Morales
Mandevilla caurensis Markgr.
Mandevilla cercophylla Woodson
Mandevilla cereola Woodson
Mandevilla clandestina J.F.Morales
Mandevilla coccinea (Hook. & Arn.) Woodson
Mandevilla columbiana J.F.Morales
Mandevilla congesta (Kunth) Woodson
Mandevilla convolvulacea (A.DC.) Hemsl.
Mandevilla crassinoda (Gardner) Woodson
Mandevilla cuneifolia Woodson
Mandevilla cuspidata (Rusby) Woodson
Mandevilla dardanoi M.F.Sales, Kin.-Gouv. & A.O.Simões
Mandevilla dissimilis Woodson
Mandevilla dodsonii A.H.Gentry
Mandevilla duartei Markgr.
Mandevilla duidae (Woodson) Woodson
Mandevilla emarginata (Vell.) C.Ezcurra
Mandevilla equatorialis Woodson
Mandevilla espinosae Woodson
Mandevilla exilicaulis (Sessé & Moc.) J.K.Williams
Mandevilla eximia (Hemsl.) Woodson
Mandevilla filifolia Monach.
Mandevilla fistulosa M.F.Sales, Kin.-Gouv. & A.O.Simões
Mandevilla foliosa (Müll.Arg.) Hemsl.
Mandevilla fragilis Woodson
Mandevilla fragrans (Stadelm.) Woodson
Mandevilla frigida J.F.Morales
Mandevilla funiformis (Vell.) K.Schum.
Mandevilla glandulosa (Ruiz & Pav.) Woodson
Mandevilla gracilis (Kunth) J.F.Morales
Mandevilla grata Woodson
Mandevilla grazielae M.F.Sales, Kin.-Gouv. & A.O.Simões
Mandevilla guanabarica Casar. ex M.F.Sales, Kin.-Gouv. & A.O.Simões
Mandevilla harleyi M.F.Sales, Kin.-Gouv. & A.O.Simões
Mandevilla hatschbachii M.F.Sales, Kin.-Gouv. & A.O.Simões
Mandevilla hesperia (I.M.Johnst.) A.O.Simões, Kin.-Gouv. & M.E.Endress
Mandevilla hirsuta (Rich.) K.Schum.
Mandevilla holosericea (Sessé & Moc.) J.K.Williams
Mandevilla holstii Morillo
Mandevilla horrida J.F.Morales
Mandevilla huberi Morillo
Mandevilla hypoleuca (Benth.) Pichon
Mandevilla illustris (Vell.) Woodson
Mandevilla immaculata Woodson
Mandevilla inexperata J.F.Morales
Mandevilla jamesonii Woodson
Mandevilla jasminiflora Woodson
Mandevilla javitensis (Kunth) K.Schum.
Mandevilla kalmiifolia (Woodson) J.F.Morales
Mandevilla karwinskii (Müll.Arg.) Hemsl.
Mandevilla krukovii Woodson
Mandevilla lancibracteata Woodson
Mandevilla lancifolia Woodson
Mandevilla lanuginosa (M.Martens & Galeotti) Pichon
Mandevilla lata Markgr.
Mandevilla laxa (Ruiz & Pav.) Woodson
Mandevilla leptophylla (A.DC.) K.Schum.
Mandevilla ligustriflora Woodson
Mandevilla lobbii Woodson
Mandevilla lojana J.F.Morales
Mandevilla longiflora (Desf.) Pichon
Mandevilla longipes Woodson
Mandevilla lucida Woodson
Mandevilla luetzelburgii (H.Ross & Markgr.) Woodson
Mandevilla macrosiphon (Torr.) Pichon
Mandevilla manarana Morillo
Mandevilla martiana (Stadelm.) Woodson
Mandevilla martii (Müll.Arg.) Pichon
Mandevilla matogrossana J.F.Morales
Mandevilla megabracteata J.F.Morales
Mandevilla mexicana (Müll.Arg.) Woodson
Mandevilla microphylla (Stadelm.) M.F.Sales & Kin.-Gouv.
Mandevilla mollissima (Kunth) K.Schum.
Mandevilla montana (Kunth) Markgr.
Mandevilla moricandiana (A.DC.) Woodson
Mandevilla moritziana (Müll.Arg.) Donn.Sm.
Mandevilla muelleri Woodson
Mandevilla myriophylla (Taub. ex Ule) Woodson
Mandevilla nacapulensis (Felger & Henrickson) A.O.Simões, Kin.-Gouv. & M.E.Endress
Mandevilla nerioides Woodson
Mandevilla nevadana J.F.Morales
Mandevilla novocapitalis Markgr.
Mandevilla oaxacana (A.DC.) Hemsl.
Mandevilla obtusifolia Monach.
Mandevilla pachyphylla Woodson
Mandevilla paisae J.F.Morales
Mandevilla pavonii (A.DC.) Woodson
Mandevilla pendula (Ule) Woodson
Mandevilla pentlandiana (DC.) Woodson
Mandevilla permixta Woodson
Mandevilla petraea (A.St.-Hil.) Pichon
Mandevilla pohliana (Stadelm.) A.H.Gentry
Mandevilla polyantha K.Schum. ex Woodson
Mandevilla pringlei J.K.Williams
Mandevilla pristina J.F.Morales
Mandevilla pycnantha (Steud.) Woodson
Mandevilla rigidifolia J.F.Morales
Mandevilla riparia (Kunth) Woodson
Mandevilla rubra Markgr. ex M.F.Sales, Kin.-Gouv. & A.O.Simões
Mandevilla rugellosa (Rich.) L.Allorge
Mandevilla rugosa (Benth.) Woodson
Mandevilla rutila Woodson
Mandevilla sagittarii Woodson
Mandevilla sancta (Stadelm.) Woodson
Mandevilla sancta-martae J.F.Morales
Mandevilla sandemanii Woodson
Mandevilla sanderi (Hemsl.) Woodson
Mandevilla sandwithii Woodson
Mandevilla scaberula N.E.Br.
Mandevilla scabra (Hoffmanns. ex Roem. & Schult.) K.Schum.
Mandevilla schlimii (Müll.Arg.) Woodson
Mandevilla scutifolia Woodson
Mandevilla sellowii (Müll.Arg.) Woodson
Mandevilla semirii M.F.Sales, Kin.-Gouv. & A.O.Simões
Mandevilla similaris J.F.Morales
Mandevilla speciosa (Kunth) J.F.Morales
Mandevilla spigeliiflora (Stadelm.) Woodson
Mandevilla splendens (Hook.f.) Woodson
Mandevilla spruceana (Müll.Arg.) K.Schum.
Mandevilla stans (A.Gray) J.K.Williams
Mandevilla stephanotidifol ia Woodson
Mandevilla steyermarkii Woodson
Mandevilla subcarnosa (Benth.) Woodson
Mandevilla subcordata Rusby
Mandevilla subpaniculata Woodson
Mandevilla subsagittata (Ruiz & Pav.) Woodson
Mandevilla subscorpoidea Wooton
Mandevilla subsessilis (A.DC.) Woodson
Mandevilla subspicata (Vahl) Markgr.
Mandevilla subumbelliflora J.F.Morales
Mandevilla surinamensis (Pulle) Woodson
Mandevilla symphytocarpa (G.Mey.) Woodson
Mandevilla tenuifolia (J.C.Mikan) Woodson
Mandevilla thevetioides Woodson
Mandevilla torosa (Jacq.) Woodson
Mandevilla trianae Woodson
Mandevilla tricolor Woodson
Mandevilla tristis J.F.Morales
Mandevilla tubiflora (M.Martens & Galeotti) Woodson
Mandevilla turgida Woodson
Mandevilla ulei K.Schum. ex Markgr.
Mandevilla undulata (C.Ezcurra) A.O.Simões, Kin.-Gouv. & M.E.Endress
Mandevilla urceolata Markgr.
Mandevilla urophylla (Hook.) Woodson
Mandevilla vanheurckii (Müll.Arg.) Benth. ex B.D.Jacks.
Mandevilla vasquezii J.F.Morales
Mandevilla velame (A.St.-Hil.) Pichon
Mandevilla venulosa (Müll.Arg.) Woodson
Mandevilla veraguasensis (Seem.) Hemsl.
Mandevilla versicolor Woodson
Mandevilla villosa (Miers) Woodson
Mandevilla virescens (A.St.-Hil.) Pichon
Mandevilla widgrenii C.Ezcurra
Mandevilla xerophytica J.F.Morales

