Myśliwy

Ten artykuł dotyczy osoby biorącej udział w polowaniu. Zobacz też: ORP Myśliwy – okręt flagowy PMW w l. 1922–1924.
Myśliwy, 1912 r.

Myśliwy (daw. łowca, strzelec) – osoba zajmująca się łowiectwem, uczestnicząca w polowaniach w celu pozyskania mięsa, skór oraz kości, poroża i innych trofeów łowieckich. Współcześnie status myśliwego, jego prawa i obowiązki regulowany jest przez prawo łowieckie[1], co odróżnia go od kłusownika dokonującego polowań bezprawnie.

Łowiectwo – zajęcie myśliwego

 Osobny artykuł: Łowiectwo.

Łowiectwo było jednym z najstarszych obok zbieractwa sposobem zdobywania żywności i sposobem życia ludzkości. Z czasem utraciło swoje znaczenie na rzecz rolnictwa: hodowli zwierząt (pasterstwo) i uprawy roślin, pozostając alternatywnym źródłem pożywienia, a także rozrywki oraz elementem gospodarki łowieckiej.

Zajęcie myśliwego przez wiele wieków miało związek z wojskowością. Początkowo było z nią nierozerwalnie związane, z czasem stało się formą przygotowania do militarnego rzemiosła. W okresie średniowiecza polowanie stało się formą rozrywki i ćwiczeń wojskowych europejskiego rycerstwa, a następnie szlachty. Z ludzi zajmujących się myślistwem rekrutowano także jednostki wojskowe, np. łucznicy, strzelcy, jegrzy. Rdzenne łowiectwo nieodłącznie wiąże się z prowadzeniem gospodarki łowieckiej, której tylko jednym z elementów jest polowanie.

Z zajęciem myśliwych związane są liczne zjawiska w różnych dziedzinach życia, np.:

Myśliwy w kulturze

Postać myśliwego i jego zajęcia znalazły liczne odbicia w kulturze.

Postacie bogów i herosów mitologicznych

Enkidu, Nimrod, Artemida, Diana, Orion, Akteon, Hern Myśliwy, Wolundr

Literatura

Postacie myśliwych:

Film

Plastyka

Zobacz multimedia związane z tematem: Myśliwi w sztuce
  • mozaiki w Pelli (Polowanie na jelenia, Polowanie na lwa) oraz w Villa Romana del Casale (Wielkie polowanie (fragment), Małe polowanie (fragment);
  • portrety i malarstwo rodzajowe ukazujące postacie myśliwych oraz sceny związane z myślistwem, np. w malarstwie polskim:
    • Tadeusz Ajdukiewicz: Po polowaniu na jelenia,
    • Michał Elwiro Andriolli: ilustracja do Księgi IV Pana Tadeusza (koncert Wojskiego),
    • Józef Brandt: Gajowy, Przed polowaniem (dwa obrazy o tym tytule[2]), Polowanie, Wyjazd na polowanie,
    • Józef Chełmoński: Zjazd na polowanie, Trójka na śniegu (Polowanie z chartami na zające), Wyjazd na polowanie, Polowanie na głuszca,
    • Julian Fałat: Nagonka, Polowanie na niedźwiedzia, Odpoczynek myśliwych w lesie, Oszczepnicy, Polowanie w Nieświeżu, Powrót z niedźwiedziem, Polowanie na łosia, Polowanie – nagonka, Wyjazd na polowanie, Powrót z polowania z łosiem,
    • Maksymilian Gierymski: Wyjazd na polowanie I, Wyjazd na polowanie II, Polowanie w lesie, Powrót z polowania II,
    • Jerzy Kossak: Bieg myśliwych z psami za jeleniem, Spacer myśliwski w lesie, Święty Hubert na koniu spotyka jelenia, Scena z polowania – za tropem,
    • Juliusz Kossak: Maurycy Potocki na polowaniu, Polowanie w Poturzycy u Dzieduszyckich, Polowanie na lisa, Polowanie par force z ogarami, Wyjazd na polowanie z sokołem, Wyjazd na polowanie, Polowanie stepowe na wilka, Polowanie na zająca, Asesor z Rejentem na polowaniu z chartami (ilustracja do Księgi II Pana Tadeusza),
    • Wojciech Kossak: Polowanie cesarskie w Gödöllö, Polowanie par force u Józefa Potockiego w Antoninach,
    • Franciszek Kostrzewski,Polowanie (ilustracja do Księgi IV Pana Tadeusza),
    • Tadeusz Makowski: Myśliwy,
    • Władysław Podkowiński, Wyjazd na polowanie,
    • January Suchodolski: Polowanie na jelenia,
    • Alfred Wierusz-Kowalski: Po polowaniu na lisa, Na polowanie, Po polowaniu, Lis, Wyjazd na polowanie, Myśliwy, Naganiacze odpoczywający w lesie, Rankiem na polowanie;

Heraldyka

Zobacz multimedia związane z tematem: Myśliwy w heraldyce

Postać myśliwego znajduje się w herbach miejskich: Baiersdorf (Niemcy), Bystré (Czechy), Etschberg (Niemcy), Galdakao (Hiszpania), Izurza (Hiszpania), Orvin (Szwajcaria).

Urzędy nadworne związane z łowiectwem

Łowczy: łowczy nadworny (venator aulicus), w tym koronny i litewski; łowczy wielki koronny; łowczy wielki litewski; podłowczy; sokolnik; jastrzębnik.

Zobacz w Wikiźródłach tekst
o staropolskich urzędach łowieckich i specjalnościach myśliwskich

Sławni myśliwi

 Z tym tematem związana jest kategoria: Myśliwi.

Wielu władców zasłynęło ze swojego zamiłowania do polowań, niektórzy z nich otrzymali nawet przydomek w związku z tym zajęciem:

Wśród polskich panujących najbardziej znanymi myśliwymi są m.in.:

Oprócz władców znanymi myśliwymi byli m.in.:

Zobacz też

Zobacz multimedia związane z tematem: Myślistwo
Zobacz kolekcję cytatów o myśliwym w Wikicytatach

Przypisy

  1. ↑ myśliwy, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2022-02-22] .
  2. ↑ Jozef Brandt – s. 4 [online], pinakoteka.zascianek.pl [dostęp 2017-11-25] .
  3. ↑ Eugene Pertuiset – poszukiwacz przygód, podróżnik (m.in. Patagonia) i myśliwy francuski, przyjaciel malarza, bohater powieści Oliviera Rolina „Un chasseur de lions” (2008), wspomniany w opowiadaniu Juliusza Verne’a „Dziesięć godzin polowania” (1881).
  • GND: 4162654-0
  • NKC: ph413841
  • Catalana: 0086885