Nikud

Nikud (hebr. ‏נִקּוּד‎, trb. ‏nīqqūd‎, dosł. „kropkowanie” lub hebr. ‏נְקֻדּוֹת‎, trb. ‏nəqudōt‎, dosł. „kropki”) – system znaków diakrytycznych używany do reprezentowania samogłosek^[1][2][3] lub rozróżniania alternatywnych wymów liter alfabetu hebrajskiego. We wczesnym średniowieczu (VI–VIII w.) opracowano kilka takich systemów diakrytycznych, jednak nikud jest najbardziej rozpowszechnionym oraz jedynym, który do dziś jest stosowany; początkowo był używany przez syryjskich chrześcijańskich gramatyków oraz masoretów. Powodem opracowania takiego systemu było zachowanie tradycji wymowy treści świętych ksiąg (w tym Biblii), która dotychczasowo była przekazywana ustnie^[4][5] .

We współczesnej ortografii języka hebrajskiego nikud jest używany głównie w słownikach, poezji, utworach literatury dziecięcej lub w tekstach przeznaczonych dla imigrantów do Izraela^[6][7][8]. W celu ujednoznacznienia rozwinął się także system pisowni bez nikudu, znany w języku hebrajskim jako ktiw maleh (כְּתִיב מָלֵא; dosł. „pełna pisownia”). Zasady pisowni zostały formalnie ujednolicone w Zasadach pisowni bez nikudu (כְּלָלֵי הַכְּתִיב חֲסַר הַנִּקּוּד) uchwalonych przez Akademię Języka Hebrajskiego; dokument uchwalono w roku 1996, a zaktualizowano w 2017 roku. Celem używania nikudu jest zapobieganie dwuznaczności i błędnej wymowie określonych słów. Tekst napisany z nikudem nazywa się ktiw menukad (כתיב מנוקד).

Współcześnie system ten nie jest zazwyczaj używany, czego jednym z powodów jest fakt, że nie odzwierciedla on aktualnej wymowy; we współczesnym hebrajskim cere wymawia się tak samo jak segol (nie dotyczy tyberyjskiej odmiany), a patach tak samo jak kamac. Młode pokolenie rodzimych użytkowników języka hebrajskiego uważa dane różnice za pozbawione znaczenia, natomiast puryści odrzucają koncept dostosowania nikudu do współczesnej wymowy, co w konsekwencji sprawia, że nikud coraz częściej wychodzi z użycia.

Według językoznawcy Gilada Zuckermanna brak używania nikudu we współczesnym języku hebrajskim często powoduje błędną wymowę^[9] . Przykładowo wyraz מתאבנים jest często wymawiany jako mitabnim (dosł. "skamieniali" w rodzaju męskim i liczbie mnogiej) zamiast metaavnim (dosł. „przekąski”)^[9] . Innym przykładem błędnej wymowy jest toponim מעלה אדומים (Ma’ale Adummim), który jest często wymawiany jako Maale Edomim zamiast Maale Adumim; właściwy wariant wymowy pojawia się w Księdze Jozuego (Joz 15, 7^[a]; Joz 18, 17^[b])^[9] . Inny toponim יטבתה (Jotwata) jest błędnie wypowiadany jako Jotweta zamiast Jotwata; w Księdze Powtórzonego Prawa miejscowość ta jest wymieniona jako Jotbat (Pwt 10, 7^[c])^[9] . Z kolei nazwisko amerykańskiej aktorki Farrah Fawcett, zapisane po hebrajsku jako פארה פוסט, jest często wymawiane jako fost zamiast foset^[9] .

Znaki nikudu oznaczające samogłoski

Na podstawie: ^{[10][11][12][13][14][15]}

Nikud w informatyce

Microsoft Windows

Nikud może być wprowadzony także poprzez wciśnięcie klawisza Caps Lock, następnie trzymając kursor ustawiony za literą, wciska się klawisz Shift oraz jeden z danych klawiszy: ~ (szwa), 1 (chataf-segol), 2 (chataf-patach), 3 (chataf-kamac), 4 (chirik), 5 (cere), 6 (segol), 7 (patach), 8 (kamac), 9 (sin), 0 (szin), – (cholam), = (dagesz, mapik lub szuruk), \ (kubuc)^[17][7].

Mac OS X

W celu wprowadzenia nikudu w systemie Mac OS X, wciska się klawisz Option wraz z jednym z danych klawiszy: 0 (szwa), 1 (chataf-patach), 2 (chataf-kamac), 3 (chataf-segol), 4 (chirik), 5 (cere), 6 (patach), 7 (kamac), 8 (kubuc), 9 (segol), A (sin), M (szin), U (szuruk), , (dagsz lub mapik), = (cholam)^[18].

Zapisy znaków nikudu w Unicode

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• AmirA. Aharoni AmirA., Encyclopedia of Hebrew language and linguistics, t. 3, 2013, ISBN 978-90-04-17642-3 .
• GiovanniG. Deiana GiovanniG., AmbrogioA. Spreafico AmbrogioA., Guida allo studio dell'ebraico biblico, t. 3, 2018, ISBN 978-88-6898-191-4 .
• EmanuelE. Tow EmanuelE., ביקורת נוסח המקרא, מהדורה שנייה מורחבת ומתוקנת, 1974 .
• The SBL Handbook of Style for Ancient Near Eastern, Biblical, and Early Christian Studies, 1999 .
• GiladG. Zuckermann GiladG., Revivalistics: From the Genesis of Israeli to Language Reclamation in Australia and Beyond, 2020, ISBN 978-0-19-981279-0 .

Linki zewnętrzne

• Gesenius' Hebrew Grammar (ang.)