Zastosowanie

W Polsce niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne. Najlepiej rosną w szklarni, można je jednak uprawiać również jako rośliny pokojowe. Dobrze nadają się także do dekoracji balkonów, altan, na zimę muszą być przeniesione do ogrzewanych pomieszczeń. Są roślinami wieloletnimi. Rosną dość szybko, nie przycinane pędy przyrastają ok. 60 cm rocznie. Kwitną od wczesnego lata po późną zimę.

Uprawa

Najważniejszym warunkiem powodzenia ich uprawy jest zapewnienie im stałej i dużej wilgotności powietrza. Aby to uzyskać można postawić doniczkę na kamykach na dużej podstawce stale wypełnionej wodą. Dobrze jest codziennie zraszać roślinę. Liści nie nabłyszcza się. Zimą należy je przetrzymywać w temperaturze nie niższej niż 13 °C, lepiej jednak gdy jest to 15 °C. Potrzebują dużo światła. Latem podlewa się je obficie, zimą niewiele. Rośliny corocznie przesadza się do większej doniczki (w pierwszym roku, gdy rosną szybko, nawet 2-3 razy). Jeśli nie chcemy by roślina miała postać długiego pnącza należy ją po przekwitnięciu silnie przyciąć. Latem nawozi się słabą dawką płynnych nawozów co 2 tygodnie. Rośliny bywają atakowane przez przędziorki, wełnowce i tarczniki. Zwalcza się je odpowiednimi środkami chemicznymi.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-29] (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2009-10-28].
↑ Patrick Mioulane (red.): Praktyczna encyklopedia. Rośliny pokojowe. Warszawa: Hachette Livre Polska sp. z o.o., 2009, s. 336. ISBN 978-83-7575-544-2.
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-03-09].
↑ World Checklist od Selected Plant Families. [dostęp 2009-01-29].
↑ List of Genera in APOCYNACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2018-02-08] (ang.).
↑ Mandevilla. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-01-24].